Çocuğum İçin Hangi Spor En Uygun? | Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Anadolu Sağlık Merkezi’nde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ebru Gözer, çocuklara spor alışkanlığının kazandırılması gerektiğini vurguluyor ve çocukların hangi sporları yapabileceği konusunda kıymetli bilgiler sunuyor…

Doğumdan itibaren 0-1 yaş refleksif hareketler dönemi; 1-2 yaş ilkel hareketler dönemi; 2-6 yaş temel hareketler dönemi; 7-12 yaş ise sporla ilgili dönem olarak tanımlanıyor. Her bir motor gelişim aşaması, bir öncekine dayanıyor. Bu dönemde spor terimi sadece egzersiz değil, aynı zamanda oyun ve dans gibi aktiviteleri de kapsıyor. Çocukluk döneminin 7-12 yaş arası, temel becerilere hız kazandırma, daha akıcı olma, ip atlama ve taş sektirme gibi tipik geçiş hareketleri gösterilirken, daha karmaşık spor türlerine yönelme başlıyor. Psikomotor olgunluğa ve bir spor dalına yoğunlaşma ile spor becerilerinin uygulamaya geçiş süreci yaşanıyor. Bu süreçte güç, dayanıklılık, hız ve denge gibi özellikler gelişmeye başlıyor ve fiziksel performans artış gösteriyor.

Spor yapan çocuklar neleri göz önünde bulundurmalı?

• Düzenli spor yapan bir çocuğun fizyolojik gelişimini izleyen bir sağlık uzmanı bulunması gereklidir.
• Aynı yaş aralığındaki çocukların bilişsel düzeyleri, fiziksel olgunlukları ve yetenekleri büyük farklılıklar gösterebilir. Çocuğa, farklı aktiviteleri keşfetmesi için yeterince zaman tanınmalı ve ebeveynler ya da akranları üzerinde baskı kurmamalıdır.
• Koç veya eğitmen tarafından belirlenen beklentiler ve hedefler, çocuğun psikomotor gelişim seviyesine uygun olmalıdır.
• Çocuk ve ailesine sağlıklı beslenme alışkanlıkları öğretilmeli ve bu alışkanlıkların önemi vurgulanmalıdır.
• Çocukların vücut yüzey alanları yetişkinlere göre daha geniştir, bu nedenle çevre sıcaklığı ve ortam değişikliklerinden daha fazla etkilenirler. Bu yüzden, ortam sıcaklığı özellikle yüzme gibi spor dallarında dikkatlice ayarlanmalıdır; sıcak hava koşullarında molalar ve su tüketimi sağlanmalıdır.
• Su sporları ile uğraşan çocuklarda dış kulak iltihabı (otitis externa) sık görülebilir, bu nedenle silikonlu tıkaçlar kullanılabilir.
• Egzersizler sırasında hareketlerin çeşitli olmasına dikkat edilmelidir.

Hangi yaş grubunda hangi spor tercih edilmeli?

Pre-puberte (ergenlik öncesi) döneminde, çocuğun ilgi alanları da göz önünde bulundurularak atletizm, jimnastik, yüzme ve kayak gibi sporların temel hareket formları yapılandırılmalı ve teknik beceriler geliştirilmeli. Yaş aralıklarına göre uygun sporlar şu şekilde sıralanıyor:

• Jimnastik: 4 – 6 yaş
• Yüzme: 5 – 6 yaş
• Tenis: 7 – 8 yaş
• Basketbol: 9 – 10 yaş
• Voleybol: 10 – 12 yaş
• Su Topu: 10 – 12 yaş
• Hentbol: 10 – 12 yaş
• Atletizm: 10 – 16 yaş
• Kürek: 11 – 14 yaş
• Okçuluk: 12 – 14 yaş
• Futbol: 12 – 14 yaş
• Boks: 13 – 15 yaş
• Halter: 14 – 15 yaş

Spor yapan çocuklar için beslenme ipuçları:

Spor yapan çocukların beslenmesi, yaşına ve fiziksel aktivitelerine uygun olarak düzenlenmelidir. Egzersizden en az bir saat önce hafif bir öğün alınması önerilmektedir. Açlık ve tokluk durumu, performansı olumsuz etkileyebilmektedir. Kuruyemiş veya peynirli tost gibi seçenekler uygun olabilir. Egzersiz esnasında ve sonrasında bol sıvı tüketimi gerekmektedir; ardında meyve ve kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir. Şekerli ve trans yağ içeren gıdaların sporcu beslenmesinde yer almaması gerekmektedir. Protein kaynakları ve süt ürünleri, düzenli spor yapan çocukların beslenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

Sporun çocuklara sağladığı yararlar nelerdir?

