Sedimantasyon: Tanımı, Düşük ve Yüksek Değerleri ile Tedavi Yöntemleri

Günümüzde sağlık teknolojileri hızla ilerliyor, bu da hastalıkların teşhis ve tedavisini kolaylaştırıyor. Farklı hastalıkların tanısında kan testleri, hekimler tarafından tercih edilen yaygın bir yöntemdir. Sedimantasyon, özellikle vücutta enfeksiyon olup olmadığından şüphelenildiğinde istenen bir kan testidir. Bunun yanı sıra bazı kanser türleri, anemi, kalp ve damar hastalıkları, diyabet, böbrek hastalıkları ve tiroid rahatsızlıkları gibi birçok hastalığın teşhisinde sedimantasyon değerleri önemli bir rol oynamaktadır.

Sedimantasyon, vücutta enfeksiyon varlığına dair bilgi veren bir kan testidir. Genel hijyen kurallarına uyulmaması, düzensiz beslenme, zayıf bağışıklık, bulaşıcı hastalıklarla temas ve tavsiye edilen aşıların zamanında uygulanmaması enfeksiyonlara yol açabilir. Enfeksiyon, vücutta ağrı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışına neden olur; ayrıca karaciğer enzimlerinde artış veya azalma gözlenebilir. Enfekte bireylerde iştahsızlık, halsizlik ve ateş de görülebilir.

Sedimantasyon nedir? Sedimantasyon değeri ne olmalıdır? Sedimantasyon düşüklüğü nasıl tedavi edilir? Sedimantasyon yüksekliği için tedavi yöntemleri nelerdir? Gibi soruların cevaplarını öğrenmek isterseniz, yazının devamını okuyabilirsiniz.

Sedimantasyon Nedir?

Sedimantasyon oranı veya eritrosit sedimentasyon hızı (ESR), vücuttaki enflamasyon aktivitesini ortaya çıkaran bir kan testidir. Test tüpüne alınan kan ile sedimantasyon değeri ölçülür. Kırmızı kan hücrelerinin test tüpünün dibine ne hızda çöktüğüne bakılır. Daha hızlı çöken hücreler, vücutta daha fazla iltihap olduğunu gösterir. Sedimantasyon hızı testi, spesifik bir durumu teşhis etmez; ancak, vücutta iltihap olup olmadığını ve hangi ek testlerin gerekli olabileceğini belirlemeye yardımcı olur. Ayrıca, bazı otoimmün hastalıkların takibinde de kullanılır. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır:

• Arterit: Atardamar duvarının iltihaplanması.

• Romatoid Artrit: Eklemlerin iltihaplanması.

• Sistemik Lupus Eritematozus (Kelebek Hastalığı): Birden fazla organı etkileyen romatizmal hastalık.

• Kanser: Hücrelerin kontrolsüz olarak bölünüp çoğalması sonucu oluşan hastalık.

Hangi Durumlarda Sedimantasyon Testi İstenir?

Mevcut otoimmün hastalıkların takibinde sedimantasyon testi kullanılır. Ayrıca aşağıdaki semptomlardan bir veya birkaçı görüldüğünde hekim tarafından sedimantasyon testi istenebilir: Uzun süreli (30 dakikadan fazla) eklem ağrısı, görme durumunda değişiklik, şakaklarda baş ağrısı, ani kilo kaybı, boyun ve pelviste ağrı, sindirim problemleri, ishal, dışkıda kan ve karın ağrısı.

Kullanılan bazı ilaçlar (steroidler, nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar ve statinler) sedimantasyon değerini etkileyebilir. Sedimantasyon testinden önce ilaç kullanımınızı doktorunuza iletmelisiniz. Bazı durumlarda, ilaç kullanımına bir süre ara verildikten sonra test yapılabilir.

Sedimantasyon Değeri Kaç Olmalı?

