Mide Fıtığı: Tanım, Belirtiler ve Tedavi Yöntemleri

Mide fıtığı (hiatal herni), mide dokusunun diyaframdaki açıklıktan (hiatus) yemek borusuna doğru kayarak göğüs boşluğuna çıkmasıyla meydana gelir. Normalde mide, karın boşluğunda bulunur ve yemek borusuyla birleşim noktası diyafram tarafından sıkıca tutulur. Ancak bazı durumlarda bu açıklık genişleyebilir veya mideyi yerinde tutan kaslar zayıflayabilir. Bu durumda mide, göğüs boşluğuna kayar. Küçük mide fıtıkları genellikle belirti vermezken, daha büyük olanlar reflü, mide yanması, yutkunma güçlüğü ve göğüs ağrısı gibi semptomlarla kendini gösterebilir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Nedir?

Mide dokusunun yemek borusunun geçtiği diyafram açıklığından yukarı doğru kaymasıyla oluşan bir durumdur. Normal şartlarda diyafram kası mideyi karın boşluğunda sağlam bir şekilde tutar ve yemek borusunun mideye bağlandığı noktada sıkı bir işlev üstlenir. Ancak diyaframdaki bu açıklığın genişlemesi veya mideyi yerinde tutan kasların zayıflaması, mide fıtığının gelişmesine neden olabilir. Mide fıtığı olan kişilerde mide içeriği yemek borusuna geri kaçabilir, bu da gastroözofageal reflü (GERD) ile ilişkilidir. Reflü nedeniyle mide asidi yemek borusunu tahriş ederek yanma, ekşime ve boğazda rahatsızlık gibi belirtilere yol açabilir. Büyük mide fıtıkları, özellikle yemek yedikten sonra veya uzanırken nefes darlığı, göğüs ağrısı ve yutkunma güçlüğü gibi sorunlara neden olabilir.

Mide fıtığı genellikle yaşla birlikte ortaya çıkar ve 50 yaş üstünde daha sık gözlemlenir. Obezite, sık öksürük, hamilelik ve ağır fiziksel aktiviteler de fıtık gelişme riskini artıran faktörlerdendir. Mide fıtığı, bazı durumlarda belirti vermeden ilerleyebilir ve rutin sağlık kontrolleri sırasında tesadüfen tespit edilebilir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Tipleri Nelerdir?

Fıtığın türü, mide ve yemek borusunun nasıl yer değiştirdiğine bağlı olarak değişiklik gösterir. Genellikle kayma tipi (sliding) mide fıtığı ve paraözofageal mide fıtığı olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Her iki tipte de farklı semptomlar gözlemlenebilir. Kayma tipi mide fıtığı en sık rastlanan türdür ve genellikle reflü ile ilişkilidir. Paraözofageal mide fıtığı ise daha nadir görülür fakat ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Mide fıtıklarının büyüklüğüne ve yemek borusuyla olan ilişkisine göre çeşitli alt tipleri de bulunabilir. Mide fıtığı türleri şunlardır:

• Kayma Tipi (Sliding Hiatal Herni): En yaygın görülen mide fıtığı tipidir. Yemek borusunun mideyle birleştiği bölgede ve midenin üst kısmında, diyaframdan yukarı doğru kayma gerçekleşir. Bu durum mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasına (reflü) yol açabilir. Kayma tipi fıtıklar genellikle hafif seyirli olup, çoğunlukla yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabilir.
• Paraözofageal Mide Fıtığı: Daha nadir görülen ancak ciddi komplikasyonlar yaratabilen bir durumdur. Bu tip fıtıkta, midenin üst kısmı diyafram açıklığından yukarı kayarken, yemek borusunun bağlantı noktası normal yerinde kalır. Mide sıkıştığında ve kan dolaşımı kesildiğinde, mide torsiyonu veya nekroz gibi hayati tehlike oluşturabilecek komplikasyonlar gelişebilir.
• Karma Tip Mide Fıtığı: Kayma ve paraözofageal fıtığın bir kombinasyonu olup, hem mide hem de yemek borusunun yukarı doğru kaydığı bir durumdur. Daha ciddi vakalarda, mide tamamen göğüs boşluğuna geçebilir ve yemek borusuyla bağlantısı değişebilir.
• Dev Mide Fıtığı: Midenin büyük bir kısmı veya tamamının göğüs boşluğuna kaydığı nadir ama ciddi bir fıtık türüdür. Genellikle nefes darlığı, yemek sonrasında rahatsızlık hissi ve mide tıkanıklığı gibi belirtilerle kendini gösterir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Neden Olur?

