Akciğer Kanserinin En Önemli Sebebi: Sigara

Sigara, dünya genelinde yılda yaklaşık 5 milyon insanın ölümüne yol açmaktadır. Anadolu Sağlık Merkezi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Tayfun Çalışkan, sigaranın 7000’den fazla kimyasal madde içerdiğini ve DNA hasarına yol açarak hücresel fonksiyonlar üzerinde olumsuz etkileri bulunduğunu belirtmektedir. “Akciğer kanserinin en yaygın nedeni sigara kullanımıdır. Akciğer kanseri vakalarının %80-90’ı sigarayla ilişkilidir ve sigaranın bırakılmasıyla önlenebilir. 2022 kanser istatistiklerine göre ABD’de prostat ve meme kanserinden sonra en sık görülen kanser türü akciğer kanseridir. Sigara içenlerde 80 yaşına kadar akciğer kanseri riski %14’tür,” diyor Doç. Dr. Tayfun Çalışkan, sigaranın zararları hakkında önemli bilgiler sunuyor…

Sigara tüketimi ne kadar yaygın?

Sigara, 7000’den fazla kimyasal madde barındırmakta ve 60’tan fazlasının kanserojen olduğu bilinmektedir. Yıllık global ekonomik yükü 2 milyar doları aşan sigara kullanımı, kullanıcıların yarısının ölümüyle sonuçlanabilmektedir. Dünya genelinde 15 yaş ve üzeri nüfusta 942 milyon erkek ve 175 milyon kadının sigara kullandığı tahmin edilmektedir. Sigara kullanımında ülkeler arasında cinsiyet farklılıkları görülebilir. 2016 yılında Türkiye’deki sigara kullanım oranı toplam nüfusun %31.6’sı, erkeklerde %44.1 ve kadınlarda %19.2 olarak tespit edilmiştir.

Sigaranın akciğerde ortaya çıkardığı hastalıklar nelerdir?

En yaygın bilinen hastalık akciğer kanseridir. Ayrıca, hamilelikte sigara kullanılması ve çocukların sigara dumanına maruz kalması, akciğer gelişimini bozar ve astım riskini artırır. Sigara içen astım hastalarında, içmeyenlere göre kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) görülme riski daha yüksektir. KOAH, öksürük, balgam ve nefes darlığı gibi belirtilerle ortaya çıkan önlenebilir bir hastalıktır. KOAH’ın ilerlemesini önlemek için sigarayı bırakmak en etkili yöntemdir. Ayrıca, intersitisyel akciğer hastalığı diye bilinen akciğerin normal yapısını bozan rahatsızlıklar da görülür; bunlar arasında respiratuar bronşiyolit ve deskuamatif intersitisyel pnömoni bulunmaktadır.

Sigara kullanımı ile ilişkili akciğer kanseri sıklığı nasıldır?

Akciğer kanserinin en sık bilinen nedeni sigara kullanımının etkisidir. Tüm akciğer kanserlerinin %80-90’ı sigara ile ilişkilidir ve sigarayı bırakmak bu riski azaltır. Sigara içenlerin kanser riski, sigara içmeyenlere göre 30 kat daha fazladır. 2022 yılına dair ABD’de prostat ve meme kanserinden sonra 236.740 yeni akciğer kanseri vakası görülmüştür. Ayrıca, akciğer kanseri, kanserden kaynaklanan ölümlerde en yüksek oranla yer almaktadır; bu da 130.180 ölüm anlamına gelir. Sigara içenler için, 80 yaşına kadar akciğer kanseri riski %14’tür.

Tüm akciğer kanserleri sigara kullanımı ile ilişkili midir?

Dünya genelinde akciğer kanseri olan erkeklerin %15-20’sinin, kadınların ise %50’sinin sigara ile ilişkilendirilmediği saptanmıştır. Diğer risk faktörleri arasında yaş, hava kirliliği, asbest, krom, arsenik gibi çevresel maruziyetler, biyomas kullanımı ve radon maruziyeti yer almaktadır. Ayrıca genetik faktörler ve önceki kanser tedavileri de risk faktörleri arasında sayılmaktadır.

Sigara içmeyenlerde akciğer kanseri görülür mü? Sıklığı nedir?

ABD’de akciğer kanserinin %10-20’si sigara içmeyenlerde görülmektedir ve yılda yaklaşık 20.000-40.000 arasında yeni akciğer kanseri vakası beklenmektedir.

