Yenidoğan Sarılığı Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri nelerdir?

Yenidoğan sarılığı, yeni doğmuş bir bebeğin cildinde ve gözlerinde sarı bir renk değişikliği gösteren yaygın bir durumdur. Özellikle 38. gebelik haftasından önce doğan (erken doğan) bebeklerde ve bazı anne sütü ile beslenen bebeklerde sıkça görülür. Yeni doğan bebeklerde sarılık genellikle zararsızdır ve cildin yanı sıra gözlerin beyaz kısmını da etkiler. Tüm yenidoğan sarılık vakaları bir hemşire veya doktor tarafından izlenmeli ve değerlendirilmelidir. Sarılığın tedavisi, durumun ciddiyetine ve nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Yenidoğan Sarılığı Nedir?

Yenidoğan bebekler sıklıkla sarılığa maruz kalır; bu durum bebeğin cilt ve gözlerinde sarımsı renk değişikliği ile kendini gösterir. Sarılık, bebeğin kanında ve dokularında bilirubin denilen kimyasalın birikmesi sonucu oluşur. Doğum sonrası bebeğin karaciğeri, bilirubini yeterince etkili bir şekilde temizleyemez. Sarılığın ortaya çıkmasının nedeni; bilirubinin, karaciğerin onu işleyip vücuttan atabileceğinden daha çabuk artmasıdır. Bu nedenle, yaklaşık her 10 yenidoğandan 6’sında bir miktar sarılık gözlemlenir.

Hiperbilirubinemi olarak adlandırılan bu durum genellikle bebeklerin doğumlarından sonraki ikinci günde ortaya çıkabilir. Bu durum, prematüre bebeklerde daha sık görülmektedir. Normal süreç “fizyolojik sarılık” olarak adlandırılan bir duruma yol açabilir. Yenidoğanın sağlıklı olması durumunda hafif sarılık genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden düzelir. Ancak prematüre, hasta veya yüksek bilirubin seviyesine sahip bebekler yakın takip ve tıbbi müdahale gerektirebilir.

Yenidoğan Sarılığı Belirtileri Nelerdir?

Yenidoğan sarılığı, bebeğin cildinin ve gözlerinin beyaz kısmının sarı bir renge bürünmesine sebep olur. Sarılık genellikle yüzde ve baş bölgesinde başlar; bilirubin seviyesi arttıkça renk vücutta yayılabilir. Koyu tenli bebeklerde sarılığın tanınması zor olabilir; bu durumda yenidoğanın burnu veya alnına hafifçe basarak cildin sararıp sararmadığını kontrol etmek gerekir. Bunu fark etmek için parmak kaldırıldığında cildin sarı görünmesi önemlidir. Yenidoğan sarılığı belirtileri genel olarak şunlardır:

Erken belirtiler

• Deride ve göz beyazlarında sarımsı bir ton
• Hafif basınç uygulandığında sarı görünen cilt

Altta yatan bir sağlık sorununu gösterebilecek şiddetli sarılık belirtileri şunlardır:

• Yayılan veya artış gösteren sarılık belirtileri
• Sarı rengin derinleşmesi
• 38 santigrat derecenin üstünde ateş
• İştahsızlık
• Halsizlik ve gevşeklik
• Yüksek sesle ağlama

Şiddetli sarılık aynı zamanda bilirubinin beyne geçme riskini artırabilir, bu da kalıcı beyin hasarına yol açabilir. Bu nedenle, erken teşhis ve tedavi büyük bir öneme sahiptir.

Yenidoğan Sarılığı Neden Olur?

Bebek doğumdan sonra nefes almaya başladığında, rahimde mevcut olan fazla kırmızı kan hücreleri parçalanmaya başlar ve bu durum daha yüksek bilirubin seviyelerine neden olur. Bilirubin, vücuttaki eski ve hasar görmüş kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasının yan ürünü olarak ortaya çıkar. Karaciğer bilirubini atık olarak elimine etmeye yardımcı olur. Bebeğin yaşamının ilk birkaç gününde, karaciğeri henüz olgunlaşmadığı için bilirubini yeterince etkili bir şekilde işleyemez; bu da bebeğin vücudundaki fazla bilirubinin sarılık belirtilerine neden olmasına yol açar. Bunun yanı sıra yenidoğan sarılığı nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Yetersiz anne sütü
• Erken doğum (37. gebelik haftasından önce)
• Rh ve ABO kan grubu uyumsuzlukları
• Hemolitik anemi
• Doğum sırasında morarma veya iç kanama
• Enfeksiyonlar
• Enzim eksiklikleri

