Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Nedir? Nöroşirürji ile İlgili Hastalıklar

Nöroşirürji, halk arasında beyin ve sinir cerrahisi olarak bilinen, beyin ve sinir hastalıklarıyla ilgilenen bir bilim dalıdır.

Nöroşirürji, beyin ve omurilik dokusundaki tümör tedavileri başta olmak üzere, bel ve boyun fıtıkları, kafa ile omurilik travmaları, beyin damarı tıkanıklıkları, anevrizmalar ve beyin kanamaları gibi hastalıkların tanı ve tedavisi ile ilgilenmektedir. Nöroşirürji uzmanları, ilaç tedavisinden fayda görmeyen epilepsi ve Parkinson gibi hareket bozukluklarına yönelik başarılı cerrahi işlemler ve beyin pili uygulamaları yaparak hastaların yaşam kalitesini artırmaktadır. Bu bölümde hem çocuk hem de yetişkin hastalar kabul edilmektedir. Mikrocerrahi başta olmak üzere birçok farklı cerrahi tekniklerin kullanıldığı nöroşirürji, günümüz teknolojisiyle hibrit ameliyathaneler sayesinde daha da önem kazanmaktadır. Özellikle tümör hastaları için multidisipliner yaklaşımla nöroloji, nöroradyoloji ve onkoloji gibi çeşitli kliniklerin bir araya gelerek oluşturduğu nöroonkoloji tümör kurullarında, her hasta için en iyi tedavi seçeneğine ulaşılabilmektedir. Beyin cerrahları, altı yıllık tıp eğitiminin ardından 5 veya 6 yıl nöroşirürji uzmanlığı eğitimi alarak bu alanda uzmanlaşmaktadır. “Nöroşirürji hangi hastalıklara bakar?” sorusuna geçmeden önce “Nöroşirürji nedir?” sorusunun yanıtı verilmelidir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Hastalıkları Nelerdir?

Beyin cerrahisi veya nöroşirürji, beyin, sinir ve omurga ile ilgili hastalıkların tanı ve tedavisi ile ilgili bir ana bilim dalıdır. Beyinden veya omurilik dokusundan kaynaklanan rahatsızlıkların yanı sıra, sinir sisteminin önemli iki yapısına baskı yapan tümörler, bu yapıları besleyen damarlarda oluşan anevrizmalar (baloncuklar), boyun ve bel fıtıkları, boyun damarlarında daralmalar ve doğum sırasında gelişen sinir sistemi hastalıkları gibi birçok farklı rahatsızlık, nöroşirürji hastalıkları arasında sayılmaktadır. Nöroşirürji alanındaki geniş yelpazelere sahip beyin damar hastalıklarının tanı ve tedavisi, bu alanda uzman hekimler tarafından gerçekleştirilir. İnme, felç, anevrizma, beyin kanaması, halk arasında şah damarı tıkanıklığı olarak bilinen karotis stenozu ve beyin ile omurilik travmaları, nöroşirürji hastalıkları arasında yer alan sık görülen hastalıklardır. Çocuklarda bulunan tümör ve damar hastalıkları da, pediatrik nöroşirürji kapsamında değerlendirilmektedir.

• Anevrizma: Beyin damarlarında oluşan baloncuklar, ani kötüleşmelere ve beklenmedik ölümlere yol açan çok ciddi bir rahatsızlıktır. Anevrizma varlığında damarlar zayıflar ve incelir, bu da beyin kanaması riskini artırır. Anevrizma, genetik faktörler, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, diyabet gibi hastalıkların yanı sıra sigara kullanımı ve stresle de gelişebilir.

• Beyin Kanaması: Beyin dokusunda veya zarında farklı sebeplerle kan sızması, baş ağrısıyla başlayan ve hayati risk taşıyan bir durumdur. Beyin içindeki kanamalar intraserebral kanama olarak adlandırılırken, kafatasında meydana gelen kanamalar intrakraniyal kanama olarak tanımlanır. Sızan kanın dokuya zarar vermesiyle ortaya çıkan bu durum, peltek konuşma, bilincin kaybı, denge ve görme kaybı, güçsüzlük, uyuşukluk, yutkunma güçlüğü, bulantı ve kusma gibi belirtilerle kendini gösterir. Yüksek tansiyon, anevrizma, beyin tümörü, travma gibi etkenler beyin kanamasına sebep olabilir.

• Beyin Tümörleri: Beyin tümörleri, beyinde bulunan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması veya vücudun başka bir yerinde bulunan tümörün beyine sıçraması sonucu ortaya çıkabilir. Kolon, pankreas ve böbrek kanserlerinin kan dolaşımına karışarak beyine metastaz yapması sık rastlanır. Beyin tümörü olan bireylerde kişilik değişiklikleri sık görülür ve tedavi, tümör evresine bağlı olarak değişir.

• İnme: İnmeler, iskemi ve hemoraji olmak üzere iki farklı türde gerçekleşebilir. Beyne giden damarlarda tıkanıklık oluştuğunda, beyin oksijensiz kalır ve beslenemez. Bu durum, beyin hasarına ve hatta bireyin ölümüne yol açabilir. İnme, uyuşukluk, konuşma ve anlama güçlüğü, yüzün bir kısmında kayma, baş dönmesi ve şiddetli baş ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir. Yüksek tansiyon, kolesterol, diyabet, obezite ve sigara kullanımı, inme riskine neden olan yaygın faktörlerdendir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Hastalıkları Tanı ve Tedavisi

Kişi beyin cerrahisi bölümüne başvurduğunda, hekim önce hastanın anamnezini alır ve ardından fizik muayene yapar. Gerekli görüldüğünde radyolojik görüntüleme ve laboratuvar testleri yapılır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda hastalığın tanısı konulur. Nöroşirürji ile ilgili birçok hastalık bulunduğundan, farklı tedavi yöntemleri de mevcuttur. Örneğin, ilaç tedavisinden yanıt alınmayan Parkinson vakalarında beyin pili uygulamaları gerçekleştirilebilir. Cerrahi müdahaleler, genel anestezi altında yapılabileceği gibi bazı durumlar için uyanık cerrahi (kraniotomi) gibi teknikler tercih edilebilir. Böylece, tümör çıkarılırken hastanın konuşma ve motor hareketleri etkilenmeden gerçekleştirilmiş olur. Diğer tüm tıp branşlarında olduğu gibi nöroşirürji alanında da hastanın yaşam kalitesini artırmak için diğer branşlarla iş birliği yapılmaktadır.