Fitoterapi Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Fitoterapi Nedir?

Fitoterapi, hastalıkların tedavisinde ve genel sağlık durumunun korunmasında bitkilerin tıbbi olarak kullanılmasını ifade eder. Antik Yunanca’daki ‘fito’ (bitki) ve ‘terapi’ (tedavi) kelimelerinin birleşiminden oluşan bu tedavi türü, bitkilerle şifa bulma anlamına gelir. Bitkiler pek çok bileşen içermekte ve bazıları sağlık üzerinde oldukça güçlü etkilere sahiptir. Fitoterapi, geleneksel Avrupa natüropatisinin ve geleneksel Çin tıbbının temel bir parçasıdır. Yüzyıllar boyunca gelişen bu alan, şifalı bitkileri geleneksel ve modern ekstraksiyon yöntemleriyle pratik ve etkili ürünler haline dönüştürmektedir.

Bitkisel ürünler, zayıflama ilaçlarından, aktarlarda satılan karışımlara ve zayıflama çaylarına kadar geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Birçok bitkisel ürün, uzun yıllardır kullanılmakta olup yararlı olduğu bilinmektedir. Ancak bazı bitkisel ürünlerin etkileri ciddi yan etkilere yol açabilmektedir. Bitkisel ürünlerin ilaçlardan daha güvenli olduğu fikri her zaman doğru değildir. Bu nedenle, fitoterapi uygulamaları mutlaka uzman bir doktor gözetiminde gerçekleştirilmelidir.

Fitoterapi Nasıl Uygulanır?

Fitoterapi uygulamaları kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Her bireyin genel sağlık durumu, vücut yapısı ve hastalık durumu farklılık gösterdiğinden, kişiye özel tedavi planları oluşturulmaktadır. Bitkilerle tedavi, uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Fitoterapi, rasyonel, kanıta dayalı ve allopatik bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Fitoterapide, hangi etken maddenin veya etken madde grubunun biyolojik etkilerden sorumlu olduğu bilinmektedir.

Bazı bitkilerin tıbbi faydaları şu şekilde özetlenebilir:

Arnica

Arnica bitkisi, fitoterapide hem harici hem de dahili kullanım için uygundur. Cilde tentür veya merhem şeklinde masaj yapılarak uygulanması; şişlik, burkulma ve morlukların giderilmesine yardımcı olur. Ancak arnica, dahili kullanımdaki homeopatik seyreltme olmadan alınmamalıdır; aksi halde zehirlenme riski vardır.

Aynısefa bitkisi

Calendula yani aynısefa bitkisi, genellikle haricen iyileşen yaralar ve ağız- boğaz iltihapları için merhem veya çay şeklinde kullanılmaktadır. Aynısefa, güneş yanığı, donma, varis, egzama ve hemoroid gibi sorunlara karşı da yatıştırıcı etki göstermektedir.

Papatya

Papatya, anti-inflamatuar, antibakteriyel ve antispazmodik özellikleriyle öne çıkan çok yönlü bir tıbbi bitkidir. Papatya çayı, soğuk algınlığı, mide-bağırsak enfeksiyonları ve mide ülseri gibi rahatsızlıklara fayda sağlamaktadır. Ayrıca iltihap, sıyrıklar ve hafif sivilceler için harici tedavi amaçlı kullanılabilir.

Not: Halk arasında papatya olarak bilinen farklı bitki türleri bulunmaktadır; ancak tıbbi olarak değerlendirilmesi gereken tek tür Matricaria recutita’dır.

Karahindiba

Bitkisel tıpta karahindiba, detoksifiye edici bir bitki olarak tanınmaktadır. Sindirimi teşvik eder ve diürezi artırır. Karahindiba içerdiği çeşitli aktif bileşenler ile mide, bağırsak, safra ve böbrek sorunları için geniş bir çözüm yelpazesi sunar. Çay, taze sıkılmış su veya hatta karahindiba kahvesi olarak tüketilebilir. Ek olarak, karahindiba özütleri tentürler, tabletler, kapsüller veya toz şeklinde de uygulanabilir.

Lavanta

Lavanta, şifalı bir bitki olarak oldukça etkili olup geniş bir uygulama alanına sahiptir. Lavanta, aşağıda belirtilen sağlık sorunları için kullanılabilir:

• Enflamasyonlar
• Enfeksiyonlar
• Mantar hastalıkları (cilt ve tırnak mantarı)
• Deri parazitleri
• Gut
• Romatizma
• Nevraljiler
• Uzuvlarda ağrı
• Böcek sokmaları ve ısırıkları
• Öksürük
• Stresli zihinsel durumlar
• Korku
• Huzursuzluk
• Baş ağrısı
• Migren

Melisa

Limon otu olarak da bilinen melisa, gergin bir sinir sistemi üzerinde sakinleştirici bir etkiye sahiptir. Melisa; uyku bozuklukları, huzursuzluk ve sinir rahatsızlıklarında yardımcı olur. Ayrıca uçukların rahatlamasını ve iyileşmesini destekler. Bu etkiler, çaylar, damla şeklinde sıvılar veya tablet ve pastillerdeki kuru ekstakt ile sağlanabilir.

