Osteoporoz (Kemik Erimesi) Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
Kemik sağlığı, genel sağlığın önemli bir bileşenidir ve yaşam kalitenizin belirleyici unsurlarından biridir. Fakat bazen yaşam tarzı faktörleri, genetik etmenler ve hormonal değişiklikler nedeniyle kemikler zayıflayabilir. İşte bu noktada, osteoporoz, yaygın adıyla kemik erimesi devreye girebilir.
Osteoporoz (Kemik Erimesi) Nedir?
Osteoporoz, kemiklerin yoğunluğunun ve kalitesinin azalmasıyla ortaya çıkan bir kemik hastalığıdır. Normalde, kemikler sürekli olarak eski dokularını yenileyip güçlendirirler; ancak osteoporoz durumunda kemikler yeterince yeni dokular üretemez ya da eski dokuları yok edemez hale gelir. Bu durum, kemiklerin incelmesine ve kırılganlaşmasına yol açarak kırıkların oluşmasına neden olur. Osteoporoz genellikle yaşlı bireylerde görülse de, gençlerde de ortaya çıkabilen bir hastalıktır. Menopoz sonrası kadınlar ve daha ileri yaştaki erkeklerde daha sık gözlemlenmektedir.
Osteoporoz Neden Olur?
Osteoporoz, kemiklerin eski gibi doku yenileyememesi ve güçlenememesi nedeniyle ortaya çıkan birçok nedeni barındırır. Genellikle sessiz bir şekilde ilerleyen bu hastalığı fark etmeniz, maalesef bir kemiğiniz kırıldığında gerçekleşebilir. Osteoporozun nedenleri arasında yaşlanma, hormonal değişiklikler, beslenme alışkanlıkları, genetik etmenler ve bazı ilaçların uzun süreli kullanımı bulunmaktadır. Özellikle kalsiyum ve D vitamini eksikliği, kemik sağlığını olumsuz etkileyen faktörlerdendir. Hormonal değişiklikler, özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda kemik kaybını hızlandırabilir. İleri yaşla birlikte kemikler yeni doku üretemez, bu da kemiklerin incelmesine ve kırılgan hale gelmesine yol açabilir. Ayrıca düşük fiziksel aktivite düzeyi ve hareketsizlik, kemik kaybına katkıda bulunarak düşme ve kemik kırılma riskini artırabilir.
Osteoporoz Belirtileri Nelerdir?
Osteoporoz hastalığının ne kadar erken fark edilirse, tedavi ve önleme süreci de o kadar etkili olacaktır. Ancak osteoporoz belirtileri çoğu zaman başlangıçta belirgin olmayabilir. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Osteoporozun en sık görülen belirtileri şunlardır:
- Omurga kırıkları, genellikle sırt ve bel ağrısına neden olabilir. Sırt ve bel ağrıları genellikle aniden başlayabilir veya zamanla kötüleşebilir.
- Omurga kemiklerinde bir sorun zamanla boy kaybına yol açabilir. Bu durum, dik duruş bozukluğu ve gözle görülür boy kısalması ile kendini gösterebilir.
- Kolay kemik kırılması, osteoporozun ileri evrelerinde sık görülen bir durumdur. Normalde güçlü olan kemikler, özellikle kalça, bilek, omurga ve kol bölgelerinde kırık riskine neden olabilir.
- Kamburluk gibi duruş bozuklukları, osteoporozun ilerleyen evrelerinde ortaya çıkabilir. Omurga kemiklerindeki bozulma, vücut şeklinde belirgin değişikliklere neden olabilir.
Bu belirtilerin farkına varılması, osteoporozun ilerleyen evrelerine denk gelebilir. Ancak belirtileri gördüğünüz anda bir sağlık uzmanına danışarak gerekli testleri yaptırmalısınız. Ayrıca belirtilerin erken dönemde fark edilmemesi riskine karşı belirli aralıklarla doktor kontrolü gerçekleştirerek gerekli testleri yaptırabilirsiniz. Böylece hastalığınız erken teşhis edilir ve tedavi sürecine bir an önce başlanabilir. Bu da önleme ve tedavi yöntemlerini sizin için daha olumlu hale getirebilir.
Osteoporoz Nasıl Teşhis Edilir?
Osteoporoz hastalığının erken aşamalarda teşhis edilmesi, hastalığın ilerleyen evrelerinde karşılaşılabilecek sorunların önlenmesi açısından kritiktir. Osteoporoz teşhisinin ilk adımı, hastanın tıbbi öyküsünü ve belirtilerini ayrıntılı olarak değerlendirmektir. Doktor, ailenizde osteoporoz öyküsü, kullandığınız ilaçlar, beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzı faktörleri ile önceki kırıklar gibi bilgilerle durumu gözden geçirir. Ardından fiziksel muayeneye geçilerek, kemikler arasındaki boyut farklılıkları, omurga eğriliği, duruş bozukluğu ve diğer potansiyel belirtiler değerlendirilir.
Omurga kırıkları ve boy kaybını belirlemek için detaylı incelemeler yapılır. Daha sonra osteoporoz teşhisi için genellikle kemik yoğunluğu taraması gerçekleştirilir. En yaygın tarama yöntemi, doğal enerji X-ışını absorsiyometrisi (DEXA) adlı bir tür röntgen taramasıdır.
Bu test, kemik yoğunluğunu ölçer ve osteoporoz riskini değerlendirir. Kalça ve omurga gibi kırılma riski yüksek bölgelerin taranması önemlidir. Kan testleri, osteoporoz nedenlerini belirlemek ve kemik sağlığını değerlendirmek için kullanılır. Kalsiyum, fosfor ve D vitamini seviyeleri gibi parametreler ölçülerek osteoporozun nedenleri anlaşılabilir ve tedavi planı oluşturulabilir. Kemik kırıklarını tespit etmek ve mevcut kırıkları değerlendirmek için röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme testleri de kullanılmaktadır. Ayrıca, osteoporoz teşhisi konulduktan sonra kırık riskinin değerlendirilmesi ve uygun bir tedavi planı oluşturulması için FRAX gibi hesaplama araçları kullanılır. Bu araç sayesinde, yaş, cinsiyet, kırık öyküsü ve kemik yoğunluğu gibi faktörler değerlendirilir.
Son güncellenme tarihi: 23 Mayıs 2024
Yayınlanma tarihi: 16 Kasım 2022
NOT: Bu içerik sağlık uzmanlarının katkısı ile hazırlanmış ve dil modeli ile düzenlenmiştir. Sitemizdeki bilgiler tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Sağlığınız ile ilgili tüm durumlarda, tanı ve tedaviye yönelik işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız.