Obezite Cerrahisi Nedir ve Kimler İçin Uygun?

Estetik kaygıların ötesinde, obezite; kalp hastalıkları, diyabet, hipertansiyon ve uyku apnesi gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen bir kronik hastalıktır. Dünyada obezite oranlarının artması, sağlık profesyonellerini bu soruna karşı yeni ve etkili tedavi yöntemleri geliştirmeye yönlendirmiştir. Obezite cerrahisi, kilo vermekte zorluk çeken ve sağlığı tehlikeye giren bireyler için uzun vadeli bir çözüm sunmaktadır. Bu cerrahi yöntemler, mide hacmini küçülterek veya sindirim sistemindeki emilimi azaltarak hastaların kilo vermesine yardımcı olur. Ancak obezite cerrahisi, yalnızca belirli kriterleri karşılayan hastalar için uygundur ve multidisipliner bir değerlendirme süreci gerektirir.

Obezite Cerrahisi Nedir?

Obezite cerrahisi, bireylerin aşırı kilo problemini yönetmek ve obeziteye bağlı sağlık sorunlarını azaltmak için gerçekleştirilen cerrahi işlemlerdir. Bu cerrahi yöntemler, kilo vermek için mide hacminin küçültülmesi veya ince bağırsakların bir kısmının bypass edilmesi gibi uygulamaları içermektedir. Obezite cerrahisi sayesinde hastaların günlük kalori alımı düşer ve bu, vücut kitle indeksinde (VKİ) kalıcı bir azalma sağlamaya yardımcı olur.

Bu cerrahi prosedür; diyet, egzersiz ve medikal tedavilere yanıt vermeyen, kiloları nedeniyle ciddi sağlık sorunları yaşayan bireylere bir çözüm sunmak amacıyla geliştirilmiştir. Prosedür, vücut ağırlığının büyük bir kısmının kaybedilmesine yardımcı olarak, hastaların daha sağlıklı bir yaşam sürmesine destek olur. Obezite cerrahisi aynı zamanda diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi ve bazı kanser türleri gibi obeziteyle ilişkili rahatsızlıkların önlenmesi veya tedavisinde de etkili bir rol oynar. Ancak bu cerrahi yöntemler, yalnızca belirli kriterleri karşılayan hastalar için uygulanabilir. Ayrıca, cerrahi müdahale sonrasında yaşam tarzı değişiklikleri gerekmektedir.

Obezite Cerrahisi Kimler İçin Uygundur?

Obezite cerrahisi, her obezite hastası için uygun bir seçenek değildir. Belirli sağlık koşullarına sahip bireylerde uygulanması ve uygulamadan önce detaylı tetkiklerin yapılması önerilir. Genel olarak, obezite cerrahisine uygunluk kriterleri şu şekilde sıralanabilir:

• Vücut Kitle İndeksi (VKİ): Genellikle VKİ’si 40’ın üzerinde olan hastalar değerlendirilir. Ayrıca, VKİ’si 35-39.9 arasında olan, diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi veya eklem problemleri gibi obeziteye bağlı ciddi sağlık sorunları bulunan kişiler de uygun aday kabul edilir.
• Diyet ve Egzersizle Kilo Verememe: Obezite cerrahisi, diyet, egzersiz ve yaşam tarzı değişikliklerine uzun süreli olarak yanıt vermeyenler için bir tedavi seçeneği olarak düşünülmektedir. Cerrahi müdahale, diğer yöntemlerle kalıcı kilo kaybı elde edemeyen hastalarda uygulanır.
• Sağlık Durumu: Uygun olanların cerrahiyi tolere edebilecek genel sağlık durumuna sahip olmaları gereklidir. Özellikle kalp hastalığı, böbrek yetmezliği ve kanama bozuklukları gibi durumlar bulunmamalı ve ameliyat riskinin düşük olduğu hastalar tercih edilmelidir. Ayrıca, hastanın cerrahi sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlayabileceğine dair kararlılık göstermesi önemlidir.
• Psikolojik Değerlendirme: Obezite cerrahisi öncesinde hastaların psikolojik durumu değerlendirilir. Cerrahi işlem sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlamak, hastaların sağlıklı bir psikolojik yapıya sahip olmalarını gerektirir. Bu nedenle yeme bozuklukları, depresyon veya cerrahi süreci zorlaştırabilecek psikiyatrik durumlar göz önünde bulundurulur.
• Yaş Kriteri: Genellikle 18-65 yaş arasındaki hastalar obezite cerrahisine aday olarak kabul edilir. Ancak özel durumlarda, gençlerde veya ileri yaştaki bireylerde cerrahi tedavi değerlendirilse de, bu yaş grubundaki hastalar için özel bir inceleme yapılmakta ve cerrahinin riskleri ile yararları dikkatli bir şekilde analiz edilmektedir.

