Bazal Hücreli Karsinom (BHK) Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?

Bazal Hücreli Karsinom (BHK), cilt kanserleri arasında en yaygın, fakat ilerleme hızı en düşük olan türlerden birisidir. Uzun süreli güneş ışığına maruz kalmış bölgelerde beliren bu hastalık, ciltte iyileşmeyen yaralar, inci benzeri nodüller ya da kabuklanmalar ile kendini gösterebilir. BHK, genellikle yüz, kulak, boyun ve eller gibi güneşe açık alanlarda ortaya çıksa da vücudun diğer bölgelerinde de görülebilir.

Erken teşhisinin mümkün olması, düzenli cilt kontrollerinin ve güneşten korunmanın önemini artırmaktadır. Metastaz riski düşük olsa da tedavi edilmediğinde çevre dokulara zarar verme potansiyeli taşıdığı için dikkate alınması gereken bir durumdur.

Bazal Hücreli Karsinom (BHK) Nedir?

BHK, cildin en alt katmanındaki bazal hücrelerden kaynaklanmaktadır. Genellikle uzun süreli güneş maruziyeti sonucu meydana gelir. UV ışınları, DNA üzerinde hasar oluşturur ve hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına sebep olur. BHK çoğunlukla yüz, burun, alın, kulaklar ve boyun gibi güneşe en çok açık alanlarda görülürken, nadir de olsa vücut gövdesi veya ekstremitelerinde de gelişebilir.

Yavaş seyrine rağmen, tedavi edilmediğinde çevre dokulara zarar verme potansiyeli vardır ve kemik ile kıkırdak gibi derin yapılara yayılabilir. Ancak metastaz riski oldukça düşüktür. Erken teşhis ve uygun tedavi ile bazal hücreli karsinomun büyük çoğunluğu tamamen iyileştirilebilir.

Bazal Hücreli Karsinom (BHK) Çeşitleri Nelerdir?

Bazal hücreli karsinomun çeşitli türleri, hem klinik görünümü hem de biyolojik davranışları açısından önem taşır. Dolayısıyla doğru alt tipin belirlenmesi, tedavi yönteminin seçimi ve hastalığın seyrinin öngörülmesinde kritik bir rol oynar. Bazı alt tipler daha agresif seyrederken, bazıları daha yüzeysel kalabilir; bu durum tedavi yaklaşımında kişiye özel planlama yapılmasını gerektirir.

BHK çeşitleri şunlardır:

• Nodüler BHK: En yaygın görülen türdür ve genellikle inci gibi parlak, cilalı bir nodül şeklindedir. Zamanla kabuklanma ve ülserleşme gelişebilir.
• Yüzeyel (Superfisiyel) BHK: Genellikle gövde bölgesinde, kırmızımsı düz ve hafif pullu lezyonlar olarak görülür. Yavaş ilerler ve genellikle daha iyi bir seyir gösterir.
• Morpheaform (Sklerozan) BHK: Sert, sınırları belirsiz lezyonlar şeklinde görünür ve çevre dokulara daha agresif yayılabilir.
• Pigmente BHK: Koyu kahverengi veya siyah renkte olabilir ve melanom ile karışabilir. Daha çok koyu tenli bireylerde görülür.
• Mikronodüler BHK: Küçük nodüller şeklinde görülür ve diğer türlere kıyasla daha agresif olabilir.

Bazal Hücreli Karsinom (BHK) Nedenleri Nelerdir?

BHK’nın ortaya çıkmasında en önemli etken, güneşin UV ışınlarına uzun süre maruz kalmaktır. Yıllarca korumasız şekilde güneşte kalan bireylerde risk belirgin şekilde artar. Ayrıca solaryum kullanımı, açık ten rengi ve bağışıklık sisteminin zayıf olması da BHK gelişimini kolaylaştırabilir. Çevresel toksinler, kimyasal maruziyet ve belirli kalıtsal sendromlar da hastalığın görülme olasılığını artıran diğer etkenler arasında yer alır.

