Alzheimer Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Alzheimer hastalığı, zamanla kötüleşen bir beyin rahatsızlığıdır ve beyin içinde belirli proteinlerin birikmesine neden olan değişikliklerle tanımlanır. Bu durum, beynin küçülmesiyle birlikte beyin hücrelerinin zamanla ölümüne yol açar. Hastalık, hafıza, düşünme, davranış ve sosyal becerilerde yavaş bir azalma olan demansın en yaygın nedenidir. Bu değişiklikler, bireyin işlevselliğini etkiler. Hastalığın erken belirtileri arasında son dönemdeki olayları veya konuşmaları unutmak bulunmaktadır. Zamanla bu durum, ciddi hafıza sorunlarına ve günlük görevleri yerine getirme yeteneğinin kaybına yol açar.

Alzheimer Nedir?

Alzheimer, günlük yaşamı etkileyebilecek kadar önemli hafıza kaybı ve diğer bilişsel bozulmalar için genel bir terim olan demansın en yaygın nedenidir. Alzheimer hastalığı, demans vakalarının %60-80’ini oluşturmaktadır. Bu durum, yaşlanmanın doğal bir parçası değildir; ancak bilinen en büyük risk faktörü yaşın artmasıdır. Alzheimer hastalarının çoğunun yaşı 65 ve üzeridir. Eğer bu hastalık 65 yaşından daha genç bireyleri etkiliyorsa, buna genç başlangıçlı Alzheimer denir. Genç başlangıçlı Alzheimer hastaları, hastalığın erken, orta veya ileri evresinde olabilirler.

Alzheimer için kesin bir tedavi olmamakla birlikte, bazı tedavi yöntemleri, hastalığın belirgin özelliklerinden biri olan beta-amiloidin beyin dokusundan çıkarılmasının, erken aşama Alzheimer hastalarında bilişsel ve işlevsel gerilemeyi azaltabileceğini göstermektedir. Ayrıca, belirli tedavi yöntemleri, demans bulgularının kötüleşmesini geçici olarak yavaşlatma potansiyeline sahiptir ve Alzheimer hastaları ile onların yakınlarının yaşam kalitesini artırabilir. Günümüzde, bu hastalığı tedavi etme, başlangıcını geciktirme veya gelişmesini önleme konularında dünya genelinde araştırmalar devam etmektedir.

Alzheimer Belirtileri Nelerdir?

Alzheimer hastalığının belirtileri ve semptomları, hastalığın evresine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Genel olarak, bu semptomlar hafıza, karmaşık görevleri yönetme, dil becerileri, görsel alan ve mekan algısı, davranış ve kişilik gibi çeşitli alanlarda kademeli bir azalma içerir:

• Hafıza kaybı
• Karmaşık görevlerde akıl yürütme ve yönetme zorluğu
• Dil becerilerinde azalma
• Görsel form ve mekan ilişkisini kavrayabilmede zorluk
• Davranış ve kişilikte değişiklikler

Hafıza kaybı veya diğer Alzheimer belirtilerini yaşayan bireyler, zihinsel gerilemelerini fark etmekte zorlanabilirler. Bu belirtiler, genellikle yakınları tarafından daha belirgin bir şekilde gözlemlenir. Demans benzeri semptomlar yaşayan herkesin mümkün olan en kısa sürede bir uzmana danışması önerilmektedir.

Alzheimer semptomları, hastalığın erken evresinde belirgin hale gelmeye başlar. Erken dönemde en yaygın semptom, yeni öğrenilen bilgilerin veya son olayların, yerlerin ve isimlerin unutulmasıdır. Hafif Alzheimer’ın diğer belirtileri şunlardır:

• Düşünceleri ifade etmek için doğru kelimeleri bulmada zorlanma
• Her zamankinden daha fazla eşya kaybetme veya yanlış yere koyma
• Planlama veya organize olma konusunda zorluk
• Problem çözme sırasında güçlük çekme
• Günlük rutinlerin tamamlanmasının daha uzun sürmesi
• Hafif Alzheimer aşamasındaki çoğu kişi, tanıdık yüzleri tanımakta zorlanmaz ve genellikle tanıdık yerlere seyahat edebilir.

Orta dereceli Alzheimer genellikle en uzun süren evredir ve yıllar boyunca devam edebilir. Bu aşamadaki bireyler genellikle bakım ve desteğe ihtiyaç duyar. Orta evrede olan kişiler, şunları deneyimleyebilir:

• Hafıza kaybı ve kafa karışıklığı artar. Bireyler, hayatlarındaki olayları veya ayrıntıları (örneğin, telefon numarası veya gittikleri okul) sık sık unutur.
• Haftanın hangi günü olduğunu, hangi mevsimde bulunduklarını ve nerede olduklarını anlamakta zorlanan bireyler artan bir kafa karışıklığı yaşarlar.
• Kısa süreli hafızaları significant şekilde kötüleşir.
• Aile ve arkadaşlarını tanımakta güçlük çekebilirler.
• Basit matematik işlemlerini yapmada zorlanırlar.
• Kişisel bakım gereksinimlerinde (banyo yapma, kişisel temizlik, duş alma ve tuvalet kullanma gibi) yardıma ihtiyaç duyarlar.
• Hareket etme veya ajitasyon gibi kişilik değişiklikleri gözlemlenebilir. Hastalık ilerledikçe, depresyon, ilgisizlik veya kaygı belirtileri gösterebilirler.
• Aile, arkadaşlar ve bakıcılara yönelik asılsız şüpheler geliştirebilirler.
• İdrar veya dışkı kontrolünde zorluklar yaşayabilirler.
• Uyku sorunları ile karşılaşabilirler.
• Yaşadıkları alanlardan uzaklaşma eğiliminde olabilirler.

