Fibroscan Yöntemi: Karaciğer Biyopsisinin Alternatifi

Karaciğer hastalıklarının değerlendirilmesindeki en güvenilir yöntem karaciğer biyopsisidir. Ancak, geliştirilen Fibroscan teknolojisi ile birlikte, artık pek çok karaciğer hastalığında biyopsi yerine ultrason dalgaları kullanılarak ölçüm yapılmakta, bu sayede karaciğerin çok daha geniş bir alanı değerlendirilebilmektedir. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Melih Özel, girişimsel bir yöntem olmayan Fibroscan ile ilgili sıkça sorulan soruları yanıtlıyor…

Fibroscan nedir?

Kronik karaciğer hastalıklarının nihai sonucu karaciğer sirozudur. Karaciğer sirozu, “fibrozis” adı verilen ve aşamalar halinde gelişen bir süreç sonunda ortaya çıkar. Bu aşamanın doğru bir şekilde belirlenmesi, kronik karaciğer hastalıklarının tedavi kararının verilmesi ve sonrasında tedavi takibi açısından son derece önemlidir.

Fibrozisin değerlendirilmesinde altın standart karaciğer biyopsisidir. Ancak, yöntemin girişimsel olması ve tekrarlanabilirlikteki zorluklar nedeniyle, karaciğer fibrozisinin değerlendirilmesinde güvenilir, tekrarlanabilir ve girişimsel olmayan bir yöntem arayışına gidilmiştir. Bugün bu ihtiyacı karşılayan en iyi yöntem, Fibroscan cihazı ile gerçekleştirilen “transient elastografi”dir.

Fibroscan cihazının özellikleri neler?

Fibroscan, transient elastografi yöntemi ile yumuşak dokuların elastikiyetini sayısal olarak ölçen bir cihazdır. Fibroscan, karaciğer dokusuna düşük frekanslı ve düşük amplitüdlü ultrasonik titreşimler gönderir. Oluşan elastik dalga, doku içerisinde yayılır. Dalganın iletim hızı, geçtiği dokunun esnekliği (elastisitesi) ile ilişkilidir. Dokunun sertliği arttıkça dalganın yayılım hızı da artış gösterir.

Cihaz bu hızı saptayarak sayısal bir sonuç üretir ve karaciğerdeki fibrozis miktarını nesnel bir biçimde ortaya koyar.

Fibroscan yönteminin avantajları neler?

İşlemin karaciğer biyopsisine göre en belirgin avantajı, karaciğerden doku örneği alınmasına gerek olmamasıdır. Ayrıca, karaciğerin genelinin çok daha geniş bir şekilde değerlendirilmesi imkânı sunar.

İşlem dakikalar içerisinde gerçekleştirilir; aç kalmak dışında herhangi bir hazırlığa gerek yoktur. Hastalar, işlem sırasında herhangi bir ağrı hissetmez.

Bu yöntem sayesinde karaciğer yağlanma düzeyi ve elastikiyeti, sertliği ölçülerek hasar durumu belirlenebilir. Kolay uygulanabilirliği ve tekrarlanabilirliği önemli bir avantajdır. Girişimsel bir yöntem olmadığından, yan etkisi yoktur ya da rahatsızlık hissi oluşturmaz.

Fibroscan hangi hastalıklarda kullanılır?

Fibroscan, karaciğerde kronik hasar oluşturan tüm karaciğer hastalıklarında kullanılabilir. Bu hastalıklar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Karaciğer enzim yükseklikleri
• Viral hepatit taşıyıcılığı
• Kronik hepatit B
• Kronik hepatit C
• Kronik hepatit D (delta hepatiti)
• Otoimmün hepatitler
• İlaca bağlı kronik karaciğer hasarları
• Primer biliyer kolanjit
• Ameliyat öncesi karaciğer açısından risk değerlendirmesi
• Nonsirotik portal hipertansiyon
• Wilson hastalığı
• Herhangi bir nedene bağlı yağlı karaciğer hasarı ve yağlanmaya bağlı hepatitler (hepatosteatoz ve steatohepatitler)