Akciğer Kanseri: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Akciğerler, göğüs içinde nefes alma işlevini yöneten iki süngerimsi organdır. Akciğer kanseri, bu organlardaki hücrelerin anormal şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkar ve dünya genelinde kansere bağlı ölümlerin başlıca nedenidir. Tedavi yöntemleri arasında cerrahi, kemoterapi, immünoterapiler, radyasyon ve hedeflenmiş ilaçlar yer alır. Yüksek risk grubundaysanız, tarama testleri önerilmektedir. Son yıllarda tedavi yöntemlerindeki gelişmeler, akciğer kanseri kaynaklı ölümlerde belirgin bir azalmayı sağlamıştır.

Akciğer Kanseri Nedir?

Akciğer kanseri, akciğerlerdeki kontrolsüz hücre bölünmesinin sonucu olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Hücreler kendi normal işlevlerinin bir parçası olarak çoğalır, ancak bazen, gereksiz yere bölünmeye devam eden mutasyonlar meydana gelir. Kontrolsüz bölünen hasarlı hücreler, organların düzgün çalışmasını engelleyen tümörlere yol açar. Bu kanser türü genellikle hava yollarında (bronşlar veya bronşioller) veya alveollerde (küçük hava kesecikleri) başlar.

Akciğer Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Bu hastalığın belirtilerinin çoğu, diğer daha az ciddi hastalıklarla benzerlik gösterir. Birçok kişi, hastalık ilerlemeden önce belirtiler göstermeyebilir. Ancak bazı bireylerde erken dönemlerde belirtiler gözlemlenebilir. Akciğer kanseri belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Geçmeyen veya gitgide kötüleşen öksürük
• Nefes darlığı veya nefes almada güçlük (dispne)
• Göğüs ağrısı veya rahatsızlık
• Hırıltılı nefes alma
• Kanlı öksürük (hemoptizi)
• Ses kısıklığı
• İştah kaybı
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Açıklanamayan yorgunluk
• Omuz ağrısı
• Yüz, boyun, kollar veya üst göğüste şişlik
• Bir gözde küçük göz bebeği ve düşük göz kapağı
• Horner sendromu

Tedavi sonrası tekrarlayan öksürük veya zatürre gibi durumlar da akciğer kanserinin erken belirtisi olabilir. En yaygın belirtiler ise kalıcı veya kötüleşen öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı, ses kısıklığı ve açıklanamayan kilo kaybıdır. Kanserin ne kadar yayıldığına bağlı olarak, bu belirtiler erken evrelerde de görülebilir. Bu nedenle, yüksek risk altındaysanız akciğer kanseri taraması yaptırmanız kritik önem taşır.

Akciğer Kanseri Evreleri Nelerdir?

Kanser evrelemesi, ilk tümörün boyutuna, çevresindeki dokuya yayılma durumuna ve lenf düğümleri veya diğer organlara yayılıp yayılmadığına göre yapılır. Her kanser türünün evrelendirme kriterleri kendine özgüdür. Akciğer kanseri evreleri şunlardır:

• Evre 0 (in-situ): Kanser akciğerin veya bronşların en üst zarındadır ve diğer kısımlara yayıldığı görülmez.
• Evre I: Kanser akciğerin dışına yayılmamıştır.
• Evre II: Kanser Evre I’den büyüktür, akciğerin içerisindeki lenf düğümlerine yayılabilir veya aynı lobda birden fazla tümör bulunabilir.
• Evre III: Kanser Evre II’den büyüktür, yakındaki lenf düğümlerine veya diğer yapılara yayılmıştır veya aynı akciğerin farklı lobunda birden fazla tümör vardır.
• Evre IV: Kanser diğer akciğere, akciğerlere yakın sıvılara veya uzak organlara yayılmıştır.

Akciğer Kanseri Türleri Nelerdir?

Akciğer kanserinin iki ana türü vardır: küçük hücreli ve küçük hücreli olmayan. Bu türler, büyüme hızı ve tedavi yöntemleri açısından farklılık gösterir. Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri, en yaygın türdür. Akciğer kanseri türleri şu şekildedir:

Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri (KHDAK)

Bütün akciğer kanserlerinin yaklaşık %80 ila %85’ini oluşturur. Ana alt türleri adenokarsinom, skuamöz hücreli karsinom ve büyük hücreli karsinomdur. Bu alt türler farklı akciğer hücresi tiplerinden kaynaklansa da, tedavi ve prognoz açısından benzer özellikler taşır.

