Kemik İliği Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Kemik iliği kanseri, kemik iliğinde kan hücrelerinin üretildiği dokuda meydana gelen ve vücudun kan üretim sürecini ciddi bir şekilde etkileyebilen bir kanser türüdür. Bu hastalık, kemik iliğinde sağlıklı hücrelerin yerini kontrolsüz bir şekilde çoğalan anormal kanser hücrelerinin alması ile oluşur. Hastanın bağışıklık sistemini zayıflatır ve bu da vücudun enfeksiyonlarla mücadele etme yeteneğini düşürür. Kansızlık, yorgunluk ve kemik ağrıları gibi yaşam kalitesini olumsuz etkileyen semptomlar ortaya çıkar. Kanser türünün evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak çeşitli tanı ve tedavi yöntemleri bulunur. Erken teşhis, tedavi sürecine başlamak için kritik öneme sahiptir; bu, hastanın yaşam süresini uzatmaya ve belirtileri kontrol etmeye yardımcı olur.

Kemik İliği Kanseri Nedir?

Kemik iliği kanseri, kemiklerdeki süngerimsi madde olan ilikte bulunan kök hücrelerde meydana gelen bir kanser grubudur. Bu kök hücreler, kırmızı kan hücrelerine (RBC), beyaz kan hücrelerine (WBC) veya trombositlere dönüşür. Kemik iliği kanseri geliştiğinde, bu hücreler kontrolsüz bir şekilde büyümeye başlar. Hastalığın başlıca türleri arasında lösemi, multiple miyelom, lenfoma, miyelodisplastik sendromlar ve myeloproliferatif neoplazmlar yer alır. Belirtiler kanser türüne göre değişiklik gösterebilir; ancak genelde yorgunluk, ağrı ve istenmeyen kilo kaybı görülür. Onkologlar ve hematologlar, genellikle kemik iliği kanserini tedavi etmek için birlikte çalışır.

Kemik İliği Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın türüne bağlı olarak belirtiler farklılık gösterebilir. Bazı türlerde yoğun kemik ağrısı ve hassasiyet ön plandayken, diğer türlerde kansızlık nedeniyle ortaya çıkan yorgunluk, nefes darlığı ve solgun cilt gibi belirtiler görülmektedir. Bağışıklık sistemi üzerinde etkili olan türlerde sık enfeksiyonlar, kolay morarma ve kanama daha belirgin olabilir. Bu değişken belirtiler, kemik iliği kanserinin türüne göre doğru bir değerlendirme yapılmasını gerektirir. Türlerine göre kemik iliği kanseri belirtileri şu şekildedir:

Multiple Myeloma

Kemik iliği kanserinin en yaygın türü multipl miyelomdur. Multiple miyelom, plazma hücrelerinde başlar. Bu hücreler, vücudu yabancı istilacılardan korumak için antikor üreten WBC’lerdir. Vücut fazla plazma hücresi ürettiğinde tümörler oluşabilir. Bu, kemik kaybına ve enfeksiyonlarla savaşma yeteneğinin azalmasına yol açar. Multiple miyelom belirtileri şunlardır:

• Kansızlık
• Kırmızı kan hücrelerinin eksikliğinden kaynaklanan halsizlik ve yorgunluk
• Beyaz kan hücrelerinin eksikliğinden kaynaklanan enfeksiyonlar
• Düşük trombosit seviyeleri nedeniyle oluşan kanama ve morarma
• Sık idrara çıkma
• Aşırı susuzluk
• Karın ağrısı
• İştahsızlık
• Uyuşukluk
• Kanda yüksek kalsiyum seviyeleri nedeniyle zihin bulanıklığı
• Kemik ağrısı
• Böbrek hasarı ve böbrek yetmezliği
• Sinir hasarına bağlı karıncalanma

Lösemi

Lösemi, vücutta ölmeyen anormal kan hücreleri üretir. Bu hücrelerin sayısı arttıkça akyuvarlar, alyuvarlar ve trombositlerin işlevini engeller. Blast adı verilen olgunlaşmamış kan hücrelerini içeren akut lösemide belirtiler hızla ilerleyebilir. Kronik lösemi ise daha olgun hücreler içerir ve belirtiler başlangıçta hafif olabilir. Löseminin belirtileri ve semptomları şunlardır:

• Ateş ve titreme
• Zayıflık ve yorgunluk
• Sık ve ciddi enfeksiyonlar
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Şişmiş lenf düğümleri
• Genişlemiş karaciğer veya dalak
• Sık sık burun kanaması dahil olmak üzere kolay kanama
• Ciltte görülen küçük kırmızı noktalar
• Aşırı terleme
• Gece terlemeleri
• Kemik ağrısı

Lenfoma

Lenfomada, lenfositler veya hücreler kontrolden çıkarak çoğalır ve tümörler oluşturur; bu da bağışıklık sisteminin işlevini zorlaştırır. Hastalık, lenf düğümlerinde veya kemik iliğinde başlayabilir. Lenfomanın bazı belirti ve semptomları şunlardır:

• Ateş ve titreme
• Düşük enerji
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Şişmiş lenf düğümleri
• Boyun, koltuk altı, kol, bacak veya kasıkta şişlik
• Gece terlemeleri
• Uyuşma ve karıncalanma
• Midede dolgunluk hissi
• Göğüs veya bel ağrısı
• Döküntü ve kaşıntı

Kemik İliği Kanseri Neden Olur?

