Arpacık Nedir? Neden Oluşur ve Nasıl Geçer?

Göz kapağındaki arpacık, bakteriyel enfeksiyon sonucu oluşan ağrılı ve kızarık bir şişliktir. Tıpta “hordeolum” olarak adlandırılan bu durum, göz kapağındaki yağ bezlerinin veya kirpik köklerinin enfekte olması ile meydana gelir. Arpacık, genellikle küçük bir sivilce ya da şişlik şeklinde gözükse de bazen ciddi rahatsızlık vererek günlük yaşamı etkileyebilir. Bu durum, iç arpacık veya dış arpacık olarak iki farklı biçimde görülebilir.

Arpacık Nedir?

Göz kapağında oluşan, genellikle bakteriyel enfeksiyon nedeniyle gelişen ağrılı ve kızarık bir şişliktir. Tıpta hordeolum olarak adlandırılan bu durum, kirpik köklerindeki yağ bezlerinin tıkanması ya da enfekte olmasıyla oluşur. Arpacık, genellikle göz kapağının dış kısmında küçük bir sivilce gibi görünse de, bazen göz kapağının iç kısmında da meydana gelebilir. Çoğu zaman Staphylococcus bakterilerinin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda daha sık görülür. Genellikle kendi kendine birkaç gün içerisinde iyileşen bu durum, gözde ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyet gibi belirtilerle kendini gösterir. Ciddi bir sağlık sorunu olmasa da, hijyen ve tedavi yöntemlerinin uygulanmaması durumunda rahatsızlık verebilir. Nadir hallerde komplikasyonlara yol açabilir.

Arpacık Neden Çıkar?

Göz kapağındaki yağ bezlerinin veya kirpik köklerinin bakteriyel bir enfeksiyon sonucunda tıkanması ve iltihaplanması nedeniyle meydana gelir. Bu duruma en sık olarak Staphylococcus aureus bakterileri sebep olur. Ancak, arpacığın oluşumuna zemin hazırlayan başka faktörler de bulunmaktadır. Göz çevresinin hijyenine dikkat edilmeksizin, bağışıklık sisteminin zayıflaması ya da çevresel etkiler arpacığın çıkma riskini artırabilir. Arpacık nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Hijyen Eksikliği: Ellerle gözlerin sıkça ovuşturulması veya temiz olmayan lenslerin kullanılması, göz bölgesine bakteri taşınmasına sebep olur. Bu durum, kirpik köklerinin enfekte olma olasılığını artırır.
• Yağ Bezlerinin Tıkanması: Göz kapağındaki yağ bezlerinin tıkanması, arpacık oluşumunun ana sebeplerinden biridir. Yağ bezleri düzgün çalışmadığında, iltihaplanma ve enfeksiyon riski artar.
• Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır. Stres, yetersiz beslenme, kronik hastalıklar veya yorgunluk gibi faktörler bağışıklığı olumsuz etkileyerek arpacık riskini artırabilir.
• Göz Makyajı ve Kozmetik Ürünler: Eski veya hijyenik olmayan göz makyaj malzemelerinin kullanılması, bakterilerin göz çevresine taşınmasına neden olabilir. Ayrıca, makyajın düzenli olarak temizlenmemesi de bir risk faktörüdür.
• Alerjik Reaksiyonlar: Göz çevresindeki hassas cildin alerjik reaksiyonlara maruz kalması, tahrişe ve yağ bezlerinde tıkanıklığa sebep olabilir.
• Stres ve Hormon Dengesizlikleri: Stres, vücut direncini düşürerek enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelebilir. Hormon dengesizlikleri de yağ bezlerinin işlevini etkileyerek arpacık oluşumuna yol açabilir.
• Kronik Göz Hastalıkları: Göz kapağı iltihabı (blefarit) gibi kronik göz rahatsızlıkları, arpacığın oluşum riskini artırır. Bu durum, yağ bezlerinin sürekli iltihaplı olmasına neden olabilir.
• Kontakt Lens Kullanımı: Hijyenik olmayan kontakt lenslerin kullanımı, göz enfeksiyonlarına sebep olabilir ve bu durum arpacık oluşumunu tetikleyebilir.

Arpacık Belirtileri Nelerdir?