Bedenin esnekliği ile temel becerilerin geliştirilmesi, dayanıklılık, denge, el-göz koordinasyonu ve çabukluk gibi motor becerilerin kazandırılması sağlanmaktadır. Erken çocukluk döneminde başlayan fiziksel aktiviteler, zamanla daha organize spor aktivitelerine dönüştüğünde bu beceriler hızla gelişmektedir. Geç çocukluk döneminde ise güç ve enerji gerektiren egzersizler önerilmektedir. Bu sayede postural ve fiziksel gelişim olumlu yönde etkilenmektedir. Çocuklar, yarışmalara ve takım sporlarına hazır hale gelmektedirler. Psikososyal gelişim aşamasında; basit kurallara uyma ve oyunlara katılma ile kendini ifade etme becerileri artmakta ve bununla özgüvenleri güçlenmektedir. İlerleyen yaşlarda, grup ve rekabetçi oyunlarla takım oyunculuğu, liderlik, disiplin, ödül sistemi ile sınır bilincine sahip olma, takım ruhu, arkadaşlık ve sırdaşlık gibi değerler kazandırılmaktadır.

Hangi sporda ne kadar kalori yakılır?

10 yaşında, ortalama 34 kg ağırlığındaki bir çocuğun 1 saatlik aktiviteleri baz alındığında, aşağıdaki kalori değerleri elde edilmektedir; ancak çocuğun cinsiyeti, boyu ve kilosuna bağlı olarak bu değerler değişiklik gösterebilir. Su topu: 300 kcal, Yüzme: 272 kcal, Futbol: 265 kcal, Hentbol: 265 kcal, Kürek: 250 kcal, Tenis: 235 kcal, Boks: 205 kcal, Basketbol: 200 kcal, Atletizm: 195 kcal, Jimnastik: 136 kcal, Halter: 120 kcal, Okçuluk: 118 kcal, Voleybol: 106 kcal.

Spor yaralanmaları nasıl önlenir?

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. İbrahim Akmaz, çocukların spor sırasında yaralanmalara yetişkinlerde olduğundan daha yatkın olduklarını belirtmektedir. Doç. Dr. İbrahim Akmaz, spor yaralanmaları hakkında bilgi veriyor.

Yaralanmalar genellikle çocuğun eklem kıkırdakları, büyüme plakları ve güçlü tendonların kemiğe bağlandığı bölgelerde meydana gelmektedir ve bu yaralanmalar özellikle çocukların hızlı büyüme dönemi sırasında görülmektedir. Bu dönemde çocukların kasları daha gergin olmaktadır. Çocukların spor yaralanmalarından korunabilmesi için, spor yaptıkları zemin ve uygun ayakkabı seçimi büyük önem taşımaktadır. Çocuklara, kendi yaş gruplarındaki çocuklarla spor yapmaları önerilmektedir. Ayrıca, kas gerginliğini göz önünde bulundurarak spor öncesi ısınma ve esnemek gerektiği aktarılmalıdır.

Spor öncesi değerlendirme

• Medikal ve sportif değerlendirme yapılmalıdır.
• Sistemik ve ortopedik muayene gerekmektedir.
• Radyolojik muayene için konsültasyon; röntgen, tomografi, sintigrafi vb. yapılabilir.
• Kardiyolojik muayene; EKG, ekokardiyografi ve gerekirse efor testi uygulanmalıdır.
• Sporun yoğunluğuna bağlı olarak her yıl veya iki yılda bir çocukların kalp kontrolleri yapılmalıdır.