KOAH Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

“KOAH nedir?” sorusunun yanıtı; “Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğerlerde hava akışını kısıtlayan kronik bir inflamatuar hastalıktır.” şeklindedir. Bu hastalığın belirtileri arasında nefes darlığı, öksürük, mukus (balgam) üretimi ve hırıltı yer alır. Genellikle tahriş edici gazlara veya partiküler maddelere uzun süreli maruz kalma sonucu gelişir. KOAH hastalarında kalp hastalığı, akciğer kanseri ve diğer çeşitli hastalıkların gelişme riski daha yüksektir.

KOAH, zaman içinde ilerleyen bir hastalık olmasına rağmen, uygun tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir. Doğru bir yönetim ile KOAH’lı bireylerin çoğu, semptomları başarılı bir şekilde yönetebilir ve yaşam kalitelerini artırabilir. Ayrıca, ilişkili diğer hastalıkların riskini azaltma şansı elde edebilirler.

KOAH Nedir?

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), nefes almayı zorlaştıran ve zamanla kötüleşen bir dizi uzun vadeli akciğer rahatsızlığını ifade eder. Bunlar arasında şunlar bulunur:

• Amfizem: Akciğerlerin en küçük hava yollarındaki (bronşioller) alveollerin, tahriş edici gazlara ve partiküler maddelere maruz kalma sonucunda tahrip edilmesiyle oluşan bir hastalıktır.
• Kronik bronşit: Akciğer hava keseciklerine (alveoller) hava taşıyan bronşiyal tüplerin astarının iltihaplanmasıdır. Günlük öksürük ve mukus (balgam) üretimi ile karakterize edilir.

KOAH’lı bireylerin çoğunda hem amfizem hem de kronik bronşit bulunmaktadır. Ancak her türün şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

KOAH Belirtileri Nelerdir?

Genellikle akciğerde önemli bir hasar oluşana kadar belirtiler kendini göstermez. KOAH belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:

• Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı
• Hırıltılı solunum
• Göğüste sıkışma
• Berrak, beyaz, sarı veya yeşilimsi renkte olmaya eğilimli kronik öksürük
• Sık sık solunum yolu enfeksiyonları
• Enerji eksikliği
• İstenmeyen kilo kaybı (ilerleyici evrelerde)
• Ayak bileklerinde, ayaklarda veya bacaklarda ödem

KOAH’lı bireylerde, alevlenme adı verilen dönemler de gözlemlenebilir; bu dönemlerde semptomlar normal günlük değişimlerden daha kötü hale gelir ve genellikle en az birkaç gün sürer.

KOAH Hastalığı Neden Olur?

Daha çok gelişmekte olan ülkelerde, genellikle yeterince havalandırılmayan evlerde yemek pişirme ve ısıtma amacıyla kullanılan yakıtların dumanları KOAH nedenleri arasında gösterilebilir. Akciğerler, hava keseciklerinin ve bronşiyal tüplerin doğal elastikiyetine güvenerek vücuttan havayı dışarı atar. KOAH, bu yapıların elastikiyetini kaybetmesine ve aşırı genişlemesine yol açarak, nefes verirken akciğerlerde bir miktar havanın sıkışmasına sebep olur. Aşağıdakiler hava yolu tıkanıklığına neden olabilecek durumlar arasındadır:

• Amfizem: Alveollerin kırılgan duvarlarının ve elastik liflerinin tahrip olmasına yol açan akciğer hastalığıdır. Nefes esnasında küçük hava yolları çöker ve akciğerlerden hava akışını bozar.
• Kronik bronşit: Bu durumda bronşiyal tüpler iltihaplanır ve daralır; akciğerler fazla miktarda mukus üretir, bu da hava yollarının daha da tıkanmasına neden olabilir. Hava yollarını temizlemek için kronik bir öksürük gelişir.

KOAH’lı bireylerin yaklaşık %1’inde hastalık, alfa-1-antitripsin (AAt) adı verilen bir proteinin düşük seviyelerine neden olan genetik bir bozukluktan kaynaklanır. AAt karaciğerde üretilir ve akciğerleri korumak için kan dolaşımına salınır. Alfa-1-antitripsin eksikliği karaciğer hastalığı, akciğer hastalığı veya her ikisine de yol açabilir.

AAt eksikliğine bağlı KOAH’lı yetişkinler için tedavi seçenekleri, daha yaygın KOAH türleri için uygulananlarla benzerlik gösterir. Ayrıca, bazı bireyler eksik AAt proteinini değiştirerek tedavi edilebilir ve bu sayede akciğerlere daha fazla zarar gelmesi engellenebilir.

KOAH Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

KOAH teşhisi için öncelikle doktor, hastanın tıbbi geçmişi hakkında bilgi alır ve kimyasallara, toza veya dumana maruz kalma durumu hakkında sorular yöneltir. Sonrasında fiziksel bir muayene yapar. Bu aşamaların ardından bazı testler istenebilir. Bunlar şunları içerir:

• Akciğer (pulmoner) fonksiyon testleri: Bu testler, akciğerlerin soluyup verebildiği hava miktarını ve akciğerlerin kana yeterli oksijen sağlayıp sağlamadığını ölçer. En yaygın test olan spirometri, akciğerlerin tutabileceği hava miktarını ve havanın ne kadar hızlı üflendiğini belirler. Bunun için bir cihaza bağlı büyük bir tüpe üflenir. Diğer testler arasında akciğer hacimlerinin ve difüzyon kapasitesinin ölçülmesi, altı dakikalık yürüyüş testi ve nabız oksimetresi yer alır.
• Göğüs röntgeni: Röntgen, KOAH’ın başlıca nedenlerinden biri olan amfizemi tespit edebilir. Aynı zamanda diğer akciğer problemlerini veya kalp yetmezliğini bertaraf etmede yardımcı olabilir.
• BT taraması: Akciğerlerin BT taraması, amfizem tanısına yardımcı olabilir ve KOAH ameliyatından faydalanıp faydalanılamayacağına dair bilgi verebilir. Ayrıca, akciğer kanserini taramak için de kullanılabilir.
• Arteriyel kan gazı analizi: Bu kan testi, akciğerlerin ne kadar iyi oksijen sağladığını ve karbondioksiti ne kadar iyi uzaklaştırdığını ölçer.
• Laboratuvar testleri: Laboratuvar testleri KOAH’ı doğrudan teşhis etmek için kullanılmaz, ancak semptomların nedenini belirlemek veya diğer durumları elemek için faydalıdır. Örneğin, bazı bireylerde KOAH’a yol açabilen alfa-1-antitripsin eksikliği genetik bozukluğunun varlığını belirlemek için kullanılabilir. Bu test, aile geçmişinde KOAH bulunanlar ve genç yaşta KOAH geliştirme riski taşıyanlar için önerilir.