Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Romatoid artrit (RA), eklemleri etkileyen kronik bir iltihaplı otoimmün hastalıktır. Bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına yanlışlıkla saldırması sonucunda ortaya çıkar. Eklemlerde ağrı, şişlik ve sertlik gibi belirtilerle kendini gösteren bu hastalık, zamanla eklem hasarına ve deformasyona neden olabilir. Romatoid artrit, eklemlerin yanı sıra cilt, gözler, akciğerler, kalp ve damarlar gibi vücudun diğer organlarını da etkileyebilir.

Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Nedir?

Bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına yanlışlıkla saldırdığı kronik bir otoimmün hastalıktır. Temel olarak eklemleri etkileyen bu hastalık, iltihaplanma ve ağrıya yol açarak, eklem hasarı, deformasyon ve hareket kısıtlılığına yol açabilir. Romatoid artrit, genellikle simetrik bir şekilde ilerler; yani her iki elde veya dizde belirtiler aynı anda görülebilir. Hastalık yavaş başlar, ancak tedavi edilmediğinde hızla ilerleyerek kalıcı eklem hasarına yol açabilir. Erken evrede eklem ağrısı, şişlik ve sabah sertliği gibi belirtiler ortaya çıkabilir; zamanla bu belirtiler şiddetlenebilir ve yaşam kalitesinde ciddi düşüşlere neden olabilir.

Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Belirtileri Nelerdir?

Hastalık, eklemlerde ağrı, şişlik ve sertlik ile kendini gösterir ve vücudun birçok bölümünü etkileyebilir. Belirtiler zamanla değişebilir; bazı dönemlerde hafifleyebilirken, bazı dönemlerde alevlenmeler yaşanabilir. Sabah sertliği, hastalığın tipik belirtilerindendir ve genellikle bir saatten fazla sürer. Bunların yanı sıra kronik yorgunluk, iştahsızlık ve düşük ateş gibi sistemik belirtiler de görülebilir. Romatoid artrit belirtileri şunlardır:

• Ağrı ve Şişlik: Ellerde, ayaklarda, dizlerde, bileklerde ve diğer eklemlerde ağrı ve şişlik.
• Sabah Sertliği: Sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında eklemlerde sertlik hissi.
• Hareket Kısıtlılığı: Etkilenen eklemlerde hareketin zorlaşması.
• Deformasyonlar: Tedavi edilmediğinde eklemlerde şekil bozuklukları.
• Yorgunluk: Kronik halsizlik ve enerji kaybı.
• Hafif Ateş: Bağışıklık sisteminin aşırı aktivitesine bağlı düşük dereceli ateş.
• Kilo Kaybı: İltihaplanma nedeniyle iştahsızlık ve kilo kaybı.
• Kas Güçsüzlüğü: Kronik inflamasyonun kaslar üzerindeki olumsuz etkileri.
• Göz Problemleri: Kuru göz sendromu veya göz iltihabı.
• Cilt Problemleri: Deri altında sert nodüller oluşumu.
• Akciğer Sorunları: Akciğer zarında iltihaplanma.
• Kalp ve Damar Sorunları: Romatoid artrit, kalp krizi veya damar hastalıkları riskini artırabilir.

Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Neden Olur?

Normalde bağışıklık sistemi, vücuda zararlı yabancı organizmaları hedefler. Romatoid artritte ise eklem zarlarını yanlışlıkla tehdit olarak algılar. Bu bölgeye karşı bağışıklık yanıtı geliştirir. Sonuç olarak, eklemlerde iltihaplanma, ağrı ve hasar oluşur. Hastalık ilerledikçe, bu iltihap, kıkırdak, kemik ve diğer eklem yapılarında ciddi tahribatlara yol açabilir. Romatoid artritin kesin nedeni bilinmemektedir; ancak genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve bağışıklık sistemi düzensizlikleri bu hastalığın gelişiminde önemli rol oynar.

Romatoid Artrit Risk Faktörleri Nelerdir?

