Katarakt Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri nelerdir?

Katarakt terimi, kökeni Yunanca “katarraktes” ve Latince “cataracta” olan kelimelerden gelmektedir. Demir parmaklık anlamını taşıyan bu terim, göz merceğindeki sorunlar nedeniyle ortaya çıkan göz hastalığını tanımlamaktadır. Katarakt, hem gelişmekte olan hem de gelişmemiş ülkelerde körlüğün en yaygın nedenlerinden biridir. Gözdeki lensin saydamlığının azalması ve matlaşması sonucunda katarakt hastalığı ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığın farmakolojik bir tedavisi bulunmamakta olup, tek çözüm ameliyattır. Genellikle ileri yaşlarda görülen bu sorun, tedavi için saydamlığını kaybetmiş lensin çıkarılmasını ve yerine yapay bir göz içi lensi yerleştirilmesini gerektirmektedir. Katarakt ameliyatının kökenleri çok eski dönemlere kadar uzanmaktadır. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte ameliyat teknikleri de gelişmiş ve komplikasyon oranları önemli ölçüde azalmıştır.

Katarakt Nedir?

Katarakt, göz merceği içinde, üzerinde veya kapsül kısmında meydana gelen bulanıklık ve opaklaşma ile belirginleşen bir göz rahatsızlığıdır. İlerleyici bir hastalık olan katarakt, doğuştan ya da sonradan kazanılan iki farklı formda ortaya çıkabilir.

Doğuştan katarakta konjenital katarakt, sonradan gelişen katarakta ise senil katarakt denir. Katarakt gelişiminde birden fazla faktör ve mekanizma etkili olabilmektedir, ancak bu mekanizmalar henüz tam olarak tanımlanmaktadır. Göz, nesneleri net bir şekilde görebilmek için akomodasyon adı verilen bir uyum süreci gerçekleştirir. Yaş ilerledikçe akomodatif gücün azaldığı ve buna bağlı olarak lensin kalınlaştığı düşünülmektedir.

Katarakt Belirtileri Nelerdir?

Kataraktın şiddetine bağlı olarak ortaya çıkan belirtiler bireyler arasında farklılık göstermektedir. Görmeyi önemli ölçüde etkileyen bu hastalığın semptomları şunlardır:

• Hem uzaktaki hem de yakın görüntülerin net bir şekilde görünmesinde zorluk,
• Işığa karşı aşırı hassasiyet,
• Açık ve güneşli günlerde görmede azalma,
• Renklerin algılanmasında zorluk, renklerin soluk görünmesi,
• Bulanık görme,
• Gözlerde yorgunluk, ağrı ve baş ağrısı,
• Gözlük numarasının sürekli olarak değişmesi,
• Karanlık ortamlarda görme yeteneğinin azalması,
• Derinlik ve boyut algısının kaybolması,
• Araç kullanırken zorluk çekme,
• Kitap okurken daha güçlü bir ışık kaynağına ihtiyaç duyma,
• Çift görme.

Katarakt Nedenleri Nelerdir?

