Kolorektal Kanser Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Kolorektal kanser, kolon (kalın bağırsak) ve rektum (kalın bağırsağın son kısmı) dokularında oluşan, dünya genelinde en sık rastlanan kanser türlerinden biridir. Genellikle bağırsak duvarında polip adı verilen iyi huylu lezyonlarla başlar ve zamanla kansere dönüşebilir. Erken teşhis edildiğinde tedavi olasılığı oldukça yüksektir.

Kolorektal Kanser Nedir?

Kolorektal kanser, kolon (kalın bağırsak) ve rektum (kalın bağırsağın son bölümü) hücrelerinde anormal büyümeyle başlayan bir kanser tipidir. Genellikle bağırsak duvarında polip adı verilen iyi huylu küçük yapılarla başlar. Bu polipler zamanla büyüyüp kötü huylu tümörlere dönüşebilir ve eğer tedavi edilmezse çevre dokulara, lenf düğümlerine ve uzak organlara yayılabilir.

Kolorektal kanser, sindirim sisteminin son bölümünde gelişir ve dünya genelinde en sık görülen kanser türlerinden biridir. Hem erkek hem de kadınlarda yaygın bir şekilde gözlemlenir. 50 yaş üzerindeki bireylerde daha sık teşhis edilir. Erken teşhis durumunda tedavi edilebilir. Düzenli taramalar ve sağlıklı bir yaşam tarzı, kolorektal kanserin önlenmesi ve erken teşhisi için önemlidir.

Kolorektal Kanser Belirtileri Nelerdir?

Kanserin boyutu, bulunduğu yer ve evresine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Erken aşamada hiçbir belirti olmayabilir. Ancak hastalık ilerledikçe bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler ve fiziksel rahatsızlıklar belirgin hale gelir. Bu nedenle, aşağıdaki belirtiler gözlemlendiğinde zaman kaybetmeden bir doktora danışılması önemlidir. Kolorektal kanser belirtileri şunlardır:

• Bağırsak Alışkanlıklarında Değişiklikler: İshal, kabızlık veya dışkı kıvamında sürekli değişiklikler.
• Dışkıda Kan: Parlak kırmızı veya koyu renkli kan görülmesi.
• Karın Ağrısı ve Şişkinlik: Özellikle yemek sonrası artan kramp şeklinde ağrılar veya sürekli şişkinlik hissi.
• Makatta Ağrı veya Rahatsızlık: Dışkılama sırasında veya sonrasında oluşan ağrı.
• Yetersiz Boşalma Hissi: Bağırsakların tam olarak boşalmadığı hissi.
• Nedensiz Kilo Kaybı: Kısa sürede, bilinçli bir diyet veya egzersiz olmaksızın kilo kaybı.
• Kansızlık (Anemi): Halsizlik, yorgunluk ve solgunluk gibi belirtilere yol açan demir eksikliği.
• Bağırsak Tıkanıklığı Belirtileri: İleri safhalarda, dışkı geçişinin engellenmesine bağlı şiddetli ağrı ve kusma.

Bu belirtiler yalnızca kolorektal kansere özgü olmayabilir. Diğer bağırsak hastalıklarında da gözlemlenebilir. Ancak belirtilerin sürekli olması durumunda erken teşhis için mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Kolorektal Kanser Neden Olur?

Kolorektal kanser, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkar. Kanser, kolon veya rektum dokusundaki hücrelerin genetik materyalinde meydana gelen hasar nedeniyle kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla gelişir. Bu hücresel değişiklikler genellikle sağlıklı hücrelerin yaşlanması, çevresel etkenlerin etkisi veya genetik mutasyonlar sonucunda oluşur.

