Çocukların Zeka Gelişimini Destekleyen 10 İpucu!

Aileniz güçlü gen yapısına sahip olabilir, bu durumda çocuğunuzun zeka gelişiminin de bu yapıyla paralel olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak bilimsel araştırmalar, genetik faktörlerin yanı sıra ebeveynlerin tüm tutum ve davranışlarının da çocuğun zeka gelişiminde önemli bir rol oynadığını gösteriyor.

Aileniz gerçekten de güçlü genlere sahip olabilir ve çocuğunuzun zeka gelişiminin de buna uygun olmasını düşünebilirsiniz. Fakat onun yine de daha fazla desteğe ihtiyacı vardır. Bilim, çocukların zeka gelişiminin yalnızca genetik faktörlere bağlı olmadığını; ebeveynlerin tüm tutum ve davranışlarının bu süreçte büyük bir etki sunduğunu ortaya koymaktadır.

Zeka, her bireyde var olan anne babadan alınan potansiyelin çevresel etmenler, beslenme ve dış uyarımlar ile şekillendirilmesi ile artan beyinsel aktivitedir. Genetik yapı zeka üzerinde etkili olsa da, mevcut potansiyeli açığa çıkaramama veya zeka gelişimini olumsuz etkileyen davranışların çocukların zeka seviyelerine olumsuz etkileri olabilir. Çocuklar için ilk 2-3 yaş dönemi oldukça kritik olup, bu dönemin etkin kullanımı beyin ve zeka gelişimini olumlu yönde etkiler. Bu süreyi değerlendiremeyen aileler, ilerleyen yaşlarda zeka gelişimini destekleme çabalarının etkisini azalttığını görebilir. Yenidoğan her bebeğin öğrenme süreci doğar doğar başlar; bu nedenle her türlü pozitif uyarı, özellikle zeka gelişimi için büyük önem taşımaktadır. Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Kemal Akpınar, hamilelik öncesinde ve sonrasında izlenmesi gereken yollar ve zeka gelişimini destekleyici davranışlar hakkında ailelere önemli tavsiyelerde bulunmaktadır.

1 – Doğumdan önce önleminizi alın

Hamilelik süresince annenin beslenme şekli, bebeğin fiziksel ve zihinsel sağlığı için son derece önemli. Ancak artık sadece anne hamilelik döneminde değil, hamilelik öncesinde de dengeli beslenmeye dikkat etmelidir. Annenin yeterli ve dengeli beslenmesi, gerekli vitaminleri alması bebeğin beyin ve merkezi sinir sistemi gelişiminde çok etkili olmaktadır. Özellikle bazı vitaminlerin eksikliği beyin sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Folik asit eksikliği, nöral tüp defekti gibi bazı beyin yapısal bozukluklarına yol açabilir. Bu durum da doğrudan zekanın olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Hamilelik öncesinde zararlı gıdalar ve içeceklerden uzak durmak, olumsuz zeka gelişimini önlemek açısından faydalıdır. Eğer sigara içiliyorsa, hamilelikten en az 3-6 ay önce bu alışkanlıktan vazgeçmek gereklidir.

2 – Hamilelik sürecini sağlıklı geçirin

Sağlıklı beslenmenin yanı sıra hamilelik süresince egzersiz yapmak, bebeğinize giden kan akımını artırarak zeka gelişiminde etkili olur. Ayrıca, hamilelikte düzenli kontrollerin yapılması, çocuğun zekasını doğrudan etkileyebilecek olası sorunların saptanması ve gerekli müdahalelerin yapılması açısından kritik bir öneme sahiptir.

3 – Sağlam bir beyin için vücudu sağlam tutun

Çocukta mevcut zekanın ortaya çıkması, beyin gelişimi ile; beyin gelişimi de diğer vücut sistemlerinin sağlıklı olmasıyla doğrudan ilişkilidir. Bu çerçevede çocuğun çevresel koşulları, geçirilen sık enfeksiyonlar ve uygunsuz beslenme, hem beden hem de beyin sağlığını olumsuz etkileyebilir.

4 – “Genetikte var” demeyin

“Zekası yüksek anne babadan doğan bebeğin zekası da yüksek olur” gibi klasik bir düşünceye sahip olunsa da, zekanın saklı bir cevher olduğunu unutmamak gerekir. Yani çocuğun zeka potansiyelinin ortaya çıkarılabilmesi için onu doğumdan sonra olumlu bir şekilde desteklemek son derece önemlidir. Sadece genetik yapı yeterli değildir. Bu bağlamda yapılan bir araştırmada; ikizlerden birinin anne babasıyla uygun çevresel koşullarda yetiştirildiği, diğerinin ise başka bir ailede uygun olmayan koşullarda büyütüldüğü tespit edilmiştir. İkisi de benzer genetik potansiyele sahip olmasına rağmen, zeka seviyelerinin farklı olduğu gözlemlenmiştir.

