Menenjit Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Önleme Yöntemleri Nelerdir?

Menenjit, her yaştan bireyi etkileyebilen ve ciddi bir enfeksiyon olarak nitelendirilen bir hastalıktır; özellikle bebekler, küçük çocuklar, gençler ve genç yetişkinler arasında yaygındır. Hızla tedavi edilmediğinde, hayatı tehdit eden kan zehirlenmesine ve beyinde veya sinir sisteminde kalıcı hasarlara yol açabilir.

Menenjit, her yaştan bireyi etkileyebilen ve ciddi bir enfeksiyon olarak nitelendirilen bir hastalıktır; özellikle bebekler, küçük çocuklar, gençler ve genç yetişkinler arasında yaygındır. Hızla tedavi edilmediğinde, hayatı tehdit eden kan zehirlenmesine ve beyinde veya sinir sisteminde kalıcı hasarlara yol açabilir.

Menenjit Nedir?

Menenjit; meninks adı verilen beyin ve omuriliği saran üç zarın iltihaplanmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu zarların etrafındaki sıvının enfekte olması sonucu gelişir. Parazit, virüs, mantar veya bakteri kaynaklı olabilir. Küçük çocuklar ve yetişkinlerde görülen menenjitin en yaygın nedeni pnömokoklardır. Aşı ile önlenebilen pnömokok menenjitinde orta kulak enfeksiyonu, zatürre ve sinüzit gibi rahatsızlıklar yaygındır. Diğer bir menenjit türü, meningokokların neden olduğu enfeksiyonlardır. Özellikle askeri kışlalar, öğrenci yurtları ve okullarda salgın yapabilen bu bakteriler, üst solunum yollarını enfekte ederek beyne kadar ulaşabilir. Listeria adlı bakteri ise genellikle pastörize edilmemiş gıdalardan insana geçer. Hamileler, yenidoğanlar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için risk taşır. Bakteri ve viral kaynaklı menenjitler, parazitik ve mantar menenjite göre daha sık görülmektedir. Viral menenjitler genellikle daha hafif seyrederken, bakteriyel menenjit hem yetişkinlerde hem de bebek ve çocuklarda ölüm riski taşıyabilir.

Menenjit Belirtileri Nelerdir?

Viral ve bakteriyel menenjit türlerinin belirtileri, hastalığın başlangıcında benzerlik gösterir; ancak bakteriyel menenjitte belirtiler daha şiddetli olabilir ve yaşa bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Bebeklerde viral menenjit belirtileri:

Aşağıdaki belirtiler bebeklerde viral menenjit için sıklıkla gözlemlenir:

• İştah kaybı
• Hareketlerde azalma
• Sinirlilik ve huzursuzluk
• Letarji (aşırı uyku hali)
• Başın üst kısmında (bıngıldakta) şişlik
• Sürekli ağlama
• Vücut ve boyun sertliği
• Ateş

Yetişkinlerde viral menenjit belirtileri:

Aşağıdaki belirtiler yetişkinlerde viral menenjit için gözlemlenir:

• Baş ağrısı
• Ateş
• Uyuşukluk
• Işığa karşı aşırı duyarlılık
• İştah kaybı
• Zihinsel karışıklık
• Mide bulantısı ve kusma
• Boyunda sertlik ve ağrı
• Nöbetler

Bakteriyel menenjit belirtileri:

Aşağıdaki belirtiler bakteriyel menenjitte sıkça görülenlerdir:

• Zihinsel karışıklık
• Mide bulantısı ve kusma
• Baş ağrısı
• Boyunda sertlik ve ağrı
• Sinirlilik
• Işığa karşı aşırı duyarlılık
• Ateş ve titreme
• Ciltte morarmalar
• Uyku hali

Menenjit Neden Olur?

Menenjit nedenleri, hastalığın türüne göre değişir. Menenjit çeşitleri şunlardır:

Bakteriyel Menenjit

Bakteriyel menenjit, en ciddi menenjit türüdür. Hızla tedavi edilmezse beyin hasarına ve hayati tehlikeye yol açabilir. Streptococcus pneumoniae (pnömokok), Neisseria meningitidis (meningokok), ve Listeria monocytogenes gibi bakteriler, menenjite yol açan en yaygın bakterilerdir. Bu bakteriler, sinüsler, kulaklar ve boğaz yoluyla kan akışına girerek beyin zarlarını enfekte edebilir. Enfekte bireyler öksürdüğünde veya hapşırdığında enfeksiyon başkalarına bulaşabilir.

