Robotik Cerrahi Nedir ve Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?

Cerrahlar bazen ameliyat esnasında ekstra yardıma ihtiyaç duyar. Özellikle küçük ve hassas müdahaleler gerektiren işlemler zorlayıcı olabilmektedir. İşte burada robotik cerrahi devreye girer. Robotik veya robot destekli cerrahi, doktorların karmaşık tıbbi işlemleri daha yüksek doğruluk ve kontrol ile gerçekleştirmelerine olanak tanır. Gelişmiş bilgisayar teknolojisi ile becerikli cerrahların deneyimini birleştiren bu sistem, cerraha vücudun karmaşık yapısının 10 kat büyütülmüş, yüksek çözünürlükte ve 3 boyutlu görüntüsünü sunar.

Robotik Cerrahi Nedir?

Robotik Cerrahi, hastalar üzerinde ameliyat yapmak için robotik bir sistemin kullanılmasını içerir. Minimal invaziv cerrahinin bir çeşidi olan bu yöntem, yalnızca kendine özgü olarak veya geleneksel açık cerrahi ile bir arada uygulanabilir. Cerrahların birçok karmaşık işlemi, geleneksel yöntemlerden daha fazla hassasiyet, esneklik ve kontrol ile gerçekleştirmesine yardımcı olur. Genellikle küçük kesiler ile yapılır, ancak bazı vakalarda açık ameliyatlarda da kullanılabilir. Robotik cerrahi, robot yardımlı cerrahi olarak da adlandırılmaktadır.

Çoğunlukla, robotik cerrahi sistemi bir kamera kolu ve bu kol ile bağlantılı cerrahi aletlerin yer aldığı mekanik kollar içerir. Cerrah, ameliyat masasına yakın bir kontrol merkezi olan konsolda oturarak kolları kontrol eder. Cerrah, ameliyat bölgesinin büyütülmüş, yüksek çözünürlüklü 3B görünümünü izleyebilir. Ayrıca, insan elinden daha küçük ve esnek özel cerrahi aletleri manipüle etmek için konsoldaki kontrolleri kullanır. Robot, cerrahın el hareketlerini taklit ederken titremeleri minimize eder. Böylece cerrah, en karmaşık prosedürlerde bile gelişmiş hassasiyet ve kontrol ile ameliyat yapabilir.

Robotik Cerrahi Avantajları Nelerdir?

Robotik cerrahi, geleneksel cerrahiye kıyasla daha fazla hassasiyet sunar. Doktorlara daha fazla kontrol ve hareket kabiliyeti sağlar. Robotik kollar 360 derece dönebilir ve insan vücudunun erişilmesi zor bölümlerine ulaşabilir. Robotik cerrahiden önce bazı işlemler zorlu ya da imkansızdı. 3D görüntüleme sayesinde doktorlar cerrahi alanı, hatta mikroskobik yapıları daha net görebilirler. Robotik cerrahinin sağladığı avantajlar şunlardır:

• Daha az ağrı ve kanama
• Ameliyat sonrasında enfeksiyon gibi risklerin azalması
• Daha kısa hastanede kalış süreleri (genellikle 1-2 gece)
• Daha hızlı iyileşme süreci (6 hafta içinde tam iyileşme)
• Günlük aktivitelere daha çabuk dönüş
• Daha az yara izi
• Ameliyat sonrası genel yaşam kalitesinde iyileşme

Bütün bu avantajlara rağmen, robotik cerrahide de enfeksiyon ve komplikasyon riski bulunmaktadır. Ancak, bu riskler geleneksel yöntemlere göre daha düşüktür.

Ürolojide Robotik Cerrahi

Hastalar ve cerrahlar için sağladığı faydalar sayesinde, giderek daha fazla cerrahi tedavi robotik cerrahiye adapte edilmektedir. Ürolojide robotik cerrahi, prostat kanseri (prostatektomi), böbrek kanseri (nefrektomi), mesane kanseri, genital prolapsus, üretra darlığı ve diğer patolojilerin tedavisinde kullanılmaktadır. Ürolojide en yaygın kullanılan robotik cerrahi yöntemleri şunlardır:

• Prostatektomi
• Parsiyel ve radikal nefrektomi
• Pyelo/Üreteroplasti
• Sistektomi
• Retroperitoneal Lenf Düğümü Diseksiyonu (RPLND)

Kanser Tedavisinde Robotik Cerrahi

Bazı kanser türleri için geleneksel açık cerrahi en iyi seçenek olmayabilir. Robotik cerrahi, özel eğitimli cerrahların hastanın kanserini çıkarabilmesi için küçük cerrahi aletler ve bir bilgisayar konsolu kullanmasına olanak tanır.

Robotik cerrahi genellikle laparoskopik bir yöntemdir. Ameliyat sırasında cerrah, hastanın cildinde küçük kesikler yaparak laparoskop adı verilen ince bir kamerayı yerleştirir. Laparoskop, görüntüleri bir video monitörüne aktarır, böylece cerrah büyük kesikler açmadan iç yapıları görebilir. Genel olarak, kanser cerrahisi sırasında cerrahların ulaşmaya çalıştığı iki temel hedef vardır:

• Hastanın kanserine en etkili şekilde müdahale etmek
• Hastanın en kısa sürede ve sorunsuz bir şekilde iyileşmesini sağlamak

Hastanın kanser türü, evresi ve prognozu, operasyon hedeflerini belirlemede önemli rol oynar. Hastanın durumu doğrultusunda, ameliyatın olası hedefleri şunlar olabilir:

• Tümörü tamamen çıkararak tedavi etmek
• Kemoterapi veya diğer tedavilere hazırlık için tümör boyutunu küçültmek
• Ağrı veya fonksiyon kaybı gibi belirtileri hafifletmek

Genel Cerrahide Robotik Cerrahi

Robotik cerrahi, genel cerrahinin birçok farklı alanında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu teknoloji, karmaşık anatomik bölgelerde gerçekleştirilen ameliyatlarda önemli avantajlar sunar. Genel cerrahide pek çok farklı prosedürde robotik cerrahi uygulanabilir. Bazı örnekler şunlardır:

• Kolorektal Cerrahi: Kolorektal cerrahi, kolon ve rektumda meydana gelen hastalıkların tedavisini içerir. Kolorektal kanser, inflamatuar bağırsak hastalıkları ve divertiküler hastalıklar gibi durumlar robotik cerrahi ile tedavi edilebilir. Robotik sistemler, cerrahların pelvik alan gibi dar bölgelerde daha hassas hareket etmelerine olanak tanır.
• Fıtık Onarımı: Özellikle inguinal fıtık, ventral fıtık ve hiatal fıtık onarımlarında robotik cerrahi tercih edilmektedir. Robotik sistemler, fıtık onarımı sırasında cerrahlara daha iyi bir doku manipülasyonu ve görüş açısı sağlar.
• Safra Kesesi Ameliyatları: Safra kesesi taşları ve kolesistit gibi durumlar sıklıkla cerrahi müdahale gerektirir. Robotik cerrahi, safra kesesi operasyonlarında minimal invaziv bir yaklaşım sunar.
• Mide Cerrahisi: Mide kanseri, mide fıtığı ve obezite cerrahisi (bariatrik cerrahi) gibi durumlar robotik cerrahi ile tedavi edilebilir. Robotik cerrahinin sağladığı yüksek çözünürlüklü 3D görüntüleme ve hassas cerrahi aletler, cerrahların mide ve çevresindeki karmaşık anatomiyi daha iyi anlamasına yardımcı olur. Bu, özellikle gastrektomi ve gastrik bypass gibi karmaşık işlemler için büyük bir avantajdır.

Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisinde Robotik Cerrahi

Kulak Burun Boğaz (KBB) ve baş-boyun cerrahisi, karmaşık anatomik yapılar ve kritik fonksiyonlar nedeniyle yüksek hassasiyet gerektiren bir alan olarak öne çıkar. Bu alandaki cerrahi müdahaleler genellikle dar alanlarda ve önemli damarlar ile sinirlerin yakınında gerçekleştirilir. Robotik cerrahi, bu zorlukların üstesinden gelmek amacıyla geliştirilmiş modern bir teknoloji olarak KBB ve baş-boyun cerrahisinde giderek daha fazla kullanılmaktadır. Robotik cerrahinin bu alanda sağladığı avantajlar şunlardır:

• Transoral Robotik Cerrahi (TORS): Ağız yoluyla izin sağlanan ameliyatlar için kullanılan bu teknik, orofarenks, hipofarenks ve gırtlak bölgesindeki tümörlerin çıkarılması işlemlerinde etkilidir.
• Tiroidektomi: Tiroid bezinin kısmen veya tamamen çıkarılmasını içerir ve bu işlem genellikle boyun bölgesinde bir kesi gerektirir. Robotik tiroidektomi, geleneksel yöntemlere kıyasla daha estetik bir çözüm sunar.
• Sinüs Cerrahisi: Robotik sinüs cerrahisi, karmaşık sinüs anatomisine sahip hastalar için etkili bir seçenek sunar. Robotik sistemler, cerrahların sinüs içinde daha kontrol edici hareketler yapmalarına olanak tanır.
• Baş ve Boyun Kanser Cerrahisi: Baş ve boyun bölgesindeki kanserlerin tedavisinde robotik cerrahi, cerrahlar için önemli bir araç haline gelmiştir. Özellikle nazofarenks, ağız tabanı ve larinks gibi zor bölgelerdeki tümörlerin çıkarılmasında büyük bir avantaj sunar.

Kalp Damar Cerrahisinde Robotik Cerrahi

Kalp damar cerrahisi, yüksek hassasiyet ve dikkat gerektiren karmaşık işlemleri kapsar. Robotik cerrahinin bu alana entegrasyonu, cerrahların daha önce mümkün olmayan bir hassasiyet ve kontrol ile ameliyat yapmasına imkan tanır. Kalp damar cerrahisinde robotik cerrahi şu alanlarda kullanılır:

• Koroner Arter Bypass Grefti (CABG): Tıkalı arterlerin baypas edilmesiyle kalp kasına kan akışının yeniden sağlanmasını amaçlar. Robotik cerrahi, bypass işlemlerinde minimal invaziv bir yaklaşım sunarak hastaların iyileşme sürecini hızlandırır.
• Atriyal Fibrilasyon Tedavisi: Kalbin üst odacıklarının düzensiz ve hızlı atması ile karakterize edilen atriyal fibrilasyon, robotik cerrahi ile minimal invaziv bir şekilde tedavi edilmektedir.
• Mitral Kapak Tamiri ve Değişimi: Mitral kapak hastalıkları, kalbin sol tarafındaki mitral kapağın işlev bozukluğu nedeniyle oluşur. Robotik mitral kapak cerrahisi, bu kapağın tamirini veya değiştirilmesini minimal invaziv bir yöntemle gerçekleştirir.

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte cerrahide robotik uygulamaların daha da yaygınlaşması beklenmektedir. Gelecekteki eğilimler arasında yapay zeka algoritmalarının cerrahi karar verme süreçlerine entegrasyonu ile yeni robotik uygulamaların keşfi yer alabilir.