5 – Doğal besleyin

Doğal beslenmeden uzaklaşmak, çocukların zeka gelişimini olumsuz etkileyebilmektedir. Hazır gıdalardaki bazı yağlar ve katkı maddeleri, vücut ve beyin sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle çocukları doğal beslemek oldukça önemlidir. Özellikle balık ve balık yağı, vücut için alınması gereken besinlerden biridir. Ancak balık yağının sadece balıkta bulunduğu algısını düzeltmek önemlidir; aslında omega 3, omega 6 ve diğer yağ asitleri doğal gıdalarda bulunmaktadır. Örneğin, ceviz, kuruyemiş, yumurta, zeytin ve zeytinyağında da bu yağlar mevcuttur.

Yeşil yapraklı sebzeler de omega 3 ve omega 6 açısından zengin olmasına rağmen, balığın yerini alamaz. Özellikle düzenli balık tüketimi, beyin ve zeka gelişiminde büyük oranda etkilidir.

7 – Oyuncak seçimini çocuğunuza bırakın

Aileler, çocuklarının zeka gelişimi için uygun oyuncak ve oyunları merak ediyor. Ancak bebek kendini bilmeye başladığı andan itibaren öncelikle etrafındaki nesnelere ilgi gösterir. Rengarenk, albenisi yüksek oyuncaklarla fazla ilgilenmezler. Öncelikle mutfak, çekmece ve içindeki materyalleri keşfetmek isterler. Çocuğun bir çaydanlığı alıp parçalarını üst üste yerleştirmesi, aslında yaptığı bir zihinsel çalışmadır. Bu tür aktiviteler ile çocuk zihin egzersizi yapar.

8 – Çocuğunuzu zekayı körelten objelerden uzak tutun

Zekayı geliştirmek yerine köreltici durumlardan uzak durulmalıdır. Teknolojik aletler, özellikle tablet, telefon, televizyon ve bilgisayar oyunları bu durumu artıran etkendir. Çocukların doğayla, hayvanlarla, sebzelerle birebir etkileşimde olması sağlanmalı. Örneğin, bir aslanı tabletten göstererek eğitim vermek uygun değildir. Benzer şekilde, çocuklara zeka gelişimi için tablet üzerinden oyun oynamalarını sağlamak da onların zeka gelişimini olumsuz etkiler.

9 – Her şeyden önce sevginizi gösterin

Bir çocuğun potansiyel zekasının hem açığa çıkması hem de gelişmesi için sevgi en önemli unsurlardan biridir. Bebek doğduğunda anne ve babasından aldığı sevgi, çevresindeki insanlardan gelen sevgi, çocukta sevgiyi geliştiren bir durum yaratır. Bu pozitif gelişim, zekayı doğrudan etkileyen unsurlardan biridir. Sevgisiz ortamlarda büyüyen bireylerde, potansiyel olsa bile zekanın ortaya çıkması yavaşlayabilir.

10 – Üçüncü gözleri dikkate alın

Çocukların motivasyonu ve yeteneklerinin desteklenmesi zeka gelişimi açısından önemli bir konudur. Çocuk gerçekten de üstün yetenekli veya zeki olabilir. Girdiği ortamda yetenek gösteren çocuk, üçüncü kişiler tarafından fark edilirse kesinlikle desteklenmelidir.

Doğum anı zekayı etkiliyor

Uygunsuz koşullarda yapılan ve özellikle ülkemizin bazı bölgelerinde yaygın olan evde doğumlar, çocuğun havasız kalması veya yetersiz solunum gibi risklerle tüm zekasını olumsuz yönde etkileyebilir.

Anne sütü farkı!

Bebekler için anne sütü tartışmasız en ideal besindir. Anne sütüyle beslenen çocukların beyin gelişimi genelde daha iyi olup, bu da zekalarının daha yüksek olmasını sağlar. Anne sütü, beyin gelişimini uyaran çeşitli bileşenler içerir. İçindeki yağ asitleri, bebekler için direkt kullanılabilir niteliktedir. Özellikle hızlı sinirsel iletimde beyindeki miyelin gelişimi önemlidir. Miyelin gelişimini olumlu yönde etkileyen unsurlar da anne sütünde bulunmaktadır. Anne sütünün zeka üzerindeki pozitif etkisine dair pek çok bilimsel çalışma mevcuttur.