Biberiye

Biberiye, baharat olarak kullanıldığında bile şişkinliğe karşı yardımcı olmaktadır. Tıbbi olarak kullanımı, düşük tansiyonu normalleştirmeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda sindirimi destekler, kas ve eklem ağrılarını azaltır ve konsantrasyonu artırır. Biberiye yağının, kan dolaşımını hızlandıran bileşenleri bulunmaktadır. Biberiye yağı ile yapılan banyolar canlandırıcı etki göstermekte ve gergin kasların gevşemesi için masaj yoluyla cilde uygulanmaktadır. Ancak biberiye yağının ciltle doğrudan temasta her zaman doğru dozda uygulanması gerekir, aksi halde aşırı reaksiyon meydana gelebilir.

Adaçayı

Çay olarak tüketilen adaçayı, terleme nöbetleri, sinirlilik, gerginlik, stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca mide kramplarını ve adet kaynaklı şikayetleri hafifletir, sinirleri yatıştırır. Adaçayı, sindirim sorunlarının giderilmesine de yardımcı olabilir.

Sarı Kantaron

Sarı kantaron yağı, özellikle görünür yara izlerinin oluşumunu önleyici etkisi ile bilinir. Bunun yanı sıra bel ağrısı, gut, gastrit, romatizma, stres, kaygı, hafif depresyon ve ruh hali değişiklikleri için de kullanılmaktadır.

Kekik

Kekik, hem iç hem de dış kullanımda geniş bir etki yelpazesine sahiptir. Çay, tablet, bronş pastili veya damla şeklinde alınabilmektedir. Kekik; öksürük, bronşit ve astım üzerinde balgam söktürücü, spazm giderici ve anti-inflamatuar etkiye sahiptir. Ayrıca gastrointestinal sistemde zararlı bakterileri öldürür, sindirim rahatsızlıkları, mide zarı iltihabı, ince ve kalın bağırsak hastalıkları ve ishal gibi problemleri tedavi eder. Kekik, ağız ve boğazda iltihaplanmayı azaltmanın yanı sıra kan dolaşımını destekler. Ayrıca mantar, virüs ve bakterilerle ilişkili dermatit ve sivilce gibi sorunlar üzerinde de etkilidir. Kekik çayı haricen sivilce ve lekeli ciltler için kullanılabilir. Bitkinin sapını çiğnemek, ağız kokusunu gidermeye de yardımcı olabilir.

Civanperçemi

Civanperçemi, papatya, arnika, karahindiba, aynısefa ve ayçiçeğini de içeren papatya ailesinden bir bitki türüdür. Civanperçemi çayı, kullanılan malzemelere göre sakinleştirici veya canlandırıcı etkiler yaratabilir. Hem harici hem de dahili olarak kullanılabilen civanperçemi, cilt yaraları ve iltihapları için harici, mide rahatsızlıkları, adet sorunları ve dolaşım sorunları için ise dahili olarak tercih edildiğinde fayda sağlar.

Fitoterapi Uygulaması Dünyada Nasıldır?

Fitoterapi uygulamaları dünyada büyük farklılıklar göstermektedir. Güney Kore ve Japonya gibi bazı ülkelerde kanıtlanmış fitoterapi ürünleri sağlık sigortası kapsamına alınmıştır. Çin, Hindistan ve Nepal gibi ülkelerde de geleneksel tıp hizmetleri kapsamında bitkisel ilaçlar için geniş sağlık sigortası olanakları mevcuttur. Ancak, diğer birçok ülkede, bu tür ürünler genellikle hastaların özel tercihleri doğrultusunda, reçetesiz satışa sunulmakta ve sağlık hizmetlerine entegre edilmemiştir. Buna rağmen, bu ürünler hekimler tarafından önerilebilir.

Fitoterapi ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Bitkisel ilaçlar diğer ilaçlarla etkileşime girebilir mi?

Bitkisel ilaçların ve/veya takviyelerin, alınan reçetesiz veya reçeteli ilaçlarla zararlı etkileşimler oluşturabileceği bilinmektedir. Yani bitkisel takviyelerin alınması, diğer ilaçların etkinliğini azaltabilir veya yan etkilerini artırabilir. Bu nedenle, bitkisel takviyeleri kullanmak isteyen bireylerin, olası yan etkileri ve kullanılan diğer ilaçlarla olası etkileşimleri konusunda hekimleri ile iletişime geçmeleri önemlidir.

Fitoterapi alternatif bir tedavi yöntemi midir?

Fitoterapinin alternatif bir tedavi yöntemi olduğu düşüncesi yanlıştır. Fitoterapi, destekleyici veya tamamlayıcı bir tedavi şeklidir. Örneğin, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kanser ve kalp rahatsızlıklarında bitkisel tedavi, ancak ilgili tıbbi süreçlere yardımcı olacak şekilde, doktor onayı alındığı sürece uygulanabilir.