Kemik iliği kanserine yakalanma riski, kanserin türüne göre değişir. Ayrıca multiple miyelom riski, ailede bu hastalığın geçmişi, yüksek vücut kitle indeksi ve 65 yaş ve üzeri bireylerde artış gösterebilir. Lösemi risk faktörleri de türlerine bağlıdır; ancak genel olarak tüm lösemi türlerinde yüksek radyasyon, kemoterapi geçmişi, ailede lösemi öyküsü ve Down sendromu gibi genetik durumlar risk faktörleri arasında yer almaktadır. Lenfoma risk faktörleri de hastalığın türüne göre değişir. Radyasyon ve kemoterapiye maruz kalanlar, yüksek vücut kitle indekse sahip bireyler, HIV pozitif kişiler ve romatoid artrit veya lupus gibi bağışıklık sistemi hastalıkları bulunanlar arasında bulunma olasılığı daha yüksektir. Bu faktörler yaşam tarzı ve tıbbi geçmişe bağlı olarak kemik iliği kanseri türlerinin gelişme olasılığını etkileyebilir.

Kemik İliği Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Kemik iliği kanseri belirtileri yaşandığında, doktor öncelikle tıbbi geçmişinizi ayrıntılı bir şekilde değerlendirir. Bununla birlikte kapsamlı bir fizik muayene gerçekleştirilir. Bu ilk değerlendirmeler doğrultusunda teşhisi kesinleştirmek ve kanserin kapsamını belirlemek için çeşitli tanı testleri uygulanır. Bu testler arasında:

• Kan Testleri: Tam kan sayımı (CBC) ve tam metabolik profil gibi testlerle kan hücrelerinin durumu, böbrek ve karaciğer fonksiyonları değerlendirilir. Ayrıca tümör belirteçleri için testler, anormal protein veya hücre seviyelerini tespit ederek kanserin varlığı hakkında bilgi verebilir.
• İdrar Testleri: Protein seviyelerini kontrol etmek ve böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek amacıyla yapılır. Bazı kemik iliği kanseri türlerinde idrarda belirli proteinler görülebilir.
• Biyopsi: Kanserli hücrelerin varlığını kesin olarak doğrulamak ve kanser türünü belirlemek için kemik iliğinden veya genişlemiş lenf düğümlerinden biyopsi örnekleri alınır. Biyopsi, hücrelerin mikroskop altında incelenmesi ile hastalığın türü ve evresi hakkında bilgi sağlar.
• Görüntüleme Testleri: Kanserin yayılımını ve organlara olan etkilerini tespit etmek için bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), pozitron emisyon tomografisi (PET) ve X-ışını gibi ileri görüntüleme teknikleri kullanılır. Bu testler, tümörlerin yerini belirlemeye ve kanserin diğer dokulara yayılıp yayılmadığını saptamaya yardımcı olur.

Biyopsi sonuçları, kemik iliği kanseri tanısını doğrularken kanserin türü ve özellikleri hakkında önemli bilgiler sunar. Görüntüleme testleri ise kanserin evresini belirleyerek hangi organların etkilendiği ve hastalığın vücutta ne kadar yayıldığı hakkında detaylı bilgi sağlar.

Kemik İliği Kanseri Tedavisi

Kemik iliği kanseri tedavisi, kanserin türüne, yayılımına ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir. Bu tedavi, multidisipliner bir yaklaşımla hastaya özel olarak planlanır. Tedavi sürecinde hastanın durumu sürekli olarak değerlendirilir. Ayrıca yan etkilerin yönetimi ve hastanın yaşam kalitesinin korunması için destekleyici tedavilere de sıklıkla başvurulur. Hastalığın seyrine göre farklı tedavi yöntemleri kombinlenerek etkinliği artırılabilir ve hastalığın tekrarlama riski azaltılabilir. Kemik iliği kanseri tedavisinde kullanılan yaygın yöntemler arasında kemoterapi, immünoterapi, hedefe yönelik tedavi ilaçları, radyasyon terapisi ve kök hücre nakli yer alır. Bu tedaviler genellikle tek başına ya da kombinasyon halinde uygulanarak en iyi sonuçların elde edilmesi hedeflenir. Tedavi sürecinde, hastalığın ilerleme durumuna ve hastanın yanıtına göre planlar sürekli olarak değerlendirilir.