Nabız Nedir ve İdeal Nabız Değeri Ne Olmalıdır?

Nabız ölçümü, bireyin kalbinin ne hızda attığını gösteren bir parametredir. Normal bir nabız, düzenli bir ritimde atar ve çeşitli faktörlere göre normal değerleri değişiklik gösterebilir. Kalp gereğinden fazla yavaş ya da hızlı atıyorsa bu durum kalp rahatsızlıklarının habercisi olabilir. Bu tür sorunların belirlenmesi için nabız ölçümü oldukça önemli sonuçlar ortaya koyar. Nabız, genellikle el bileğinden ölçülür.

Nabız Nedir?

Nabız, kalbin bir dakikada attığı atış sayısını ifade eder. İnsan vücudu, kişinin aktivitelerine veya duygusal durumuna göre kalp atışını otomatik olarak ayarlar. Bu nedenle, heyecanlı veya korkmuşken nabız hızlanır; dinlenirken ise yavaşlar. Nabzın yüksek ya da düşük olması, sağlık sorunlarının bir belirtisi olabilir. Günlük ortalama 30 dakikalık egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, ideal kiloyu korumak ve alkol, kafein ve sigara tüketimini azaltmak, nabzı normal seviyede tutmaya yardımcı olabilir. Kalp atım ritminde bozulmalar aritmi olarak adlandırılır. Bu durum, tıkanmış veya sertleşmiş damarlar, yüksek tansiyon ve kalp kapakçıkları ile ilgili sorunlardan kaynaklanabilir. Aynı zamanda kalp cerrahisi de nabız değişikliklerinde etkili olabilir. Dört ana aritmi tipi şunlardır:

• Taşikardi: Kalbin dakikada 100 atımdan fazla atması durumudur.
• Bradikardi: Sporcu olmayan bireylerde dakikada 60 atımın altında bir nabız örneğidir.
• Supraventriküler aritmi: Kalbin üst odacıklarından kaynaklanan bir durumdur.
• Ventriküler aritmi: Kalbin alt odacıklarından kaynaklanan bir bozukluktur.

İdeal Nabız Kaç Olmalıdır?

İstirahat koşullarında nabzı ölçmek için en uygun zaman, sabah uyandıktan sonra, yataktan kalkmadan hemen öncesidir. Çok hızlı veya çok yavaş nabız, kalp veya diğer sağlık problemlerinin göstergesi olabilir. Normal dinlenme nabzı dakikada 60 ile 100 atım arasında olmalıdır, fakat bu oran kişiden kişiye değişebilir. Yaş ve genel sağlık durumu da nabzı etkileyen önemli faktörlerdir. Fiziksel aktivite sırasında nabız artış göstermesi normaldir ve bu durum kişinin kalp sağlığı hakkında bilgi verebilir. Fiziksel olarak aktif bireyler için kabul edilen normal nabız değerleri farklı olabilir. Bu nedenle ideal nabız değerinin bireyden bireye değişebileceği unutulmamalıdır. Hedef kalp atış hızı, yaşa bağlı olarak kalbin maksimum atış hızının yüzdesidir. Bunun yanı sıra, nabız hızını etkileyen etkenler şunlardır:

• Hava durumu
• Sıcaklık
• Nem seviyesi
• Aniden ayağa kalkmak
• Stres
• Kaygı
• Egzersiz
• Obezite
• Tiroid ilaçları
• Yaş

Nabız Nasıl Ölçülür?

Nabız, en iyi bilek, ayak üstü ve dirsek içi gibi bölgelerden ölçülür. Nabzı bulmanın en kolay noktası bilektir. Nabzı ölçmek için avuç içi yukarı bakacak şekilde el konumlandırılır. Diğer elin ortadaki üç parmağı, bileğin en şişkin kısmına yerleştirilir. Nabız, parmaklar altında hissedilebilmesi için hafifçe bastırılır. En doğru sonuç için 60 saniyedeki atım sayısı kaydedilir. Dinlenme kalp atış hızı, kalbin ihtiyaç duyduğu en az miktarda kanı pompaladığı hızdır. Oturma veya uzanma anında, kalp atış hızı genellikle 60 ile 100 atım arasında olmalıdır. Düzensiz bir nabızda, dinlenirken bile kalp atışı çok yavaş veya çok hızlı hissedilebilir. Nabzın anormal olması, ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabileceğinden doktor tarafından kontrol edilmelidir. Doktor, elektrokardiyografi gibi testlerle düzensiz nabzın nedenini araştırır ve bir hastalık durumu söz konusuysa tedaviye başlar.