Sedimantasyon değeri yaşa ve cinsiyete bağlı olarak farklılık gösterir. Ayrıca kullanılan ilaçlar, hamilelik durumu, açlık veya tokluk, anemi, kadınlarda adet dönemi ve yüksek kolesterol gibi faktörler de bu değeri etkileyebilir.

Kadınların sedimantasyon değerleri erkeklere göre genellikle daha yüksektir. Kadınlarda 50 yaş altı için normal değer saatte 0-20 mm, 50 yaş üstü için ise 0-30 mm arasıdır. 50 yaş altı erkeklerde saatte 0-15 mm, 50 yaş üstü erkeklerde ise 0-20 mm arasında kabul edilir. Çocuklar için normal sedimantasyon değeri ise saatte 0-10 mm aralığındadır.

Sedimantasyon değeri ne kadar yüksekse, vücutta iltihap olma olasılığı da o kadar yüksektir. Saate 100 mm’den fazla olan sedimantasyon değerleri kanser, diyabet ve kardiyovasküler hastalıkların işareti olabilir.

Sedimantasyon Düşüklüğü Nedir?

Sedimantasyon değeri, vücutta bulunan iltihap durumunu gösterir. Düşük sedimantasyon değerleri (0’a yakın değerler anormal olarak kabul edilir) vücutta iltihap olmadığını gösterir. Ancak bazı ilaçlar veya bazı hastalıkların etkisiyle de sedimantasyon değeri düşebilir. Sedimantasyon değerini etkileyen bazı durumlar şunlardır:

• Düşük plazma proteini

• Yüksek beyaz kan hücresi olan lökositoz

• Polisitemia vera (kemik iliği bozukluğu)

• Orak hücreli anemi (kırmızı kan hücrelerini etkileyen hastalık)

Hastalıklara bağlı sedimantasyon değeri düşüklüğünde temel hedef hastalığın tedavisidir.

Sedimantasyon Yüksekliği Nedir?

Sedimantasyon değerinin normal değer aralıklarının üstünde olması sedimantasyon yüksekliği anlamına gelir. Bazı ilaçlar (dekstran, teofilin, metil dopa, metiserjit, penisilamin, vitamin A, triflo peridol, doğum kontrol hapları) ve belirli hastalıklar, sedimantasyon değerinin artmasına yol açabilir. Ayrıca enfeksiyonlar da sedimantasyon değerini yükseltebilir. Sedimantasyonu artıran bazı durumlar şunlardir:

• Şişmanlık

• Tiroid hastalığı

Enfeksiyonun Sedimantasyon Değerine Etkisi

Kemik enfeksiyonu, miyokardit (kalp kasını etkileyen), perikardit (kalbin çevresini etkileyen), endokardit (kalp kapakçıklarına etkisi olan) ve romatizmal ateş gibi bazı enfeksiyon türleri sedimantasyon değerinin artmasına yol açar.

Sedimantasyon Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Sedimantasyon yüksekliğinde öncelikle altta yatan neden tespit edilir. Daha sonraki aşamada bu değerin artışına neden olan hastalığın tedavisi söz konusudur.

Sedimantasyon yüksekliği genellikle vücutta mevcut bir enfeksiyonun sonucudur. Enfeksiyonu önlemek ve tedavi etmek, sedimantasyon değerinin düşürülmesinde etkili olabilir. Genel hijyen kurallarına riayet etmek, sağlıklı beslenmek, bulaşıcı hastalıklara maruz kalmamak, ve önerilen aşıları yaptırmak enfeksiyon riskini azaltır ve dolayısıyla sedimantasyon değerinin yükselmesini engeller.

Eğer sedimantasyon yüksekliğinin belirtilerinden herhangi birini görüyorsanız veya bu duruma zemin hazırlayabilecek sağlık problemleri yaşıyorsanız, bir sağlık kuruluşuna başvurarak uzmana görünmeniz faydalı olacaktır. Doktorun önerdiği tetkiklerle hastalık gelişimini önleyebilir veya mevcut hastalıkları erken aşamada tespit ederek sağlığınızı koruyabilirsiniz.