Obezite Tedavisi İçin Ameliyat Çeşitleri Nelerdir?

Kilo kaybını sağlamak ve obeziteye bağlı sağlık sorunlarını azaltmak amacıyla farklı teknikler sunulmaktadır. Her bir cerrahi yöntem, hastanın sağlık durumu, vücut kitle indeksi, kilo verme hedefleri ve mevcut sağlık sorunlarına göre kişiselleştirilerek seçilmektedir. En yaygın obezite cerrahisi türleri şunlardır:

• Gastrik Bypass: Gastrik bypass, mide hacmini küçültüp ince bağırsağın bir kısmını bypass ederek gıdaların emilimini azaltan bir işlemdir. Bu yöntemde, midenin büyük bir kısmı devre dışı bırakılarak küçük bir mide poşu oluşturulur. Bu poş doğrudan ince bağırsağın ileri bir kısmına bağlanır. Böylece, hasta daha az miktarda yiyecek ile doygunluk hissine ulaşır ve kalori emilimi azalır.
• Tüp Mide (Sleeve Gastrektomi): Tüp mide ameliyatı, midenin büyük bir kısmının cerrahi olarak çıkarılmasıyla midenin tüp şeklinde daraltılması işlemidir. Bu yöntemle mide hacmi küçültülerek hastanın daha az yemek tüketmesi sağlanır. Mide hacminin küçülmesi nedeniyle açlık hormonlarının salgılanması da azalır, bu da hastanın iştahını kontrol etmesine yardımcı olur.
• Ayarlanabilir Gastrik Band (Mide Bandı): Mide bandı, midenin üst kısmına yerleştirilen ve midenin iki ayrı bölmeye ayrılmasını sağlayan bir silikon banttır. Bant sayesinde mide kapasitesi küçültülmekte ve hastanın doygunluk hissi daha hızlı oluşmaktadır. Mide bandı ayarlanabilir bir yapıya sahip olduğu için hasta kilo verdikçe bandın sıkılığı değiştirilebilir.
• Duodenal Switch: Bu ameliyat, tüp mide ameliyatı ve ince bağırsağın büyük bir bölümünün bypass edilmesi işlemlerini birleştirmektedir. Duodenal switch, hem mide hacmini küçülterek hastanın daha az yemek yemesini sağlar hem de kalori emilimini azaltarak etkili bir kilo kaybı sağlar. Bu yöntem, yüksek VKİ’ye sahip ve diğer cerrahi yöntemlerle yeterli kilo kaybı elde edememiş hastalar için tercih edilebilir. Ayrıca, duodenal switch, özellikle diyabet gibi metabolik bozuklukları olan hastalara da fayda sağlar. Ancak diğer yöntemlere göre daha karmaşık ve riskli bir ameliyattır.
• Biliopankreatik Diversiyon: Bu yöntem, mideyi küçültüp bağırsakların büyük bir kısmını bypass eden bir işlemdir. Mide hacminin daraltılması ve bağırsak emiliminin kısıtlanmasıyla hastanın günlük kalori alımı azaltılmaktadır. Biliopankreatik diversiyon, şiddetli obezite vakalarında tercih edilen bir yöntemdir ve önemli miktarda kilo kaybı sağlar. Ancak, bağırsakların büyük bir kısmı devre dışı bırakıldığından, vitamin ve mineral eksiklikleri gibi riskleri bulunur ve düzenli medikal takip gerektirir.

Obezite Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Genellikle laparoskopik cerrahi yöntemiyle, yani minimal invaziv tekniklerle gerçekleştirilir. Laparoskopik cerrahide büyük kesiler yerine karın bölgesinde küçük kesiler açılarak özel cerrahi aletler ve bir kamera aracılığıyla işlem yapılır. Bu yöntem, ameliyat sonrası iyileşme sürecini hızlandırmakta ve enfeksiyon riskini azaltmaktadır. Ameliyattan önce hasta kapsamlı bir muayene ve tetkik sürecinden geçer. Bu süreçte kan testleri, EKG, akciğer fonksiyon testi ve gerektiğinde endoskopi gibi işlemler yapılır. Hastanın genel sağlık durumu, yeme alışkanlıkları ve ameliyata uygunluğu değerlendirilir. Psikolojik değerlendirme de yapılarak hastanın ameliyat sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlayabileceği doğrulanır.

Obezite ameliyatları, genel anestezi altında yapılır; bu, hastanın ameliyat sırasında uyutulması ve ağrı hissetmemesini sağlar. Anestezi ekibi, ameliyat süresince hastanın hayati fonksiyonlarını izler ve güvenli bir operasyon süreci sağlar. Ameliyat sürecinde, türüne bağlı olarak mide hacmi küçültülür veya bağırsakların belirli bölümleri bypass edilir. Bazı obezite ameliyatlarında ince bağırsakların bir kısmı devre dışı bırakılarak kalori ve besin emilimi azaltılır. Ameliyat tamamlandıktan sonra hasta genellikle bir veya iki gün hastanede gözlem altında tutulur. Bu süreçte kan değerleri, vital belirtiler ve ameliyat sonrası komplikasyonlar açısından dikkatle izlenir. Laparoskopik cerrahi yöntemle yapılan obezite ameliyatlarında iyileşme süreci genellikle daha hızlıdır, bu nedenle hasta kısa sürede taburcu edilebilir. Ancak açık cerrahi ile yapılan işlemlerde hastanın hastanede kalma süresi uzayabilir.

Obezite Ameliyatı Sonrası Yaşam Nasıl Olmalıdır?

Ameliyat sonrası dönemde hastalar, diyetisyenler tarafından hazırlanan özel bir beslenme planına uyar. İlk haftalarda sıvı gıdalarla başlayan bu diyet, daha sonra püre konsistansında ve yumuşak gıdalarla devam eder. Zamanla hasta katı gıdalara geçer; ancak porsiyonlar küçük ve kontrollü olmalıdır. Ameliyat sonrası beslenmede şu hususlar önemlidir:

• Porsiyon Kontrolü: Küçük mide hacmi nedeniyle hasta az miktarda besin tüketmeli ve öğünleri bölerek yemelidir.
• Protein Ağırlıklı Beslenme: Vücut için gerekli protein alımı artırılmalı, karbonhidrat ve yağ alımı sınırlanmalıdır. Protein ağırlıklı beslenme, kas kaybını önler ve iyileşme sürecini destekler.
• Su Tüketimi: Dehidrasyonun önlenmesi için düzenli olarak su tüketilmesi önemlidir; ancak yemek esnasında sıvı alımından kaçınılmalı ve öğün aralarında sıvı alımı önerilmelidir.
• Vitamin ve Mineral Takviyeleri: Kalori ve besin alımının kısıtlanması nedeniyle vitamin ve mineral eksikliklerini önlemek amacıyla hastalar düzenli olarak multivitamin, kalsiyum, B12 vitamini ve demir takviyeleri almalıdır.
• Fiziksel Aktivite: Ameliyat sonrası düzenli fiziksel aktivite, kilo kaybını desteklemek ve sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmek açısından kritik önem taşımaktadır. İlk haftalarda hafif yürüyüşlerle başlayan egzersiz programı, hastanın gücü arttıkça ve iyileşme süreci ilerledikçe kademeli olarak artırılmalıdır.

Cerrahiden yaklaşık 4-6 hafta sonra hastalar, kas kuvvetini artırmak ve metabolizmayı hızlandırmak için daha yoğun egzersiz programlarına başlayabilirler. Egzersiz, yalnızca kilo kaybını desteklemekle kalmayıp, kalp sağlığını iyileştirir, kas kaybını engeller ve hastanın enerjik hissetmesine katkıda bulunur.