Gaz Sıkışması: Sebepleri ve Çözüm Yolları

Her bireyin bağırsağında değişen oranlarda gaz bulunur.

Her bireyin bağırsağında farklı miktarlarda gaz oluşur. Bu gaz, alınan besinlere bağlı olarak değişir ve sağlıklı bireylerde düzenli bir şekilde vücuttan atılır. Ancak bazı durumlarda gaz vücuttan çıkamaz ve şişkinlik ile gaz sıkışmasına yol açabilir. Gaz sıkışması, kişiye rahatsızlık verecek düzeyde ağrı ve karın şişkinliği sağlayarak günlük yaşantıyı olumsuz etkileyebilir. Gaz sıkışması esnasında gaz, istemli veya istemsiz bir şekilde dışarı atılamaz.

Gaz Sıkışması Nedir?

Sindirim sisteminin normal işleyişinde gaz oluşumu beklenen bir durumdur. Ancak oluşan gaz vücuttan atılamazsa, ağrıya yol açabilir. Gaz, bağırsaklarda sürekli bulunan bir sindirim ürünüdür; ancak miktarı zamanla değişebilir. Bağırsakta bulunan gaz, yiyeceklerin sindirimi sırasında, yemek yerken yutulan havadan veya tükürük yutulurken oluşabilir. Dik oturma pozisyonunda yutulan hava dışarı çıkma eğilimindedir, ancak uzanmak veya eğik durmak bu havanın midede sıkışmasına neden olabilir. Midede biriken bu yutulmuş hava, sindirim sonucu oluşan gaz ile birleşerek bağırsaklara ulaşır. Bu gaz bağırsaklardan atılamazsa, arttıkça sıkışma hissi yaratır.

Gaz Sıkışması Neden Olur?

Sindirim sürecinde bağırsaklara ulaşan kısmen sindirilmiş gıdalar, bağırsak bakterileri aracılığıyla sindirim sürecinin son aşamasına geçerken gaz açığa çıkar. Bazı gıdaların bu bakteriler tarafından sindirilmesi daha zordur, bu nedenle gaz miktarı artar. Oluşan gaz, genellikle karbondioksit, hidrojen ve metan gazlarından oluşur. Genelde hızlıca çözülebilen bu problem, bazen ciddi sancılara da yol açabilir.

Fazla Hava Yutmak

Aerofaji olarak bilinen bu durum, yemek yerken veya içecek tüketirken meydana gelebilir. İnsanlar, farkında olmadan günlük hayatlarında fazla miktarda hava yutabilirler. Bu durum özellikle stresli bireylerde yaygındır; ancak sakız çiğneme ve pipet kullanımı da diğer nedenler arasındadır. Hava yutmanın sebepleri şunlardır:

• Sakız çiğnemek
• Gazlı içecek tüketmek
• Sert şeker emmek
• Sigara içmek
• Takma dişlerin gevşek olması
• Hızlı yemek yemek
• Pipet kullanmak

Beslenme Şekli

Bazı gıdaların tüketimi, sindirimi zorlaştırarak daha fazla gaz üretimine yol açar. Özellikle laktoz intoleransı gibi gıda intoleransları olan bireylerde gaz oluşumu daha fazladır. Çünkü sindirilemeyen besinler, sindirim için daha fazla çaba gerektirir; bu da gaz oluşumunu arttırır. Normalden daha fazla gaz oluşumuna sebebiyet veren gıdalar şunlardır:

• Meyveler ve meyve suları (özellikle fruktoz intoleransında)
• Gazlı içecekler
• Kepekli tahıllar
• Yeşil yapraklı sebzeler (roka, ıspanak vb.)
• Süt ürünleri
• Ekstra lifli gıdalar
• Brokoli
• Brüksel lahanası
• Kuru baklagiller
• Soğan
• Sarımsak
• Lahana
• Bezelye

Bazı İlaçlar

Bazı diyabet ilaçları, kabızlık tedavisinde kullanılan müshiller veya bazı antiasitler, normalden fazla gaz oluşumuna neden olabilir. Bu gaz vücuttan atılamazsa, gaz sıkışmasına yol açar.

Çeşitli Hastalıklar

Bağırsakları etkileyen hastalıklar, vücutta gaz oluşumunu arttırarak sıkışmalara neden olabilir. Bu hastalıklar şunlardır:

• Çölyak: Buğday, arpa ve çavdar içeren besinlerdeki gluten bazı bireyler için tolere edilemez. Bu durumda ince bağırsak etkilenerek fazla miktarda gaz oluşur.
• İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi hastalıklar kalın bağırsakta iltihaplanmaya neden olur. Bu iltihaplanma, ishal ve karın ağrısına ek olarak gaz oluşumuna ve gaz sıkışmasına yol açabilir.
• Divertikülit: Kalın bağırsak duvarındaki enfekte keseler, gaz oluşumunu arttırarak sıkışmaya neden olabilir.
• Kısa Bağırsak Sendromu: Bağırsak ameliyatı sonrası meydana gelebilen bu sendrom, gıda emiliminde olumsuzluklar yaratır ve daha fazla gaz oluşumuna sebep olur.
• İnce Bağırsaklarda Fazla Bakteri Üremesi: İnce bağırsaktaki zararlı bakterilerin artması, mikrobiyota dengesini bozarak sindirimi olumsuz etkileyebilir; bu durum gaz oluşumuna yol açabilir.
• İrritabl Kolon (Huzursuz Bağırsak) Sendromu: Toplumun %15’inde görülen nedeni bilinmeyen bu sendrom, gaz sıkışması, kramp, ishal ve kabızlık ataklarıyla kendini gösterir. Kesin nedeni ve tedavisi bilinmeyen irritabl kolon hastalığında belirtileri azaltmaya yönelik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.

Gaz Sıkışması Teşhisi Nasıl Konulur?

Gaz sıkışması teşhisi genellikle test yapmayı gerektirmeyebilir. Doktor, bireyin tıbbi geçmişini inceler. Ayrıca, yediği gıdalar ve mevcut hastalıklar teşhiste önemli rol oynar. Kullanılan bazı ilaçların yan etkileri nedeniyle tıbbi geçmiş de dikkate alınır. Fizik muayene sırasında bireyin bağırsakları steteskopla dinlenebilir. Karındaki şişlik ve hassasiyet fiziksel olarak kontrol edilir. Ameliyat gerektiren bazı hastalıklar gaz sıkışması şikayetiyle başlayabileceğinden, doktorunuz karın röntgeni, tomografi veya ultrason isteyebilir. Gaz sıkışmasının nedeni bulunamazsa, laktoz intoleransı testi, ileri görüntüleme tetkikleri, dışkı örneği ve endoskopi ile mide bağırsak incelemesi yapılabilir.

Gaz Sıkışması ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Gaz sıkışmasının sebebi sindirim sorunları veya fazla gaz oluşumu olduğundan, gaz sıkışması ile birlikte belirti veren semptomlar da sindirim sistemine bağlıdır. Bu belirtiler şunlardır:

• İshal
• Dışkıda kan
• İştahsızlık
• Ateş
• Karında şişlik hissi
• Yutma güçlüğü
• Kusma
• Sancı
• Kabızlık

Gaz Sıkışması Tedavisi

Gaz sıkışmasının tedavisi için çeşitli yöntemler mevcuttur. Bu yöntemler, sıkışmanın derecesine göre değişebilir. Eğer bireyde gaz sıkışması sürekli olarak yaşanıyorsa, doktor tarafından ilaç reçete edilebilir veya yeni bir beslenme planı önerilebilir.

Diyet

Gaz sıkışmasına neden olan durum, sindirimi zor gıdaların yarattığı fazla gaz olabilir. Bu nedenle, bu gıdaları diyetten çıkarmak veya miktarını azaltmak, gaz oluşumunu azaltarak sıkışmayı önleyebilir. Süt ve süt ürünleri, kepekli tahıllar, tatlandırıcılar veya kuru baklagiller, gaz oluşumunu artırdığı için bir süreliğine tüketilmemesi faydalı olabilir. Ancak, bu gıdaların diyetten çıkarılması için önce bireyin bir gıda intoleransı olmadığından emin olunmalıdır. Eğer bireyin bir gıda intoleransı varsa, bu gıdaların tamamen diyetten çıkarılması gerekecektir. Ayrıca, bağırsaklardaki bakteri dengesi de gaz oluşumunda etkilidir. Zararlı bakteri sayısını azaltmak için probiyotik gıdalar diyete eklenerek bağırsak mikrobiyotası dengelenebilir.

Besinleri diyetten çıkarmanın dışında, etkili bir diğer yöntem de rahatlatıcı bitki çayları içmektir. Nane, rezene, papatya gibi bitki çayları kontrollü tüketildiğinde antispazmodik etki göstererek gazın çıkışını kolaylaştırabilir ve gaz sıkışmasını düzeltebilir. Gaz çıkışını kolaylaştıran diğer doğal yöntemler arasında anason, kimyon, kişniş ve zerdeçal gibi baharatlar yer alır. Ancak bu bitki çayları ve baharatlar, kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

Egzersiz

Fiziksel egzersiz, gazın bağırsaklarda hareket etmesine yardımcı olarak çıkışını kolaylaştırabilir. Özellikle yoga pozisyonları rahatlamaya destek olabilir. Fiziksel egzersiz ile birlikte yapılan karın masajı da gaz çıkışını kolaylaştırıcı bir yöntemdir. Ancak bu fiziksel egzersizler hatalı uygulandığında gazın daha fazla sıkışmasına yol açabileceğinden, bir uzmana danışılması gereklidir.

İlaç Kullanımı

Gaz sorunu ciddi bir hal aldıysa ve yaşam tarzı değişiklikleri ile giderilemiyorsa, doktor gaz giderici ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar, gaz kabarcıklarını azaltarak veya hareket ettirerek vücuttan atılmasına yardımcı olur. Bazı ilaçlar ise öğünlerden önce kullanıldığında fazla gaz oluşumunu engelleyerek gaz sıkışmasını önler.

Günlük yaşamda sindirimin doğal bir parçası olan gaz oluşumu, vücuttan atılamadığında rahatsız edici semptomlar yaratabilir. Eğer sizin de uzun süredir geçmeyen gaz spazmlarınız varsa, en kısa sürede bir sağlık kurumuna başvurmanız faydalı olabilir.