• Adenokarsinom: Akciğerde bulunan mukus üreten epitel hücrelerinde başlar ve küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin en yaygın türüdür. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülmekte ve diğer türlere kıyasla daha genç bireylerde daha yaygındır.
• Skuamöz hücreli karsinom: Bu tür, akciğerlerdeki hava yollarının içini kaplayan düz hücrelerde başlar ve genellikle akciğerin merkezi kısmında bulunur.
• Büyük hücreli (farklılaşmamış) karsinom: Akciğerin herhangi bir bölümünde ortaya çıkabilen bu tür hızlı bir büyüme ve yayılma eğilimindedir. Ayrıca, büyük hücreli nöroendokrin karsinom adı verilen hızlı büyüyen bir alt türü vardır.

Küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK)

Küçük hücreli akciğer kanseri tüm akciğer kanserlerinin yaklaşık %10-15’ini temsil eder. Bu tür, KHDAK türlerinden çok daha hızlı büyüme ve yayılma eğilimindedir. Birçok hastada, tanı konduğunda kanser akciğerlerin ötesine yayılmıştır ve hızlı büyümesi nedeniyle kemoterapi ve radyasyona iyi yanıt verir.

Akciğer Kanseri Neden Olur?

Akciğer kanseri, hücrelerin bölünmeye devam etmesi sonucunda ortaya çıkar. Normal hücre bölünmesi süreci olsa da, her hücrenin bölünmeyi durdurmasını veya gerektiğinde ölmesini (apoptozis) sağlayan doğal mekanizmalar vardır. Bu kapanma mekanizması, bir hücre çok fazla bölündüğünde veya değişikliğe (mutasyon) uğradığında devreye girer.

Kanser hücreleri, normal hücrelerin kontrolünü kaybetmiş, kapanma mekanizmasını devre dışı bırakmış hücrelerdir. Bu hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğalarak sağlıklı hücrelere zarar verebilir. Kanser hücreleri kan dolaşımına veya lenf düğümlerine girerek vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Akciğer Kanseri Tanısı Nasıl Konulur?

Nefes darlığı veya devam eden öksürük gibi belirtiler yaşıyorsanız, bir doktora görünmeniz önemlidir. Doktorunuz sağlık durumunuzu ve semptomlarınızı değerlendirmek için sorular sorabilir, muayene edebilir ve nefes alma işlevinizi değerlendirmek için spirometre adı verilen bir cihaz kullanabilirsiniz. Ayrıca bazı kan testleri de isteyebilir. Bu testler, akciğer kanseri tanısı için yardımcı olur. Akciğer kanseri tanısında yararlanılan bazı testler şunlardır:

• Göğüs röntgeni: Genellikle akciğer kanseri tanısında ilk başvurulan testtir. Çoğu akciğer tümörü röntgende beyaz-gri bir kitle olarak görünür. Ancak röntgen sonucunun kesin tanı koyabilmesi mümkün değildir, çünkü çoğunlukla kanser ile akciğer apsesi gibi diğer durumlar arasında ayrım yapamaz.
• BT taraması: Göğüs röntgeninin ardından genellikle yapılan bir testtir. X-ışınları ve bir bilgisayar kullanarak vücudun iç yapısının detaylarını görüntüler. Görüntü kalitesini artırmak için kontrast madde enjekte edilebilir.
• PET-CT taraması: Bilgisayarlı tomografi sonuçları kanser gösteriyorsa PET-BT taraması istenir. Bu tarama, aktif kanser hücrelerinin nerede olduğunu belirleyerek tanı koyma ve tedavi seçimine yardımcı olur.
• Bronkoskopi ve biyopsi: BT taraması göğsünüzde kanser olabileceğine dair bulgular gösterirse, bronkoskopi önerilebilir. Bu işlem, doktorun hava yollarındaki durumu görmesini ve küçük bir hücre örneği almasını (biyopsi) sağlar. Bronkoskopi, kameraya sahip ince bir tüp aracılığıyla ağızdan veya burundan geçirilerek yapılır.

Akciğer Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?

Akciğer kanseri tedavisi, vücudun kanser hücrelerinden arınması veya büyümesinin yavaşlatılması amacıyla uygulanır. Bu tedavi yöntemleri, kanserli hücreleri etkisiz hale getirebilir veya çoğalmasını durdurabilir, ayrıca bağışıklık sisteminin hücrelerle savaşmasını destekleyebilir. Bazı tedaviler, belirti yönetimi ve ağrı azaltımı için de kullanılabilir. Tanı konan akciğer kanseri türü, yayılım durumu ve birçok başka faktör tedavi seçimini belirler.

Akciğer Kanserinden Korunma Yolları Nelerdir?

Akciğer kanserinin kesin bir önlenme yöntemi yoktur. Ancak risk faktörlerini minimize etmek, akciğer kanseri riskini azaltabilir. Örneğin, tehlikeli maddelere maruz kalma durumunu azaltmalısınız. Ayrıca radon gazı maruziyetinizi azaltmalısınız. Radon testleri, evinizde yüksek seviyelerde radon bulunup bulunmadığını belirlemenize yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra, çeşitli meyve ve sebzelerle zengin bir diyet denemek sağlığınızı destekleyebilir.