Diyafram kaslarının zayıflaması ve mide üzerindeki basıncın artması sonucu meydana gelir. Yaşlanma, kasların esnekliğini kaybetmesine yol açarak mideyi yerinde tutan yapıları zayıflatabilir. Aşırı kilo ve obezite, karın içi basıncı artırarak midede yukarı doğru kaymalara neden olabilir. Ağır kaldırma, kronik öksürük, kabızlık ve aşırı ıkınma gibi etkenler de diyaframdaki açıklığın genişlemesine yol açabilir. Hamilelik, mide üzerindeki basıncı artırarak geçici fıtıklara neden olabilir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Belirtileri Nelerdir?

Küçük mide fıtıkları genellikle belirti vermez. Büyük fıtıklar ise mide yanması, göğüs ağrısı ve reflü gibi şikayetlere yol açabilir. Yemek yedikten sonra veya öne eğildiğinde belirtiler kötüleşebilir. Mide asidinin yemek borusuna kaçması, boğaz tahrişi ve yutma güçlüğüne neden olabilir. Nadir durumlarda, büyük mide fıtıkları mide torsiyonu gibi ciddi komplikasyonlar geliştirerek nefes darlığı ve göğüs sıkışmasına yol açabilir. Mide fıtığı belirtileri şunlardır:

• Mide yanması (reflü) ve göğüste yanma hissi
• Mide asidinin yemek borusuna kaçması (asit reflü)
• Yutma güçlüğü ve boğazda takılma hissi
• Göğüs ağrısı ve mide bölgesinde baskı hissi
• Yemekten sonra mide dolgunluğu ve şişkinlik hissi
• Ağızda acı veya ekşi tat (asit geri akışı)
• Öne eğildiğinde ya da uzandığında belirtilerin artması
• Kronik öksürük, boğaz tahrişi ve ses kısıklığı
• Nefes darlığı ve mide basıncı nedeniyle rahatsızlık hissi

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Komplikasyonları Nelerdir?

En yaygın komplikasyonlardan biri gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) gelişimidir. Mide asidinin yemek borusuna sürekli olarak geri kaçması, yemek borusu tahrişine neden olabilir. Uzun vadede, yemek borusu iltihabı (özofajit), ülser oluşumu ve yutma güçlüğü gibi sorunlara yol açabilir. Bazı durumlarda mide fıtığı daha da büyüyerek midenin göğüs boşluğuna sıkışmasına sebep olabilir. Bu durumda mide kan dolaşımı bozulabilir. Mide torsiyonu (volvulus) veya mide nekrozu gibi hayatı tehdit eden durumlar gelişebilir. Mide fıtığı komplikasyonları şunlardır:

• Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) ve kronik mide yanması
• Özofajit (yemek borusu iltihabı) ve ülser oluşumu
• Barrett özofagusu (yemek borusu hücrelerinde kanser riskini artırabilecek değişimler)
• Mide torsiyonu (midenin kendi etrafında dönerek tıkanması)
• Yutma güçlüğü (disfaji) ve kronik boğaz tahrişi
• Demir eksikliği anemisi (mide kanaması nedeniyle)
• Göğüs bölgesinde sıkışma hissi ve nefes darlığı

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Tedavisi Nasıl Olur?

Hafif mide fıtıkları genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi ile yönetilebilir. Hastaların fazla kilolarını vermeleri, asitli ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmaları, küçük porsiyonlarla beslenmeleri ve yemeklerden hemen sonra yatmamaları önerilir. Ciddi semptomlara yol açan veya komplikasyon geliştiren büyük mide fıtıkları için cerrahi müdahale gerekli olabilir. Laparoskopik Nissen fundoplikasyonu, en yaygın olarak gerçekleştirilen cerrahi yöntemdir ve midenin üst kısmının yemek borusunun etrafına sarılarak fıtığın onarılmasını içerir. Büyük ve tekrarlayan fıtık vakalarında diyaframın açıklığını daraltma ve midenin yerine sabitlenmesi amacıyla cerrahi işlemler yapılabilir. Ameliyat genellikle minimal invaziv tekniklerle gerçekleştirildiği için iyileşme süreci hızlıdır.