Gıda Zehirlenmesine Ne İyi Gelir? Belirtiler ve Tedavi Yöntemleri

Gıda zehirlenmeleri, genel olarak gıdalar aracılığıyla bulaşan ve çoğunlukla mide ile bağırsak sistemlerini olumsuz etkileyen durumlar olarak tanımlanabilir. Kimyasal maddeler, doğal besin toksinleri, metaller, tarım ilaçları, plastikler, deterjanlar, parazitler ve bakteriler gibi mikroorganizmalar bu zehirlenmelere yol açabilir. Gıda zehirlenmesi belirtileri, bireyler arasında farklılık gösterebilir; ancak genellikle mide rahatsızlıkları, ishal ve kusma en yaygın semptomlardır. Gıda zehirlenmelerini önlemek adına hijyenik koşullara özen gösterilmesi büyük önem taşır. Küflenmiş yiyeceklerin atılması, mutfak ekipmanlarının temizlenmesi, meyve ve sebzelerin tüketilmeden önce iyice yıkanması önemli tedbirler arasındadır. Zehirlenme yaşayan bireyler için belirtilerin şiddetine ve zehirlenmeye neden olan etkenlere göre uygun tedavi yöntemleri uygulanabilir. Tedavi yöntemleri sıvı değişimi, probiyotikler, antibiyotikler ve antiparaziter ilaçları içerebilir.

Gıda Zehirlenmesi Neden Olur?

Gıda zehirlenmesinin başlıca nedenleri genellikle üç ana grupta toplanabilir: gıdalara bulaşan bakteriler, parazitler ve virüsler. Bu patojenler, insanların tükettiği hemen her gıda maddesinde bulunabilir. Ancak gıdalarda bulunan patojenlerin çoğu pişirme sürecinde yok olur. Bu nedenle gıda zehirlenmeleri sıklıkla çiğ olarak tüketilen yiyeceklerden kaynaklanır. Yemek hazırlarken kişinin hijyen kurallarına uyması oldukça önemlidir; ellerin yıkanmaması veya gıdaların yıkanmaması zehirlenmelere yol açabilir. Et, yumurta, süt ve süt ürünleri sıklıkla kontamine olabilen gıdalar arasında yer alır. Gıda zehirlenmesi bazen su kaynaklı kontaminasyon nedeniyle de ortaya çıkabilir. Genel olarak gıda zehirlenmesinin başlıca nedenleri şunlardır:

• Bakteriler, virüsler, bağırsaklarda yerleşik parazitler, zehirlerden ve toksin üreten mikroorganizmalardan kaynaklanan kontaminasyon.
• En yaygın zehirlenme nedeni Staphylococcus bakterisidir; en tehlikeli ve ölümcül olabilen toksin ise Botulizm’dir.
• Oda sıcaklığında uzun süre bırakılan yiyecekler bozulabilir; buzdolabında veya derin dondurucuda uzun süre saklanan yiyecekler de risk oluşturabilir.
• Tuvalet sonrası veya diğer kirleticilerle temas sonrası ellerin yıkanmaması, gıda hazırlama ve servis sırasında kontaminasyona yol açabilir.
• Yemek hazırlarken mutfak aletlerinin yeterince temiz olmaması ya da yemek yenilen alanın hijyenik olmaması riski artırır.
• Bebekler, çocuklar, yaşlılar, hamileler ve zayıf bağışıklık sistemine sahip bireyler, gıda zehirlenmelerine daha yatkındır.
• Yüksek riskli gıdalar arasında süt ve süt ürünleri, kremalı yiyecekler, tavuk, mayonez, yumurta ve uygun koşullarda saklanmayan etler ile deniz ürünleri bulunur. Düşük riskli gıdalara ise kurutulmuş ve salamura gıdalar, yüksek oranda tuz, şeker ve koruyucu katkılar içerenler örnek olarak verilebilir.

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Anlaşılır?

Gıdalar yolu ile bulaşan hastalıklarda patojenler genellikle ağız yoluyla alınır ve sindirim sistemine yerleşerek enfeksiyon oluşturabilir. Zehirlenmeler belirli semptomlarla ortaya çıkar. Tüm semptomlar her vakada görülmeyebilir ve belirtilerin şiddeti zehirlenmenin nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Gıda zehirlenmesinin belirtileri, bireyin gösterdiği semptomlarla anlaşılabilir; bu nedenle belirtilerin iyi anlaşılması gerekir. Gıda zehirlenmesi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Baş ağrısı,
• Ateş,
• Mide rahatsızlıkları, ağrı, bulantı ve kramplar,
• Kanlı dışkı ve ishal,
• Bulanık veya çift görme,
• Uzuvlarda hareket kaybı,
• Yutkunma sorunları,
• Ciltte karıncalanma ve uyuşma,
• Güçsüzlük ve halsizlik,
• Seste değişiklikler,
• Az veya hiç idrara çıkma,
• Baş dönmesi,
• Sık sık kusma,
• Nefes alma zorlukları,
• Huzursuz bağırsak sendromu,
• Eklemlerde artrit, şişlik ve ağrı,
• Aşırı susuzluk ve ağız kuruluğu,
• Siyah ve katran renginde dışkılar,
• Rektumda şiddetli ağrı,
• Düşünce ve davranış değişiklikleri.

Gıda Zehirlenmesine Ne İyi Gelir? Gıda Zehirlenmesi Nasıl Geçer?

