Metamfetamin Nedir? Metamfetamin Bağımlılığına Yönelik Tedavi Yöntemleri

Metamfetamin, güçlü bir merkezi sinir sistemi uyarıcısı olarak işlev görmektedir.

Metamfetamin, yapısal olarak amfetamine benzese de, daha etkili bir maddedir ve yarılanma ömrü amfetamine kıyasla daha uzundur. Diğer birçok uyarıcı madde gibi öforiye (aşırı mutluluk, heyecan ve refah hissi) yol açar, bu da güçlü psikolojik bağımlılıklara zemin hazırlar. Kullanıcılar üzerinde farklılık göstermekle birlikte, genellikle etkisi hızlı başlar ve çabuk geçer. Bu durum, doz tekrarı yapma arzusunu artırır.

Metamfetamin, dopamin (zevk, motivasyon, memnuniyet ve mutluluk ile doğrudan ilgili hormon) ve noradrenalin (öğrenme ve fizyolojik işlevlerle ilişkili hormon) salgılanmasını sağlayarak, bu hormonları üreten sinir uçlarını uyarır. Efedrin veya psödoefedrin molekülleri çeşitli kimyasal işlemlerle metamfetamine dönüştürülebilir.

Biyoyararlanım oranı ağız yoluyla %70, intravenöz (damar içi) kullanımlarda ise %100’dür. Vücutta hepatik metabolizma ile işlenir ve renal yolla atılır. Yarılanma ömrü ortalama 8-10 saat kadardır.

Toz veya kapsül formunda bulunabilir. Kullanıcılar tarafından meth, kristal, ice, kristal met, crank, tina gibi isimlerle anılmaktadır.

Metamfetamin Bağımlılığı Nedir?

Metamfetamin maruziyeti sonucunda hücreler sürekli uyarı alır. Vücut, bu durumda metamfetaminin bağlandığı reseptör sayısını azaltarak uyarı sayısını dengelemeye çalışır. Reseptör sayısındaki azalma nedeniyle, kişi daha önceki dozdan beklediği etkiyi alamaz. Bu sebeple, haz verici duyguya yeniden ulaşmak için daha yüksek dozda madde kullanma ihtiyacı doğar. Bu olaya “tolerans geliştirme” denilir ve her yeni kullanım, öncekinden daha fazla madde talep eder; bu da kronik madde bağımlılığı gelişimine yol açar.

Metamfetamin Bağımlılığı Nasıl Etki Gösterir?

Metamfetamin, merkezi sinir sistemi nöronlarında dopaminerjik ve noradrenerjik nöronları uyarırken, bu uyarı sonucunda dopamin ve noradrenalin denilen kimyasalların kontrolsüz şekilde salgılanmasına neden olur. Bu maddelerin hızlıve kontrolsüz salınımı, farklı reseptörlere bağlanarak çeşitli uyarılar oluşturur. Bu uyarılar kullanıcıda şu belirtilerle kendini gösterebilir:

• Vücut sıcaklığında ani artış,
• Adrenalin hormonunun aşırı salgılanmasıyla yaşanan aşırı enerji ve heyecan,
• Öfori, aşırı neşe,
• Cinsel istekte artış,
• Çevresel olaylara karşı duyarsızlaşma,
• Halüsinasyonlar ve paranoya,
• Ajitasyon ve olaylara aşırı tepkiler,
• Sosyal hayatta artış, aşırı konuşma,
• İştah kaybı,
• Kalp atış hızı ve kan basıncında artış.

Metamfetamin Bağımlılığı Belirtileri ve Psikolojik Etkileri Nelerdir?

Metamfetamin bağımlılığının belirtileri her kullanıcıda farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Ancak genel olarak şu belirtiler ve psikolojik etkiler görülebilir:

• Gözlerde hassasiyet, kızarıklık ve yanma hissi,
• Paranoya, sanrı ve halüsinasyonlar,
• Sosyal hayattan uzaklaşma, enerji eksikliği,
• Cinsel istekte azalma,
• Uyku bozuklukları ve uykusuzluk,
• Depresyon ve kaygı,
• Geçmeyen halsizlik hissi, yorgunluk,
• İştah artışı.

Genç yaş, düşük eğitim düzeyi, psikoaktif madde kullanımı, olumsuz hayat koşulları, uygun olmayan sosyal ortamlar, depresyon, kaygı bozukluğu, çeşitli psikolojik rahatsızlıklar, büyük kayıplar gibi faktörler diğerlerine kıyasla daha yüksek bağımlılık riski taşımaktadır.

Metamfetamin Bağımlılığı Sonuçları Nelerdir?

Nörokimyasal süreçlerin birçoğu merkezi sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Metamfetamin güçlü bir merkezi sinir sistemi uyarıcısıdır; bu nedenle uykusuzluk, iştah, kalp atış hızı, kan basıncı, iletişim, dikkat, ruh hali ve beden ısısı gibi birçok nörokimyasal süreç üzerinde etkili olur:

• Metamfetamin kullanım yolu nedeniyle ciddi akciğer ödemi riski taşır,
• Diş etleri dahil, ağız sağlığı bozulabilir,
• Karaciğer ve böbrek yetmezliği yaygın sonuçlardan biridir,
• Akut zehirlenmeler şiddetli hipotermi ile sonuçlanabilir,
• Kan basıncı ve kalp atış hızındaki ani yükselmeler inme veya kalp krizi riskini artırabilir,
• Kullanıcıda şiddete eğilim, depresyon ve anksiyete gözlemlenebilir,
• Ortak kullanım yoluyla hepatit B, C, HIV gibi bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski yüksektir,
• Aşırı kilo kaybı, cilt yaraları, bilinç bulanıklığı ve hafıza kaybına yol açabilir,
• Parkinson hastalığına yakalanma riskini artırabilir,
• Tüm bunlara ilave olarak ölümle sonuçlanabilir.

Metamfetamin Bağımlılığı Tedavisi

Metamfetamin bağımlılığını tedavi etme konusunda onaylanmış bir ilaç bulunmamaktadır. Ancak, tedavinin ikinci aşaması olarak davranışsal terapilerle birlikte farmakoterapi yöntemleri destekleyici olarak kullanılabilir.

Metamfetamin kullanan bir birey için, motivasyonunu korumak amacıyla danışmanlar gözetiminde tedavi süreci uygulanır. Bu süreçte hastaya teşvik edici küçük motivasyon ödülleri verilebilir.

Fiziksel aktivitelerin metamfetamin kullanımını bırakmak isteyen kişilerde önemli bir etkisi vardır. Depresyon, kaygı ve anksiyetenin azaltılmasında fiziksel aktivitelerin faydası büyüktür.

Tüketimi durdurmak, özellikle intravenöz kullanımı azaltmak, serotonin sendromuna yol açabilecek ilaç etkileşimlerinden kaçınmak; egzersiz yapmak, sosyal hayata katılmak ve düzenli beslenmek kişinin psikolojik durumunu iyileştirerek tedavi sürecinin zorluklarını hafifletebilir.