Kataraktın ortaya çıkma mekanizmaları tam olarak belirlenememiştir. Ancak bazı risk faktörlerinin etkili olduğu düşünülmektedir. Kataraktın risk faktörleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Yaş: Katarakt oluşumunda yaş önemli bir rol oynar. İleri yaştaki bireylerde, gençlere oranla katarakt daha sık görülmektedir.
• Cinsiyet: Kadınların katarakt görülme sıklığı erkeklere göre daha fazladır. Bu duruma menopoz ile azalan östrojen seviyesinin etki ettiği düşünülmektedir.
• Şeker hastalığı: Şeker hastalığı, pek çok doku ve organı etkileyen metabolik bir hastalık olup, gözde de sorunlara yol açabilmektedir. Uzun yıllar şeker hastalığı olan bireylerde kataraktın daha sık görüldüğü bilinmektedir.
• Vitamin eksiklikleri: A vitamini, niasin, C vitamini, E vitamini gibi vitamin eksikliklerinin katarakt gelişimine katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Ayrıca, çinko, bakır, selenyum gibi mineraller göz sağlığını desteklediği için yeterli miktarda alınmadıklarında, katarakt dahil pek çok göz hastalığına yol açabilmektedir.
• Genetik yatkınlık: Aile geçmişinde katarakt bulunması, bu hastalığa yakalanma riskini artırdığı bilinmektedir.
• İlaçlar: Özellikle steroid grubu bazı ilaçların kullanımı, katarakt oluşumuna zemin hazırlanan etkenlerden biridir.
• Radyasyona maruz kalma: UV ışınlarına maruz kalmanın, sonradan oluşan kataraktı tetikleyebileceğine dair birçok çalışma bulunmaktadır. Mesleki nedenlerden dolayı radyasyona maruz kalan teknisyenler ve kanser tedavisi gören bireylerde katarakt gelişme riski daha yüksek olabilir.

Katarakta Ne İyi Gelir?

Katarakt hastalığının ilerlemesini yavaşlatacak bazı yaşam tarzı değişiklikleri bulunmaktadır. Bu değişiklikler şunlardır:

• Vitamin açısından zengin sebze ve meyve ağırlıklı bir diyet,
• Göz sağlığını destekleyen Omega-3, A vitamini, lutein, koenzim-Q10 gibi takviyelerin kullanımı,
• Gözleri güneş ışığından korumak için şapka ve güneş gözlüğü kullanmak,
• Beslenme düzeninde balık ve diğer deniz ürünlerine yer vermek.

Katarakt Nasıl Tedavi Edilir?

Katarakt hastalığını ilaçlar ya da beslenme değişiklikleri ile tedavi etmek mümkün değildir. Cerrahi müdahale, bu hastalığın tek çözümüdür. Hangi cerrahi yöntemlerin uygulanacağı, hastanın psikolojik ve fizyolojik durumuna, ayrıca kataraktın evresine bağlı olarak belirlenir. Katarakt henüz ilerlemediği dönemlerde gözlük kullanılması, kişinin günlük yaşamını sürdürmesine olanak tanır; ancak bu sadece semptomatik bir yaklaşımdır ve tedavi edici bir etkisi yoktur. Gelişen teknoloji ile birlikte, katarakt ameliyatları sık ve güvenli bir şekilde yapılmakta ve komplikasyonlar önemli ölçüde azalmıştır. Katarakt ameliyatının asıl amacı, saydamlığını kaybetmiş lensin çıkarılması ve yerine sağlam bir göz içi lensinin yerleştirilmesidir.

Katarakt Nasıl Önlenir?

Kataraktı tam olarak önlemek mümkün olmasa da bazı tedbirler alınarak hastalığın geliştirilmesi engellenebilir. Katarakt önlemede etkili olabileceği düşünülen stratejiler şunlardır:

• Gözleri güneş ışığından korumak,
• Güneşli günlerde güneş gözlüğü kullanmak,
• Balık ve deniz ürünlerinden zengin bir diyet oluşturmak,
• Yeşil sebzelere diyet içerisinde yer vermek,
• İmmün sistemi etkileyen kortizon gibi ilaçları, acil durumlar dışında ve doktor önerisi olmadan kullanmamak,
• Göz darbeleri ve travmalarına karşı dikkatli olmak.

Özellikle ileri yaşlarda göz sağlığını ciddi şekilde etkileyebildiğinden, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen katarakt oluşmadan önce düzenli muayenelerin yapılması ve uzman doktor denetiminde olunması çok önemlidir. Böylece risk altındaki bireyler önceden bilinçlenebilir ve bu sorunları yaşayanlar yeterli bilgi ve deneyimle sağlıklarına kavuşabilir. Rutin göz muayenelerini göz hastalıklarından korunmak amacıyla ihmal etmeyin.