Dinlenme sırasında dakikada 60 atışın altındaki kalp atış hızı, bradikardi olarak adlandırılır ve bu durum kalp kasının hasar görmesi sonucu oluşabilir. Ancak bazı sporcularda bu durum normal kabul edilebilir.

Yüksek Nabız Nedenleri ve Belirtileri

Dinlenme sırasında kalp atış hızı dakikada 100 atımın üzerinde ise, bu yüksek nabız olarak değerlendirilmektedir. Taşikardi olarak adlandırılan hızlı kalp atışı, pek çok sağlık durumu ile ilişkilendirilebilmektedir. Egzersiz yaparken veya vücut bir enfeksiyonla mücadele ederken kalp atış hızının artması normal bir durumdur. Stres, kafeinli içecek tüketimi, alkol gibi faktörler de kalp atışını hızlandıran etkenlerdendir. Ancak kalp atış hızında aniden meydana gelen bir artış ve buna eşlik eden baş dönmesi, bayılma ya da çarpıntı hissedilmesi durumunda acil sağlık hizmetlerinden yararlanmak gereklidir. Kalbin alt odacıklarında meydana gelen hızlı kalp atışları ventriküler taşikardi olarak adlandırılır. Vücut, kalbin içinden ya da dışından gelen nedenlerle şok durumuna girdiğinde kalp atış hızı önemli ölçüde artış gösterebilir. Yüksek nabız belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Göğüs ağrısı
• Kafa karışıklığı
• Düşük kan basıncı
• Baş dönmesi
• Kalp çarpıntısı
• Nefes darlığı
• Ani halsizlik
• Bayılma
• Bilinç kaybı

Düşük Nabız Nedenleri ve Belirtileri

Bazı bireylerde düşük nabız normal bir durum olabilir. Enfeksiyon, tiroid bezindeki sorunlar, kan değerlerinde dengesizlik, uyku apnesi veya inflamatuar hastalıklar, anormal nabız düşüklüklerine yol açabilir. Düşük nabızın belirtileri ise şunlardır:

• Baş dönmesi
• Yorgunluk
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Bayılma
• Zihin karışıklığı

Nabız Nasıl Normale Döndürülür?

Nabzın normale dönmesi, artış veya azalışın sebebine göre değişiklik gösterir. Eğer heyecana bağlı bir nabız yükselmesi varsa dinlenmek ve sakinleşmek, nabzı normale döndürme konusunda etkili olabilirken; ciddi bir hastalığa bağlı bir yükseklik durumunda tedavi gerekebilir. Yüksek nabzın tedavisi, sebebe bağlı olarak değişir. Eğer ateşe bağlı bir nabız yükselmesi varsa, ateş düşürücü ilaçlar nabzı normale döndürmede etkili olabilmektedir. Ateş, bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa antibiyotik tedavisi de gerektirebilir. Bazı hastalar, nabzı yükselten anormal kalp dokusunu yok eden radyofrekans kateter ablasyonu gibi bir prosedüre yanıt verir. Ancak çoğu durumda, yüksek nabız kendiliğinden normale döner.

Düşük nabız söz konusuysa ve bu bir ciddi hastalığa bağlıysa, tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Kalp pili, vücut altına yerleştirilen ve düşük kalp atış hızını düzeltmeye yardımcı olan bir cihazdır. Hipotiroidizm veya tuz dengesizliği gibi durumlarla ilişkili düşük nabız belirtilerinde, bunların tedavi edilmesi genellikle rakamı düzeltir. Eğer ilaç kullanımı düşük nabzın nedeni ise, doktor ilacın dozunu azaltabilir veya başka bir ilaçla değiştirebilir.

Kişide dinlenme sırasında dahi yüksek ya da düşük nabız varsa, sağlık kurumuna başvurulması gerekmektedir. Doktorun yapacağı muayenelerle nabız değişikliği nedenleri belirlenebilir ya da nabız değeri normal bulunabilir.