Hipotermi Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hipotermi, vücut sıcaklığının 35°C’nin altına düşmesiyle tanımlanan ve acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Hipoterminin şiddeti değişiklik gösterir. Vücut erken aşamalarda kendini korumaya yönelik tepkiler geliştirse de, şiddet arttıkça ölüm ve koma riski de artar. Bu nedenle tıbbi müdahale öncesinde doğru ilk yardım yöntemleri uygulanmalıdır. İlk yardım aşamasında kişi, soğuk, rüzgarlı ve ıslak ortamlardan uzaklaştırılarak sıcak ve kuru bir alana alınmalıdır. Hipotermideki ilk yardım ve tıbbi süreçlerin ana amaçları, hastanın daha fazla ısı kaybetmesini engellemek ve vücut sıcaklığını artırmaktır.

Hipotermi Nedir?

Vücudun ısı üretiminden daha hızlı ısı kaybetmesi, vücut sıcaklığının hayati tehlike oluşturacak şekilde düşmesiyle tanımlanan tıbbi bir acil durumdur. Çevresel etkenler ve bazı hastalıklar, vücutta ısı kaybını artırabilir. Vücut, iletim, konveksiyonel, radyasyon ve buharlaşma yoluyla ısı kaybedebilir.

• İletim: Vücudun, kendisinden daha soğuk bir cisimle teması sonucu ısı aktarımı gerçekleşir; bu da vücut sıcaklığının düşmesine yol açar.
• Konveksiyonel: Cilde temas eden soğuk hava veya sıvılar, vücut sıcaklığının düşmesine neden olur.
• Radyasyon: Elektromanyetik dalgalar, ısıyı çevreye yayar. Özellikle çocukların açık kalan kafası önemli bir ısı kaybı kaynağıdır.
• Buharlaşma: Ciltteki sıvıların buhara dönüşmesi, ısı kaybına yol açar. Nemli cilt, ısıyı daha hızlı kaybeder.

Hipotermi Belirtileri Nelerdir?

Vücut sıcaklığı düşmeye başladığında ilk belirti titreme ile kendini gösterir. Hipotermi belirtileri hafif, orta ve şiddetli olmak üzere üç grupta değerlendirilir. Hafif hipotermi belirtileri, hipotermiyi önlemek için vücudun verdiği tepkiyi içerirken, şiddetli hipotermide tükenmişlik gözlemlenir; bu nedenle vücut korunamaz hale gelir ve hayati tehlike riski yükselir.

Hafif Hipotermi

Vücut sıcaklığı 35°C ile 32°C arasındaysa hafif hipotermi belirtileri şunlardır:

• Titreme
• Yorgunluk
• Hareketlerde yavaşlama
• Konsantrasyon eksikliği ve konuşma sorunları
• Soluk ten rengi
• Sık idrara çıkma
• Uyku hali
• Taşikardi
• Takipne

Orta Derecede Hipotermi

Vücut sıcaklığı 32°C ile 28°C arasındaysa orta derecede hipotermi belirtileri şunlardır:

• Zihinsel işlevde azalma
• Kalp atışında ve nefes alımında yavaşlama
• Titremelerde azalma
• Kas sertliğinde artış
• Cilt renginin mavi tonlarına dönmesi
• Hipotansiyon
• Reflekslerin zayıflaması
• Bilinç kaybı
• Halüsinasyon görme

Şiddetli Hipotermi

Vücut sıcaklığı 28°C’nin altına düştüğünde görülen şiddetli hipotermi belirtileri şunlardır:

• Hipotansiyon
• Akciğerde sıvı birikimi
• Tam kas sertliği
• Ölüm
• Oligüri
• Koma
• Kalbin durması
• Titremelerin durması

Hipotermi Neden Olur?