Genetik faktörler, ailede kolorektal kanser öyküsü bulunması durumunda riski artırır. Özellikle familial adenomatous polyposis (FAP) veya herediter nonpolipozis kolorektal kanser (HNPCC) gibi kalıtsal sendromlar kanser riskini önemli ölçüde artırır. Çevresel ve yaşam tarzına bağlı faktörler arasında düşük lifli, yüksek yağlı beslenme, aşırı kırmızı et veya işlenmiş gıda tüketimi, obezite, hareketsizlik ve bağırsaklarda poliplerin bulunması sayılabilir. Uzun süreli inflamatuar bağırsak hastalıkları da kolorektal kanserin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. İlerleyen yaş da bir diğer risk faktörüdür, çünkü 50 yaş üzerindeki bireylerde kolorektal kanser daha sık görülmektedir. Bu nedenle, genetik yatkınlığı olanlar veya yukarıdaki risk faktörlerine maruz kalanların düzenli tarama testlerini aksatmamaları gerekmektedir.

Kolorektal Kanser Nasıl Teşhis Edilir?

Kolorektal kanser teşhisi, hastanın şikayetleri, tıbbi geçmişi ve çeşitli tanı yöntemlerinin bir araya getirilmesi ile konulur. Erken teşhis, tedavi başarısını artırdığı için belirtiler fark edildiğinde veya risk faktörleri bulunan kişilere düzenli tarama önerilmektedir. Kolorektal kanserin teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

Fiziksel Muayene ve Testler

Doktor, hastanın belirtilerini ve ailedeki kanser öyküsünü değerlendirir. Fiziksel muayenede karın bölgesindeki şişlikler ve rektal muayene ile anormal yapılar kontrol edilir. Doktor ardından aşağıdaki testleri isteyebilir:

• Gizli Kan Testi (FOBT): Dışkıda gözle görülemeyen kanamaları tespit etmekte kullanılır.
• Fekal İmmünokimyasal Test (FIT): Dışkıda kanı daha hassas bir şekilde tespit etmek için kullanılır. Bu testler, kanserin erken aşamada belirlenmesine yardımcı olabilir.

Kolonoskopi

Kolorektal kanser teşhisinde en etkili yöntemdir. İnce, esnek bir tüp ve kamera yardımıyla kolon ve rektumun tamamı incelenir. Eğer şüpheli dokular veya polipler tespit edilirse, aynı işlem sırasında biyopsi alınabilir.

Sigmoidoskopi ve Görüntüleme

Kolonun alt kısmını ve rektumu incelemek için uygulanır. Bu yöntem daha az invazivdir fakat tüm kolonun değerlendirilmesini sağlamaz. Bunun yanı sıra aşağıdaki görüntüleme teknikleri de talep edilebilir:

• BT Kolonografi (Sanal Kolonoskopi): Kolonun üç boyutlu görüntüsünü oluşturur ve tümörleri belirler.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Kanserin yayılımını değerlendirmek için kullanılır.
• Pozitron Emisyon Tomografisi (PET): Metastazların tespitinde sıklıkla tercih edilir.

Biyopsi

Kolonoskopi sırasında alınan doku örnekleri laboratuvar ortamında incelenerek kanserli hücrelerin varlığı doğrulanır. Bu, kesin tanı için zorunludur.

Kan Testleri

CEA (karsinoembriyonik antijen) gibi tümör belirteçleri, kanserin varlığını ve tedaviye yanıtı izlemek için kullanılabilir.

Kolorektal Kanser Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kolorektal kanser tedavisinde cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedavi gibi çeşitli yöntemler uygulanabilir. Erken evrede tanı konan hastalarda tedavi genellikle daha basit ve etkili olurken, ilerleyen evrelerde birden fazla yöntem kombinasyonunun kullanılması gerekebilir. Cerrahi, kolorektal kanserin en yaygın tedavi yöntemidir. Erken aşamada, kanserli polip veya tümör kolon veya rektumdan çıkarılabilir. Daha ileri evrelerde, etkilenen bağırsak kısmının bir bölümünün çıkarılması ve çevre lenf düğümlerinin temizlenmesi gerektiğinde ise kalıcı veya geçici kolostomi yapılabilir.