Göz kapağında meydana gelen ağrılı bir şişlik olarak kendini gösterir. Genellikle bakteriyel bir enfeksiyonun sonucudur. Belirtiler, enfeksiyonun derecesine ve arpacığın türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Arpacık belirtileri şu şekildedir:

• Göz Kapağında Şişlik ve Kızarıklık: Arpacığın ilk belirtisi, göz kapağında belirgin bir şişlik ve kızarıklıktır. Şişlik genellikle küçük bir sivilce veya yumru şeklinde olur.
• Ağrı ve Hassasiyet: Arpacık, enfekte bölgeye dokunulduğunda hassas ve ağrılı hale gelmesine yol açar.
• Gözde Sulanma: Gözde enfeksiyondan dolayı aşırı sulanma ve rahatsızlık hissi görülebilir.
• Kaşıntı ve Yanma: Enfekte alan kaşınabilir ve hafif bir yanma hissi oluşabilir.
• Gözde Batma Hissi: Arpacık, gözde sürekli bir batma veya yabancı cisim varmış gibi bir his yaratabilir.
• Sarı veya Beyaz Renkli Nokta: İltihaplanma sonucunda arpacığın merkezinde genellikle sarı veya beyaz bir nokta oluşur. Bu, iltihabın birikmesinden kaynaklanır.
• Işığa Hassasiyet: Arpacık olan göz, ışığa karşı daha duyarlı hale gelebilir.
• Görme Rahatsızlığı: Büyük arpacıklar, göz kapağını etkileyerek görme alanını kısmen kapatabilir ya da bulanık görmeye sebep olabilir.
• Göz Kapağında Ağırlık Hissi: Şişlik nedeniyle göz kapağında ağırlık hissi oluşabilir.

Arpacık Türleri Nelerdir?

Göz kapağındaki yerleşim yerine göre dış ve iç arpacık olarak ikiye ayrılır. İki tür de benzer semptomlara yol açsa da, oluşum yerleri ve etkileri farklıdır. Arpacık türleri şu şekilde açıklanabilir:

• Dış Arpacık (Eksternal Hordeolum): Göz kapağının dış kısmında, kirpik diplerindeki yağ bezlerinde (Zeis veya Moll bezleri) meydana gelir. Kızarıklık, ağrı, şişlik ve genellikle sivilceye benzeyen bir iltihap gözlemlenir. İltihap, genellikle göz kapağının kenarında sarı veya beyaz bir nokta oluşturur ve zamanla dışarı doğru boşalabilir. Dış arpacık genellikle sıcak kompres uygulamasıyla kısa sürede kendi kendine iyileşir.
• İç Arpacık (İnternal Hordeolum): Göz kapağının iç kısmında, daha derin dokularda bulunan meibomian bezlerinin enfekte olması sonucu oluşur. Göz kapağının iç tarafında ağrı, şişlik ve hassasiyet gözlenir. Şişlik dışarıdan fark edilmeyebilir, ancak göz kapağının ters çevrilmesiyle görünür hale gelebilir. İltihaplanma daha geniş bir alanı etkileyebilir. İç arpacık, dış arpacığa göre daha uzun sürede iyileşebilir.
• Şalazyon (Meibomian Kisti): Teknik olarak arpacık ile karıştırılabilen bir durumdur. Şalazyon, meibomian bezlerinin iltihaplanması veya tıkanması sonucu gelişir. Ancak enfeksiyon kaynaklı değildir. Ağrısız bir yumru şeklinde görülür ve genellikle kronik bir durumdur.

Arpacık Nasıl Geçer?

Genellikle birkaç gün ila bir hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak bu süreci hızlandırmak ve rahatlama sağlamak için bazı yöntemler uygulanabilir. Arpacık tedavisi için öncelikle göz hijyenine dikkat etmek gerekir. Gözlerinizi ovuşturmak ya da enfekte bölgeye dokunmaktan kaçınmalısınız. Sıcak kompres, arpacığın iyileşme sürecini hızlandırmak için en etkili yöntemlerden biridir. Temiz bir bezi sıcak suya batırarak günde 3-4 kez, yaklaşık 10 dakika boyunca arpacık üzerinde tutabilirsiniz. Bu, iltihabın yumuşamasına ve drenajın kolaylaşmasına yardımcı olur.

Eğer arpacık ağrıya neden oluyorsa doktorunuzun önerdiği ağrı kesici veya iltihap önleyici damlalar kullanılabilir. Antibiyotik damlalar veya merhemler, özellikle iç arpacık gibi daha ciddi vakalarda enfeksiyonu kontrol altına almak için gerekli olabilir. Arpacık patlatılmamalı veya sıkılmamalıdır, çünkü bu enfeksiyonun yayılmasına neden olabilir. Ayrıca, arpacık döneminde göz makyajından ve kontakt lens kullanmaktan kaçınılmalıdır. Şiddetli vakalarda, arpacık iyileşmezse veya sık tekrar ederse bir göz doktoruna başvurmanız gerekebilir. Doktor, gerekli olduğunda iltihabı cerrahi bir işlemle boşaltabilir ve nedenleri araştırabilir.