Ferritin nedir? Ferritin düşüklüğü neden olur?

Gıdalar ve takviye ürünlerle vücuda alınan demir, ince bağırsaklarda emildikten sonra ya depolanır ya da taşıyıcı proteinler üzerinde kan dolaşımına salınır. Depolanan demir “ferritin” olarak adlandırılır.

Ferritin Nedir?

Ferritin, demir metabolizmasında çok önemli görevleri olan bir proteindir. Temel görevi gerektiğinde kullanılmak üzere demir depolanmasıdır. Karaciğer hücreleri ile bağışıklık sistemi hücreleri ferritini en fazla barındıran hücrelerin başında gelir.

Ferritin Değeri Kaç Olmalı?

Kan dolaşımındaki ferritin seviyesi laboratuvar testleri ile tespit edilebilir. Normal olarak kabul edilen ferritin düzeyleri:

• Erkekler için mililitrede 20-500 nanogram
• Kadınlar için mililitrede 20-200 nanogram

Ferritin eksikliğinde neler olur?

Kan ferritin seviyesi normal aralıkların altında ise bu durum genellikle beslenme ile demir alımının azaldığına işaret eder. Bunun dışında aşırı adet kanaması, demir emilimini azaltan sindirim hastalıkları ve iç kanama gibi nedenler de ferritin düzeyinin düşmesine neden olabilir.

Ferritin eksikliğinde aşağıdaki şikayetler görülebilir:

• Nedeni açıklanamayan halsizlik ve güçsüzlük
• Sersemlik
• Uzun süren eden baş ağrısı
• Kulak çınlaması
• Huzursuzluk
• Bacak ağrısı
• Nefes darlığı

Ferritin düşüklüğü ve demir eksikliği durumunda vücutta oksijen ve karbondioksit taşınmasından sorumlu kırmızı kan hücrelerindeki demir içeren hemoglobin molekülünün üretimi azalır ve demir eksikliği anemisi olarak adlandırılan kansızlık ortaya çıkar.
Dünya genelinde en sık karşılaşılan anemi (kansızlık) tipi demir eksikliği anemisidir. Demir eksikliğinde sık görülen şikayetler;

• Aşırı derecede yorgunluk hissi demir eksikliği olan kişilerdeki şikayetlerin başında gelir.
• Göz kapaklarının iç kısımları başta olmak üzere ciltte soluk bir görünüm, önemli demir eksikliği belirtileri arasında yer alır.
• Kan dolaşımında taşınan oksijen miktarının azalması sonucu demir eksikliği olanlarda nefes darlığı gelişmesine neden olabilir.

Bu belirtiler dışında demir eksikliği olan kişilerde baş ağrısı, sersemlik hissi, saç, tırnak ve cilt sorunları, çarpıntı ve huzursuz bacak sendromu gibi belirtiler de görülebilir.

Ferritin Yüksekliğinin Nedenleri

Ferritin düzeyi aşırı demir emilimi ve bazı hastalıklarda yüksek olarak tespit edilebilir. Ferritin yüksekliği olan kişilerde demir düzeyi yüksek veya düşük olabilir. Çünkü ferritin düzeyi vücuttaki iltihaplanma (enflamasyon) durumunda da kandaki demir miktarından bağımsız olarak yükselebilir.

Vücutta aşırı miktarda demir emilimi gerçekleşmesi sonucu ortaya çıkan “hemokromatozis hastalığı” ferritin yüksekliğinin genetik nedenlerinin başında gelir. Bu hastalığın seyri sırasında karaciğer, pankreas, kalp ve birçok organda demir birikimi nedeniyle hasar meydana gelebilir. Erkekler için litrede 300 mikrogramın üzerinde, kadınlarda ise litrede 200 mikrogramın üzerinde tespit edilmesi hastalık olasılığını artırır.

Hemokromatozis hastalığı dışında da ferritinin yüksek çıkabileceği bazı hastalıklar vardır:

Romatoid Artrit
Kişinin bağışıklık sisteminin kendi eklem yapılarına hasar verdiği ve iltihaplanmaya yol açtığı bir hastalıktır. Eklemlerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı en sık şikayetlerdir.

Hipertiroidizm

Tiroid bezinin aşırı miktarda tiroid hormonu üretmesi sonucu ortaya çıkar. Aşırı iyot tüketimi, tiroid bezinin iltihaplanması, tiroid bezinin iyi huylu tümörleri veya dışarıdan yüksek miktarda tiroid hormonu alınması ile ortaya çıkabilir. Tiroid hormonlarının yükselmesi metabolizma hızını yükseltir ve kişide kalp atışlarının hızlanması, kan basıncının yükselmesi, ellerde titreme, iştahta artış, sinirlilik, uyku sorunları, saç dökülmesi, kilo kaybı ve adet düzensizliği gibi şikayetlere neden olabilir.

Tip 2 Şeker Hastalığı

Şeker hastalığı, hücrelerin şekeri kullanmasında rol oynayan insülin hormonu ile ilgili problemler sonucu meydana gelir.

Tip 1 şeker hastalığında insülin hormonunu üreten hücrelerin harabiyeti söz konusu iken, Tip 2 şeker hastalığında ise hücrelerin insülin hormonuna karşı bir direnç geliştirmesi sonucu ortaya çıkar.

Tip 2 şeker hastalığında kişi sürekli açlık hissinin etkisi altındadır. Hücreler temel enerji kaynağı olan glikozu kullanamaz. Halsizlik, sık idrara çıkma, aşırı susama, ağız kuruluğu, görme sorunları ve çeşitli mantar enfeksiyonları görülebilir.

Kronik Hepatit C ve diğer Karaciğer Hastalıkları

En fazla ferritin depolayan hücreler karaciğer hücreleridir. Karaciğer hasarına neden olan hastalıklarda ferritin, parçalanan hücrelerden kan dolaşımına geçer.

Lösemi ve lenfoma gibi kanserler, demir zehirlenmesi ve kişiye sık sık kan nakli yapılması da ferritin yüksekliğine neden olabilir.

Ferritin yüksekliğinde görülebilen şikayetler:

• Karın ağrısı
• Göğüs ağrısı ve çarpıntı hissi
• Başka nedenlerle açıklanamayan güçsüzlük ve halsizlik
• Eklem ağrıları

Önemli: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

İlgili: Demir Emilimini Etkileyen Besinler Nelerdir?