Hipotermi, soğuk, ıslak ve rüzgarlı koşullara maruz kalınması durumunda gelişme riski taşır. Vücut soğuk hava karşısında önce içten ısı üretmeye çalışır, ancak bu uzun sürdüğünde enerji kaynakları tükenir ve sıcaklık düşer. Vücut kendini ısıtmazsa, hipoterminin şiddeti artar. Bu mekanizmayı tetikleyen faktörler şunlardır:

• Hava koşullarına uygun giyinmemek hipotermiye yol açar.
• Yaşlılık, ciltteki sinir uçlarının kaybına neden olarak sıcaklıktaki değişiklikleri hissetme yeteneğini azaltır. Ayrıca, daha az aktif oldukları için metabolizmaları yavaşlar.
• Felç gibi hareket kabiliyetini azaltan hastalıklar, hipotermi riskini artırır.
• Soğuk havada uzun süre dışarıda kalmak, vücut sıcaklığını düşürür.
• Islak giysiler ve soğuk koşullar hipotermiye neden olur.
• Yetersiz ısıtma, evde vücut sıcaklığının düşmesine yol açar.
• Uzun süre suya maruz kalmak, önemli miktarda ısı kaybına yol açar.

Bebeklerde Hipotermi Tedavisi

Bebekler, yetişkinlere göre daha az kas kütlesine sahip oldukları için daha hızlı vücut sıcaklığı kaybedebilirler. Bu nedenle bebekler hipotermi açısından yüksek risk altındadır. Bebeklerde hipotermi gelişiminde; parlak kırmızı, soğuk cilt ve yavaş hareket gibi belirtiler görülebilir. Bu belirtiler ortaya çıktığında uygulanması gereken ilk adımlar şunlardır:

• Bebeklere, normalden biraz daha kalın giysiler giydirilerek hipotermiden korunmaları sağlanmalıdır.
• Hipotermi belirtileri varsa bebek, daha sıcak bir ortama alınmalıdır.
• Üzerine battaniye örtülerek ısınmaları desteklenmelidir.

Eğer bebeğin hipotermisi düzelmezse, en kısa sürede tıbbi tedaviye başvurulmalıdır. Bebeklerde hipotermi tedavisi şunları içermektedir:

• Doğalgaz kaynağı ile çalışan radyant ısıtıcılar kullanarak vücut sıcaklığı artırılabilir.
• Sıcak bir yatakta veya sıcak bir odada bebek tutulup ısınması sağlanabilir.
• Anne ile ten teması sağlanmalıdır.

Bu işlemler yapılırken bebeğin sıcaklığı sık sık kontrol edilmelidir. Ayrıca kullanılan ekipmanın ve odanın sıcaklığı da gözlemlenmelidir. Bebek, bu süre boyunca beslenmeye devam etmelidir.

Hipotermi İlk Yardım Yöntemleri

Tıbbi müdahale sağlanana kadar bireye ilk yardım uygulanır. Bu aşamada uygulanan yöntemler doğru ve kişiye zarar vermemelidir. İlk yardım yönergeleri şunlardır:

• Hipotermisi olan bireye nazik olunmalı, sarsıcı hareketlerden kaçınılmalıdır. Kişiye masaj yapılmamalıdır.
• Kişiye sıcak içecekler verilmelidir. Kişi kusuyorsa içecek vermek durdurulmalıdır.
• Eğer kişi soğuk bir yerdeyse, onu dikkatlice sıcak ve kuru bir ortama taşımaya çalışılmalıdır. Eğer hareket ettirilemiyorsa, soğuktan ve rüzgardan korunmalıdır.
• Yukarıda belirtilen kişinin üstü ıslaksa giysileri çıkarılmalıdır.
• Kişi soğuk bir zemin ile temasta ise, bu teması en az seviyeye indirmeye çalışılmalıdır.
• Sıcak su torbası, sıcak havlu ya da bir plastik şişeye ılık su koyarak boyun, göğüs duvarı ve kasık bölgelerine sıcak ve kuru kompres uygulanmalıdır.
• Sıcak ve kuru kompresler kesinlikle kollara ve bacaklara uygulanmamalıdır; bu ölümcül sonuçlara yol açabilir.
• Vücuda doğrudan ısı kaynağı ulaşmamalıdır; sıcak su ve ısıtma yastığı gibi ekipmanlar kullanılmamalıdır.

Eğer hipoterminin hafif belirtilerini fark ederseniz, gerekli önlemleri almalısınız. İyileşme sağlanmazsa mutlaka bir doktora başvurmalısınız. Eğer çevrenizde birisi hipotermi yaşıyorsa, gerekli ilk yardım yöntemlerini uygulamayı ihmal etmeyin.