Crohn Hastalığı Nedir ve Hangi Besinlerden Kaçınılmalıdır?

Crohn hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalıklarından birisidir. Sindirim sistemindeki dokuların şişmesine ve iltihaplanmasına sebep olur. Bu durum karın ağrısı, şiddetli ishal, yorgunluk, kilo kaybı ve kötü beslenmeye yol açabilmektedir. Crohn hastalığı, farklı bireylerde sindirim sisteminin çeşitli bölgelerini etkileyebilir; en sık olarak ince bağırsak üzerinde görülür. Bu iltihaplanma genellikle bağırsak dokusunun derin katmanlarına kadar ulaşır. Crohn hastalığı hem acı verici hem de kişinin yaşam kalitesini düşürebilen bir durumdur ve bazen kritik komplikasyonlara yol açabilir.

Crohn Hastalığı Nedir?

“Crohn hastalığı nedir?” sorusuna “sindirim sisteminin, en sık olarak ince ve kalın bağırsakların iltihaplanıp tahriş olduğu kronik bir otoimmün hastalık” şeklinde yanıt verilebilir. Crohn hastalığı, ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir bölümünü etkileyebilir. En yaygın olarak ince ve/veya kalın bağırsaklarda iltihaplanmaya neden olur. Crohn hastalığının bazı türleri şunlardır:

• İleokolit: İnce bağırsağın alt kısmında ve kalın bağırsağın bir bölümünde iltihaplanmadır. İleokolit, Crohn hastalığının en yaygın türüdür.
• Kolit: Kalın bağırsağın iç yüzeyindeki iltihaplanmadır.
• İleitis: İnce bağırsakta şişme ve iltihaplanmadır.
• Gastroduodenal: Mide ve ince bağırsağın üst kısmını etkileyen iltihap ve tahriş.
• Jejunit: İnce bağırsağın üst yarısında görülen düzensiz iltihaplı alanlardır.
• Perianal hastalık: Bazı bireylerde anüs çevresinde iltihap oluşur, bu da fistül ve apselere yol açabilir.

Crohn Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Crohn hastalığı, ince veya kalın bağırsakların herhangi bir kısmını etkileyebilir. Hastalık, birden fazla bölgeyi kapsayabileceği gibi, tek bir bölgeyle de sınırlı kalabilir. Bazı bireylerde hastalık, sadece kalın bağırsağın bir parçası olan kolonda meydana gelir.

Crohn hastalığının belirtileri ve semptomları hafif dereceden şiddetliye kadar değişkenlik gösterebilir. Genellikle yavaş yavaş gelişirler, ancak bazen aniden, uyarı olmadan da ortaya çıkabilirler. Ayrıca, hiç belirti veya semptomun gözlemlenmediği dönemler de olabilir. Crohn hastalığı belirtileri aşağıdaki gibidir:

• İshal
• Ateş
• Tükenmişlik
• Karın ağrısı ve kramplar
• Dışkıda kan
• Ağız yaraları
• İştah kaybı ve kilo kaybı
• Anüs çevresinde veya yakınında, fistülden kaynaklanan iltihaplanma sonucu ağrı veya akıntı

Şiddetli Crohn hastalığı olan bireylerde bağırsak dışı belirtiler de gözlemlenebilir, bunlar arasında:

• Cilt, göz ve eklem iltihabı
• Karaciğer veya safra kanallarının iltihabı
• Böbrek taşı
• Demir eksikliği (anemi)
• Çocuklarda büyüme veya cinsel gelişim gecikmesi

Crohn Hastalığı Neden Olur?

Crohn hastalığına neyin sebep olduğu henüz tam olarak bilinmemektedir, ancak işlev bozukluğu gösteren bir bağışıklık tepkisi ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bağışıklık sistemi, vücuda giren mikroplara karşı saldırıya geçer. İltihaplanma, vücudun mikroplara karşı savaştığını gösteren bir işarettir. Tehditler ortadan kalktığında bağışıklık sistemi normal işlevine döner ve iltihap kaybolur.