Nadir durumlar ise şunlardır:

• Neonatal hepatit (karaciğer iltihabı)
• Nadiren galaktozemi
• Nadiren biliyer atrezi

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar, bebeğin cildindeki ve gözlerindeki sararmayı gözlemleyerek sarılığın varlığını tespit edebilirler. Tüm yeni doğan bebekler, hastaneden veya doğum merkezinden ayrılmadan önce sarılık açısından kontrol edilir. Bebeğinizin kanındaki bilirubin seviyesinin ölçülmesi tedavi sürecinin belirlenmesinde önemli bir adımdır. Yenidoğan sarılığı teşhisi ve bilirubin seviyesini ölçmek için kullanılan yöntemler şunlardır:

• Fiziksel muayene
• Bebekten alınan kan örneğinin laboratuvar testi
• Transkütanöz bilirubinometre adı verilen, deriden özel ışık ölçümü yapan cihazla uygulanan cilt testi
• Ultrason taraması, karaciğer biyopsisi veya keşif ameliyatı (nadir olarak)

Bebek sarılığının altta yatan bir sağlık sorunundan kaynaklandığı düşünülüyorsa, doktorunuz ek kan testleri veya idrar testleri talep edebilir.

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Tedavi Edilir?

Yenidoğan sarılığı tedavisi, sarılığın şiddetine bağlı olarak değişir. Hafif sarılık, genellikle iki veya üç hafta içinde kendiliğinden geçer. Orta veya şiddetli sarılık durumlarında, bebeğin yenidoğan odasında daha uzun süre kalması veya yeniden hastaneye yatırılması gerekebilir. Bebeğin kanındaki bilirubin seviyesini düşürmek için uygulanan tedaviler şunlardır:

• Geliştirilmiş beslenme: Kilo kaybını önlemek amacıyla doktorunuz bebeğin yeterli beslenmesini sağlamak için daha sık beslenmesini veya takviye almasını önerebilir.
• Işık terapisi (fototerapi): Bebek, mavi-yeşil spektrumda ışık yayan özel bir lambanın altına yerleştirilebilir. Bu ışık, bilirubin moleküllerinin yapısını değiştirir, böylece hem idrar hem de dışkı ile atılabilir hale gelir. Tedavi sırasında bebeğe sadece bez ve koruyucu göz bandı takılır. Işık terapisi, ışık yayan özel bir ped veya şilte ile desteklenebilir.
• İntravenöz immünoglobulin (IVIg): Sarılık, anne ve bebek arasındaki kan grubu farklılıklarından kaynaklanabilir. Bu durum, bebeğin annenin kanındaki ve bebeğin kırmızı kan hücrelerinin hızla parçalanmasına neden olan antikorları almasıyla sonuçlanır. Antikor düzeylerini azaltabilen bir kan proteini olan immünoglobulinin intravenöz transfüzyonu, sarılığı hafifletebilir ve kan değişimi ihtiyacını azaltabilir; ancak sonuçlar kesin değildir.
• Değişim transfüzyonu: Nadir durumlarda, şiddetli sarılık diğer tedavilere yanıt vermezse, bebeğe kan değişimi yapılması gerekebilir. Bu, küçük miktarlarda kanın alınması ve bunun donör kanıyla değiştirilmesi işlemini içerir; bu sayede bilirubin ve anneye ait antikorlar seyreltilir ve işlem yenidoğan yoğun bakım ünitesinde gerçekleştirilir.

Çoğu bebek tedaviye iyi cevap verir ve birkaç gün içinde taburcu edilebilir. Bununla birlikte, mamayla beslenen bebeklerde sarılığın genellikle iki hafta içindeki kendiliğinden geçtiği görülür. Anne sütü ile beslenen bebeklerde ise sarılık bir ay veya daha uzun sürebilir.