BHK nedenleri şöyle özetlenebilir:

• UV ışınları: Özellikle çocukluk ve gençlik dönemlerinde yoğun güneşe maruziyet BHK riskini artırır.
• Solaryum kullanımı: Yapay UV ışınları cilt hücrelerinde DNA hasarına yol açar.
• Açık ten rengi: Açık tenli, renkli gözlü ve sarı/kızıl saçlı bireylerde risk daha yüksektir.
• Genetik yatkınlık: Ailesinde cilt kanseri öyküsü olan bireylerde daha sık görülmektedir.
• Bağışıklık sistemi zayıflığı: Organ nakli gibi nedenlerle bağışıklık sistemi baskılanan bireyler risk altındadır.
• Radyasyon maruziyeti: Geçmişte radyoterapi görmüş bölgelerde BHK gelişme ihtimali artar.
• Yaş faktörü: İlerleyen yaşlarda görülme sıklığı belirgin şekilde artar.
• Bazı kalıtsal sendromlar: Örneğin Gorlin-Goltz sendromu gibi nadir hastalıklar BHK gelişimini kolaylaştırabilir.

Bazal Hücreli Karsinom (BHK) Belirtileri Nelerdir?

BHK’nın belirtileri, genellikle ciltte yavaş büyüyen ve başlangıçta göz ardı edilen küçük lezyonlarla başlar. Ancak zamanla görünümü değişebilir ve şüpheli hale gelir.

Bazal hücreli karsinom belirtileri şunlardır:

• İnci gibi parlak, cilt renginde veya pembe nodüller
• Ortası çökük, kenarları yükselmiş yaralar
• Sürekli kabuklanan ve iyileşmeyen cilt lezyonları
• Zamanla kanayan veya kabuklanan nodüller
• Pigmente tipte koyu kahverengi veya siyah lekeler
• Skar benzeri sert ve belirgin sınırları olmayan lezyonlar
• Genellikle ağrısızdır ancak ilerleyen dönemlerde hassasiyet gösterebilir

Bazal Hücreli Karsinom (BHK) Nasıl Teşhis Edilir?

BHK’nın teşhis süreci, hastalığın erken dönemde tespit edilip etkili bir şekilde tedavi edilmesi açısından son derece önemlidir. İlk aşamada, dermatolojik muayene gerçekleştirilir ve ciltteki şüpheli lezyonlar dikkatlice incelenir. Bu muayenede, lezyonun rengi, şekli, yüzey özellikleri ve sınırları gözlemlenir. Şüpheli lezyonları daha ayrıntılı incelemek için dermatoskopi adı verilen bir cihaz kullanılır; bu cihaz, cilt yüzeyini büyüterek detaylı görmeyi sağlar. Dermatoskopi yöntemi ile gözle görülemeyen damar yapıları, pigment dağılımı ve tümörün karakteristik özellikleri tespit edilebilir.

Kesin tanı koymak için biyopsi en temel yöntemdir. Biyopsi sırasında şüpheli lezyondan küçük bir doku örneği alınır ve histopatolojik incelemeye gönderilir. Patoloji raporu, tümörün varlığını, tipini (nodüler, yüzeysel, morfeaform vb.), derinliğini ve agresiflik derecesini belirler. Bu bilgiler, tedavi planının kişiselleştirilmesi için büyük bir öneme sahiptir.

Bazı ileri vakalarda, özellikle tümörün göz çevresi, burun, kulak veya kafa derisi gibi kritik alanlara yayılma olasılığı varsa, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik yöntemler kullanılabilir. Bu görüntüleme teknikleri, tümörün yumuşak dokulara, kaslara veya kemiklere uzanıp uzanmadığını gösterir. Ayrıca nadir durumlarda çok geniş ve tekrarlayan lezyonlarda metastaz riskini değerlendirmek için ek tetkikler yapılabilir.