Mantar Menenjiti

Bakteriyel veya viral yolla bulaşan menenjitte göre daha nadir görülen mantar menenjiti, sağlıklı insanlarda az rastlanır; AIDS veya kanser gibi bağışıklık sistemi sorunları olan bireylerde daha sık görülür. Kuş dışkısı ile kirlenmiş toprak veya böceklerde bulunan Cryptococcus, Blastomyces, Histoplazma ve Coccidioides gibi mantarlar, mantar menenjite sebep olabilir.

Viral Menenjit

En yaygın menenjit türü olan viral menenjit, özellikle yaz ve sonbahar aylarında görülür. Koksaki virüsü A, Koksaki virüsü B ve Ekovirüs gibi virüsler, menenjite sebep olabilir. Ayrıca grip, kabakulak, kızamık, uçuk, HIV ve coltivirus gibi virüsler de menengite yol açabilir.

Parazitik Menenjit

Virüs ve bakteriyel menenjite göre daha nadir görülen parazitik menenjit türü, insanlara bulaştırıcı değildir. Salyangoz, çiğ balık ve dışkı gibi kirleticilerle kontamine gıdalardan kaynaklanır. Eozinofilik menenjit (EM) olarak adlandırılan bu türü, Angiostrongylus cantonensis, Baylisascaris procyonis ve Gnathostoma spinigerum gibi parazitler sebep olur. Amip menenjiti, hastalığa neden olan parazitin burun yoluyla vücuda girmesiyle ortaya çıkar. Burun ile beyin dokusu arasında ciddi hasarlara yol açabilir ve halüsinasyonlara neden olabilir.

Menenjit Nasıl Önlenir?

Menenjit türlerinin bazıları bulaşıcıdır; dolayısıyla hastalıklardan korunmak için kişisel hijyene dikkat etmek hayati öneme sahiptir. Hastalığa yol açan virüs ve bakteriler, öksürük, hapşırma, öpüşme veya diğer kişilerin diş fırçaları ve yemek yediği araçların paylaşılması suretiyle insandan insana geçebilir. Menenjiti önlemek için aşağıdaki önerileri değerlendirebilirsiniz:

• Ellerinizi sık sık yıkayın ve yıkama sonrası iyice kurutun. Aile üyelerinin özellikle yemek öncesi ve sonrası, tuvalet sonrası ellerini yıkamasını sağlayın. Her bireyin ayrı havlusu olmasına dikkat edin veya tek kullanımlık havlu tercih edin.
• Kişisel eşyalarınızı (diş fırçası, makyaj malzemeleri, havlu, tabak, çatal ve kaşık) kimseyle paylaşmayın. Aynı tabaktan yemek yemeyin ve aynı bardaktan içmeyin.
• Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda ağız ve burnunuzu kapatmayı unutmayın.
• Yeterli ve dengeli beslenerek düzenli egzersiz yapın. Uyku ihtiyacınıza dikkat edin ve yeterli uyuyun.
• Yiyeceklerinizi iyi pişirin ve çiğ gıdalardan, pastörize edilmemiş ürünlerden kaçının.
• Bakteriyel veya viral menenjite yol açabilecek virüslere karşı korunmak için grip ve zatürre aşılarını yaptırın. Çocuklarınıza meningokok aşısı yaptırıldığından emin olun.

Menenjit Teşhisi Nasıl Konulur?

Menenjit belirtileri gösteren kişiler, mutlaka bir sağlık kuruluşuna giderek doktor muayenesi yaptırmalıdır. Belirtiler, yalnız başına menenjit tanısı koymak için yeterli değildir. İlk olarak hasta, doktor tarafından muayene edilir. Muayene sırasında boyun sertliği ve bakteriyel enfeksiyon belirtisi olabilecek deri döküntüleri kontrol edilir. Ayrıca, menenjite neden olan bakterilerin varlığını belirlemek için kan testleri yapılır. Beyinde iltihap ve ödem olup olmadığını belirlemek için BT ve MRI taramaları yapılabilir. Omurilik sıvısından örnek alınarak menenjit teşhisi konulabilir. İnce bir iğne ile bel bölgesindeki omurilik sıvısından beyin omurilik sıvısı alınır; bu sıvının test edilmesi, hastalığın tanısını netleştirir.