İmmünoterapi Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Kanser tedavisindeki ilerlemeler her geçen gün artıyor. Uzun yıllar boyunca kullanılan kemoterapi ve radyoterapi yöntemlerinin yanı sıra, son dönemde immünoterapi adı verilen ilaçlarla kanser hastalığı daha uzun süreli kontrol altına alınmaya başlamıştır. İmmünoterapide, bireyin bağışıklık sistemi aktive edilerek, kendi bağışıklık hücrelerinin kanser hücrelerine karşı daha etkili bir şekilde savaşması sağlanmaktadır.

WBC yani beyaz kan hücreleri ve lenfatik sisteme ait doku ve organlardan oluşan bağışıklık sistemi, immünoterapi ile harekete geçirilebilir. Bu tedavi, biyolojik bir yöntem olarak adlandırılabilir. 1800’lü yılların ikinci yarısında çeşitli immünoterapi yöntemleri denenmiş, fakat son yıllardaki teknolojik yeniliklerle kanser hücrelerinin daha iyi tanınması sayesinde kontrol noktası adı verilen moleküller üzerinden yapılan immünoterapiler, birçok hastalıkta uzun süreli kontrol ve hatta tam iyileşme sağlama umudu yaratmıştır. Šimdi kontrol noktası inhibitörleri hakkında bilgi vereceğiz.

İmmünoterapi Nedir?

Vücudun kendi hücrelerinden oluşan kanser hücreleri, sağlıklı hücrelerden farklı yapıya sahiptir. Bu nedenle vücudun bağışıklık sistemi, kanser hücreleriyle mücadele etmeye çalışır. Ancak kanser hücreleri, bazı değişiklikler yaparak bağışıklık sisteminin onları tanımasını ve harekete geçmesini önleyebilir. Kanser hücrelerinin kendini gizleyebilme özelliği, taşıdığı proteinlerden bağımsızdır. Ayrıca, kanser hücreleri genetik mutasyonlar geçirebilir. Bu durum, bağışıklık sisteminin algıladığı kanser hücrelerinin değişmesine yol açarak, savunma mekanizmasından saklanmalarını kolaylaştırır. Sonuç olarak, vücudun bağışıklık sisteminin kanserli hücreyi yok etme yeteneği azalır veya kaybolur. İmmünoterapi, biyolojik bir tedavi yöntemidir; vücuda verilen ilaç, kişinin bağışıklık sistemini aktifleştirir ve bu aktive olan sistem, kanser hücrelerini tanıyarak yok eder.

İmmünoterapi Çeşitleri Nedir?

Makrofajlar, NK hücreleri ve T lenfositleri gibi bağışıklık sistemi hücrelerini aktifleştiren immünoterapi, kişinin bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi amacıyla uygulanan bir tedavi türüdür. Sık kullanılan immünoterapi yöntemleri şunlardır:

• Kontrol noktası inhibitörleri: Günümüzde birçok kanserde önemli iyileşmeler sağlayan ve kullanımı artan ilaçlardır. Bu moleküller, bağışıklık sistemindeki doğal dengeyi bozarak, kanser hücrelerini tanıyan ve saldıran T hücrelerinin aktivasyonunu destekler. Başka bir deyişle, bu moleküller, bağışıklık sisteminin kanser hücresine saldırısını durduran ‘kontrol noktası proteinlerini’ engelleyerek çalışır.

Daha önce kullanılan diğer immünoterapi yöntemleri şunlardır:

• T Hücresi Transferi: Bu yöntemde, hastanın kanserli dokusundaki T hücreleri laboratuvar ortamında çoğaltılarak, geri hastaya transfer edilir. Bu sayede bağışıklık sistemi kanser hücrelerine yeniden tepki verir.
• Sitokinler: Bağışıklık hücreleri tarafından üretilen sitokinler, bağışıklık sisteminin aktivitede önemli rol oynar. Bu yöntemle, hücre reseptörlerine bağlanarak hücrelerin çoğalması sağlanır. Genellikle interlökinler, interferonlar ve GM-CSF gibi sitokinler kullanılır.
• Monoklonal Antikorlar: Bu protein türleri, kanser hücrelerinin işaretlenmesini sağlayarak bağışıklık sisteminin bunları fark etmesini kolaylaştırır. Ayrıca bazı durumlarda radyoaktif maddelerle kaplanarak uygulanır.
• Virüsler: Onkolitik virüsler, sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanser hücrelerini yok edebilir.
• Adjuvanlar: Antikor üretimini tetikleyen ve bağışıklık sistemi ajanları olarak tanımlanan yardımcı maddelerdir.
• İnterferonlar: Vücut tarafından üretilen interferonlar, kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyerek tümör büyümesini yavaşlatır.
• İnterlökinler: Vücut tarafından üretilen interlökinler, bağışıklık hücrelerinin hızlı bölünmesini ve gelişmesini sağlar, ayrıca kanser hücrelerine karşı antikor üretimini artırır.

İmmünoterapi Ne Zaman Uygulanır?

Son yıllarda, özellikle kontrol noktası inhibitörleri kemoterapi ve radyoterapi ile birlikte ya da bağımsız bir şekilde kullanılmaktadır. İlk olarak sadece metastatik evre için geliştirilen bu tedavi, günümüzde erken evre kanserli hastalarda da kemoterapi ile birlikte kullanılmaktadır, bu da hastalığın daha uzun süre kontrol altında tutulmasına ve iyileşmesine olanak tanımaktadır.

İmmünoterapi Nasıl Uygulanır?

Kontrol noktası inhibitörleri, kemoterapi gibi intravenöz (damar yoluyla) serum yolu ile uygulanır. Uygulama öncesinde özel bir hazırlığa gerek yoktur.

İmmünoterapi Yan Etkileri Nelerdir?

İmmünoterapinin yan etkileri, kemoterapi ilaçlarındaki gibi saç dökülmesi gibi etkiler doğurmaz; ancak bu ilaçlar bağışıklık sisteminin etkisini artırdığı için bazı sağlıklı hücrelerimizi yabancı olarak algılayarak, böbrek, bağırsak, endokrin bezler, karaciğer gibi organlarda problemler oluşturabilir. En sık rastlanan yan etkiler arasında ishal ve hipotroidizm bulunmaktadır.