Gıda zehirlenmesinin tedavisi, belirtilerin şiddetine ve hastalığa neden olan etkenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İlaç tedavisi genellikle nadir başvurulan bir yöntemdir. Eğer hastalığa neden olan etken bakteriler, virüsler veya parazitler ise, ilaç tedavisi tercih edilebilir. Gıda zehirlenmesi tedavisinin amacı mevcut semptomların azaltılması ve daha kötü bir hale gelmesinin önlenmesidir. İşte başvurulabilecek tedavi yöntemleri ve yararlı olabilecek uygulamalar:

• Bolca dinlenmek, gıda zehirlenmesinin oluşturduğu yorgunluk benzeri semptomların iyileşmesine yardımcı olur.
• Zehirlenme semptomları başladıktan sonra birkaç saat boyunca yemek ve içmekten kaçınılmalıdır; tekrar beslenmeye başladığında hafif yiyecekler tercih edilmelidir.
• Gıda kaynaklı komplikasyonlar arasında dehidrasyon sıkça görülen bir durumdur ve hemen tedavi edilmelidir. Dehidrasyon, ishal ve kusma nedeniyle meydana gelir. Ciddi dehidrasyon vakalarında intravenöz sıvı uygulanabilir; bu işlem hekim gözetiminde yapılmalıdır.
• Antibiyotikler ve antiparazit ilaçları, enfeksiyonları tedavi etmek için hekimler tarafından reçete edilebilir. Ayrıca bulantı, kusma ve ishal gibi belirtilerin tedavisi için de bazı ilaç grupları önerilebilir.
• Gıda zehirlenmeleri, bağırsak mikrobiyotasındaki iyi ve kötü bakterilerin dengesini bozabilir. Probiyotikler ise bu dengeyi yeniden sağlamak için fayda sağlayabilir.
• BRAT diyeti, mide problemlerinin çözümünde etkili olabilir. Muz, pirinç gibi hafif yiyecekler ve küçük, yağsız porsiyonlar tercih edilmelidir. Geleneksel bitki çayları da semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Önlenir?

Gıdalar, mikroorganizmalarla temas ettiğinde kontamine olur ve sağlık açısından risk oluşturabilir. Bu nedenle, gıdaların satın alınmasından sonraki hazırlık sürecine kadar her adım hijyenik koşullara uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Gıda zehirlenmesini önlemek için tedbirler yalnızca tüketiciler tarafından değil, gıda toplayan, işleyen ve hazırlayan kişiler tarafından da alınmalıdır. Gıda zehirlenmesini önlemek için alınabilecek tedbirler şunlardır:

• Alışverişte sağlam, zedelenmemiş gıdalar tercih edilmelidir.
• Satın alınan ürünlerin son kullanma tarihlerine dikkat edilmelidir.
• Küflü veya hastalık yapabilecek gıdalar tüketilmemelidir.
• Çiğ tüketilecek meyve ve sebzeler, kuru meyveler, balık ve yumurtalar iyice yıkanmalıdır.
• Yumurtalar sağlam olanlar seçilmelidir; çatlak veya kirli yumurtalar alınmamalıdır.
• Kıyma ve sakatatlar taze tüketilmeli; uzun süre saklanmamalıdır.
• Gıdaların saklama koşullarına özen gösterilmelidir; örneğin süt ve süt ürünleri 5°C’nin altında tutulmalıdır.
• Mutfak aletlerinin hijyenine dikkat edilmeli; çizik ve çatlak tabak ve bardaklar kullanılmamalıdır.
• Dondurulmuş gıdalar çözdürüldükten sonra yeniden dondurulmamalıdır.
• Pişirme esnasında dış kısımlardaki mikroorganizmalar genellikle ölür ancak iç kısım iyi pişirilmemişse bu mikroorganizmalar hayatta kalabilir, bu nedenle büyük et parçaları iyi pişirilmelidir.
• Çiğ ve pişmiş gıdalar birbirinden ayrı saklanmalıdır.
• Açıktan satılan yiyecekler alınmamalıdır.
• Yemekler, taze ve gerektiği kadar hazırlanmalıdır.
• Kapaklı çöp kutuları kullanılmalıdır.
• Buzdolabı düzenli olarak temizlenmelidir.

Gıda Zehirlenmesi Sonrası Nasıl Beslenilmelidir?

Gıda zehirlenmesinin ardından, yiyecek ve içecek tüketiminden önce hastanın midelerini dinlendirmesi önerilir. Birkaç saat sonra mideyi yormayacak hafif içeceklerle beslenmeye başlanabilir. Su, dondurma ve az şekerli içecekler enerji ihtiyacını karşılamak için tercih edilebilir. Kişi kendini yemeye hazır hissettiğinde, küçük lokmalar ve yumuşak yiyecekler ile beslenmeye başlayabilir; uygun yiyecekler tuzlu krakerler, tost, muz, pirinç, yulaf ezmesi, sade patates, haşlanmış sebzeler, tavuk suyu, et suyu ve düşük yağlı gıdalardır. Kişi kendini iyi hissettikçe, yavaş yavaş eski diyetine dönebilir.

Gıda zehirlenmeleri hala yaygın bir sağlık konusudur. Zayıf bağışıklık sistemi olan bireyler, gıdalardaki patojen maruziyetine karşı daha ciddi etkiler yaşayabilir. Eğer siz veya tanıdıklarınız gıda zehirlenmesi belirtileri gösteriyorsa, bir doktora başvurmanız önemlidir.