Aile öyküsü olan bireylerde romatoid artrit riski daha yüksektir. Özellikle HLA-DR4 ve HLA-DR1 genlerine sahip bireylerde hastalığın görülme olasılığı artar. Enfeksiyonlar ve bazı mikroorganizmalar bağışıklık sistemini tetikleyerek hastalığın başlangıcına katkıda bulunabilir. Ayrıca kadınlarda romatoid artrit daha sık gözlemlenir; bu durum hormonal değişimlerin hastalığın gelişiminde etkili olabileceğini göstermektedir.

Romatoid Artrit Hastalığının Evreleri Nelerdir?

Hafif belirtilerle başlayan hastalık, ilerleyen evrelerde eklem deformasyonu ve organ hasarına kadar ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Romatoid artrit evreleri şu şekilde sıralanabilir:

• Erken Evre (Preklinik Evre): Hastalığın başlangıç aşamasıdır ve belirgin semptomlar yoktur. Eklemlerde hafif sertlik ve bazen ağrı olabilir. Bağışıklık sistemi eklem dokularına karşı yanlış bir yanıt geliştirmektedir.
• İltihaplanma Evresi (Aktif Evre): Eklem zarında iltihaplanma başlar. Belirtiler arasında eklem ağrısı, şişlik ve sabah sertliği bulunur. Eklemlerdeki iltihap tedavi edilmezse kıkırdak ve kemik hasarına yol açabilir.
• Orta Evre (Eklemlerde Yapısal Hasar Evresi): İltihap kontrol altına alınamazsa kıkırdak ve kemikte hasar başlar. Hareket kısıtlılığı ve eklem deformasyonları ortaya çıkar.
• İleri Evre (Kronik ve Deformasyon Evresi): Eklemler ciddi şekilde deforme olur. Günlük yaşam aktivitelerinde ciddi zorluklar yaşanır ve organ hasarları daha belirgin hale gelir.
• Son Evre (Remisyon veya Komplikasyon Evresi): Tedavi sayesinde bazı hastalarda remisyon sağlanabilir. Ancak tedavi edilmezse veya hastalık agresif seyrederse ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Tedavisi Nasıl Olur?

Romatoid artrit tamamen tedavi edilemeyen ancak semptomların kontrol altına alınabildiği bir hastalıktır. Tedavi yaklaşımları arasında iltihabı azaltmak, eklem hasarını önlemek ve ağrıyı kontrol altına almak vardır. Tedavi planı ilaç kullanımı, fizik tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve gerekli durumlarda cerrahi müdahaleleri içermektedir.

Romatoid Artrit Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

İltihaplı bir hastalık olduğu için beslenme düzeni yönetimde önemli bir rol oynar. Uygun bir diyet, iltihabı azaltabilir, ağrıyı hafifletebilir ve genel sağlık durumunu iyileştirebilir. Romatoid artrit için önerilen besinler şunlardır:

• Omega-3 Yağ Asitleri: Somon, sardalya, uskumru gibi yağlı balıklar ve ceviz, keten tohumu gibi bitkisel kaynaklar iltihaplanmayı azaltarak eklem ağrısını hafifletir.
• Antioksidanlar: Taze meyve ve sebzelerde bulunan antioksidanlar, serbest radikalleri nötralize ederek iltihabı azaltır.
• Tam Tahıllar: Yulaf, tam buğday ekmeği gibi tam tahıllar iltihaplanma seviyelerini düşürebilir.
• Zeytinyağı: Sağlıklı yağlar içeren zeytinyağı, iltihaplanmayı baskılayabilir.
• Lifli Gıdalar: Lif açısından zengin besinler bağırsak sağlığını destekler.
• Baharatlar: Zerdeçal ve zencefil gibi doğal anti-inflamatuar özelliklere sahip baharatlar eklem iltihabını azalmasına yardımcı olabilir.

Bu besinlerin aksine işlenmiş gıdalardan, margarin ve kızartmalardan kaçınılmalıdır. Şekerli içecekler ve işlenmiş karbonhidratlar da iltihaplanmayı artırabilir.