Alzheimer’ın son evresinde, demans belirtileri oldukça şiddetlidir ve bu aşamadaki kişilerin kapsamlı bir bakıma ihtiyacı vardır. Alzheimer hastalığının ileri aşamasında, bireyler genellikle şu belirtileri gösterir:

• Neredeyse tamamen hafıza kaybı yaşarlar.
• Çevresindeki olaylara karşı kayıtsızdırlar.
• Yemek yeme, oturma ve yürüme gibi günlük yaşamın temel işlevlerinde yardıma ihtiyaç duyarlar.
• İletişim kurma yetenekleri büyük ölçüde azalır; konuşmaları, birkaç kelime veya cümle ile sınırlı hale gelir.
• Özellikle zatürre ve deri enfeksiyonları gibi enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelirler.

Alzheimer Nedenleri Nelerdir?

Alzheimer hastalığı, beyinde anormal protein birikiminin bir sonucu olarak gelişir. Bu protein birikintileri, beyin hücrelerinin ölmesine neden olmaktadır. İnsan beyni, 100 milyardan fazla sinir hücresi ve diğer hücrelerden oluşur. Sinir hücreleri, düşünme, öğrenme, hatırlama ve planlama gibi işlemleri gerçekleştirmek için birlikte çalışarak gerekli iletişimi sağlar.

Bilim insanları, amiloid proteinlerinin beyin hücrelerinde birikerek plak adını verdikleri daha büyük kütleler oluşturduğu konusunda hemfikirdir. Ayrıca, tau adlı bir protein, bükülmüş lifler oluşturup düğümlere neden olur. Bu plaklar ve düğümler, sinir hücreleri arasındaki iletişimi engeller ve böylece hücrelerin işlevlerini yerine getirmelerini zorlaştırır. Sinir hücrelerinin yavaş ve sürekli ölümü, Alzheimer hastalığının belirtilerini oluşturmaktadır. Sinir hücresi ölümü genellikle beynin hafızayı kontrol eden bölgesi olan hipokampüste başlar ve diğer bölgelere yayılır. Araştırmalar devam etse de, bilim insanları bu proteinlerin birikmesine neden olan kesin etmenleri tespit edememiştir. Genetik mutasyonların, erken başlangıçlı Alzheimer’a neden olabileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. Geç başlangıçlı Alzheimer’ın ise, on yıllar süren karmaşık beyin değişimlerinin sonucunda ortaya çıktığı düşünülmektedir. Genetik, çevresel ve yaşam tarzı faktörlerinin bir kombinasyonunun muhtemelen bu duruma katkıda bulunduğu değerlendirilmektedir.

Alzheimer Teşhisi Nasıl Konulur?

Doktorlar, hafıza sorunları olan bireylerin Alzheimer hastalığına sahip olup olmadığını belirlemek için çeşitli değerlendirme yöntemleri uygular. Bunun nedeni, özellikle nörolojik sağlık sorunları açısından, birçok başka hastalığın bunama ve Alzheimer’ın diğer belirtilerine neden olabilmesidir. Alzheimer teşhisi için atılan ilk adımlarda, doktorlar, bireyin sağlığını ve günlük yaşamını daha iyi anlamak için sorular yöneltecektir. Ayrıca, belirtiler hakkında bilgi edinmek için hastanın yakınlarından da bilgi talep edebilir. Bu bilgiler genellikle şunları kapsamaktadır:

• Genel sağlık durumu
• Mevcut ilaçlar
• Tıbbi geçmiş
• Günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneği
• Ruh hali, davranış ve kişilikteki değişiklikler

Doktorlar, bunların yanı sıra fiziksel ve nörolojik muayene de yapar. Hafıza, problem çözme, dikkat, temel matematik ve dil becerilerini değerlendiren bir zihinsel durum testi uygularlar. Alzheimer’ın belirtilerinin olası diğer nedenlerini elemek amacıyla kan ve idrar testleri gibi standart tıbbi testler isteyebilirler. Alzheimer teşhisini desteklemek veya olası diğer durumları ekarte etmek amacıyla beyin tomografisi, beyin MR’ı veya pozitron emisyon tomografisi gibi beyin görüntüleme testleri talep edebilirler.

Alzheimer Tedavisi Nasıl Yapılır?

Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte bazı ilaçlar, demans semptomlarının kötüleşmesini geçici olarak yavaşlatabilir. İlaçlar ve diğer tedavi yöntemleri, davranışsal semptomları hafifletmeye de yardımcı olabilmektedir. Alzheimer için mümkün olan en erken dönemde tedaviye başlamak, bireylerin günlük işlevlerini bir süre daha sürdürebilmelerine olanak tanıyabilir. Ancak mevcut tedavi yöntemleri, hastalığın ilerlemesine engel olmaz veya durduramaz.

Alzheimer herkesi farklı şekillerde etkilediği için, tedavi oldukça kişiselleştirilmiş bir süreçtir. Doktorlar, en ideal tedavi planını belirlemek için Alzheimer hastaları ve onların yakınlarıyla iş birliği içinde çalışır.