Otoimmün tepki, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vererek kendisine saldırdığı durumlarda ortaya çıkar. Örneğin, bağışıklık sistemi normalde bağırsakta bulunan bakterilere yanlışlıkla saldırabilir ve bu da bağırsaklarda Crohn ile alakalı iltihaplanmaya yol açabilir. Ayrıca, ailesinde bu hastalığa sahip bireyler olan kişilerde hastalığın görülme sıklığı daha yüksektir; bu nedenle genetik faktörler, insanların bu hastalığa yakalanma olasılığını artırıyor olabilir. Ancak, Crohn hastalığı bulunan pek çok bireyin ailesinde böyle bir geçmiş yoktur.

Crohn Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Crohn hastalığında beslenme, bağırsak sağlığını iyileştirmede önemli bir rol oynayabilir. Beslenme önerileri şu şekildedir:

• Meyveler: muz, ahududu, elma püresi, karışık meyve
• Sebzeler: kabak, çatalla ezilebilecek şekilde pişirilmiş havuç, yeşil fasulye
• Omega 3 yağ asitleri bakımından zengin gıdalar: Yağlı balıklar (somon, ton balığı, uskumru vb.), ceviz ezmesi, chia tohumu, keten tohumu yağı, keten tohumu unu
• Pişirilip soğutulmuş veya yeniden ısıtılmış nişastalar: patates, tatlı patates, pirinç, yulaf ezmesi
• Yapraklı yeşil sebzeler

Ek olarak, yeterli ve düzenli su içmek önemlidir. Aktif hastalık dönemi sırasında, protein ihtiyacı artırılır; bu nedenle gün içerisinde protein içeren yiyecekleri tüketmeye dikkat edilmelidir. İştahta azalma, ani kilo kaybı veya dışkıda enfeksiyon gibi durumlarla karşılaşıldığında küçük, sık ve besleyici öğünler veya atıştırmalıklar tercih etmek faydalı olabilir.

Crohn Hastalığında Neler Tüketilmemelidir?

Farklı hastalar için hastalığı daha da kötüleştiren çeşitli gıdalar olabilir, ancak yaygın uyaran yiyecekler şunlardır:

• Çözünmeyen lif bakımından zengin yiyecekler: çiğ lahana, elma kabuğu, ayçiçeği çekirdeği
• Yüksek lifli gıdalar: Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, kuşkonmaz
• Yüksek laktoz içeren gıdalar: inek sütü, krema, dondurma, muhallebi
• Yapay tatlandırıcılar: sorbitol, mannitol, ksilitol, sukraloz, aspartam, sakarin
• Şekerli ürünler: kurabiyeler, hamur işleri, hindistan cevizi şekeri, bal, akçaağaç şurubu
• Yağ oranı yüksek yiyecekler: tereyağı, peynirli yemekler, kızartmalar
• Baharatlı yiyecekler: Sriracha, acı biber tozu
• Kafeinli içecekler: kahve, çay, enerji içecekleri
• Şekerle tatlandırılmış içecekler: soda, şekerli veya şuruplu kahveler, meyve suları

Crohn Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Crohn hastalığı için her birey için geçerli tek bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Tedavi süreci, belirtilerinizin sebebine ve şiddetine göre şekillenecektir. Doktorunuz, sindirim sisteminizdeki iltihabı azaltmaya ve komplikasyonları önlemeye çalışacaktır. Crohn hastalığı tedavisi genellikle ilaçla gerçekleşirken, diğer tedavi yöntemleri yeterli olmadığında cerrahi müdahale ile komplikasyonlar giderilebilir ve belirtiler azaltılabilir. Ameliyat, sindirim sisteminin hasar gören kısımlarının çıkarılmasını içerir. Ek olarak, Crohn hastalığına sahip bireylere ağızdan veya beslenme tüpü aracılığıyla özel beslenme programları önerilebilir; bu, genel beslenmenin iyileştirilmesine ve bağırsakların dinlenmesine yardımcı olabilir. Bağırsakların dinlendirilmesi, kısa vadede iltihabı azaltmaya katkı sağlayabilir.