Pasif sigara içiciliği nedir? Riskleri nelerdir?

Pasif sigara içiciliği, başkalarının sigara içtiği ortamda maruz kalma durumudur. Ayrıca, üçüncül maruziyet, kapalı ortamlarda sigara içildiğinde kıyafet veya yüzeylerdeki kimyasalların birikmesine bağlı olarak gerçekleşir. ABD’de, sigara içmeyenler arasında her yıl 7300’den fazla akciğer kanseri vakasının ikincil sigara maruziyetine bağlı olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, koroner arter hastalığı, inme ve gebelikte düşük doğum ağırlığı gibi sorunlara yol açabilmektedir. Bebek ve çocuklarda ani bebek ölümü, akciğer enfeksiyonları ve astım atağına neden olabilir.

Nargile, puro kullanımı ile kanser ilişkisi nedir?

Nargile tütününü ısıtmak için kullanılan kömür, yüksek düzeyde karbon monoksit ve kanserojen kimyasallar içermektedir. Bu toksik maddeler suya geçip yüksek seviyelerde akciğerlere ulaşabilir. Nargile kullananların, sigaraya oranla daha az zararlı olduğu düşüncesi yanlıştır; araştırmalar, nargile dumanında da nikotin ve ağır metallerin bulunduğunu göstermektedir. Ortalama 1 saatlik nargile kullanımı, 100-200 sigara içimine eşdeğerdir. Ayrıca puro içenlerle ilgili akciğer, yemek borusu ve ağız kanseri riski yüksektir. Puronun akciğere çekilmemesi zararı azaltmaz; dudak, ağız ve yutak gibi bölgelerle de etkileşimde bulunur.

Elektronik sigara kansere neden olur mu? Zararları nelerdir?

Elektronik sigara içeriğinde potansiyel toksik maddeler bulunmaktadır. Bunlar arasında propilen glikol ve bitkisel gliserin, hücreler için zararlıdır. Asetaldehid, akrolein ve formaldehid gibi bileşenler de akciğer ve kalp hastalıklarına yol açabilir. Akrolein, zararlı bitkileri öldürmek için kullanılan bir herbisittir ve inhalasyonu ciddi akciğer sorunlarına neden olabilir.

Sigara bırakma amacıyla elektronik sigara kullanımı uygun mudur?

Sigara bırakma amacıyla elektronik sigara kullanımı üzerine yapılan araştırmalar, bu yöntemin bırakma sürecinde etkin olmadığını göstermektedir (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi). Hayvan deneylerinde, akciğer ve mesane kanserine yol açtığı belirlenmiştir.

Sigara bırakma polikliniği nedir? Burada hastalara sigara bırakma amacıyla yapılan tetkik ve tedaviler nelerdir?

Sigara bırakma polikliniği, tütün ürünleri kullanan ve bırakmak isteyen bireylere psikososyal destek ve ilaç tedavisi sunmaktadır. 2011’den beri Türkiye’de faaliyet göstermektedir. Gerekli tetkikler arasında akciğer grafisi, solunum fonksiyon testi ve kan testleri bulunmaktadır. Nikotin replasman tedavileri olarak çeşitli ürünler kullanılabilmektedir. Fakat, vareniklin son zamanlarda toplatılmıştır ve şu anda kullanılmamaktadır.

Sigara polikliniğinde sigara bırakma oranları nedir?

ABD’de sigara bırakan hastaların %90’ı kendi kendine bırakma yöntemini kullanarak sigarayı bırakmıştır. Bu yöntemde kullanılan başarı oranı %8-25 arasındadır. Ancak sigara bırakma polikliniklerine başvuran kişilerde başarı oranı %20-40 arasında değişmektedir.

Sigara bırakma amacıyla akupunktur, biyorezonans gibi uygulamalar önerilmekte midir?

Bırakma sürecinde akupunktur ve biyorezonans gibi alternatif yöntemler üzerine bazı çalışmalar yapılmış olsa da, ulusal ve uluslararası rehberlerde bu uygulamalara yer verilmemektedir.

Son olarak sigara kullanan ve bırakmayı düşünen kişilere tavsiyeleriniz nelerdir?

Bırakabilirsin! Yeter ki ilk adımı at. Yardım ve destek için buradayız.