Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Neden Gelişir? Terlemeyi Azaltmanın Yolları Nelerdir?

Tıbbi adı ile hiperhidroz, vücudun ısı ayarlama mekanizmasının normalden fazla işlev görmesi sonucu meydana gelen bir durumdur. Terleme, vücut sıcaklığını dengelemek ve toksinleri atmak için önemli bir fizyolojik aktivitedir. Ancak hiperhidroz hastalarında ter bezleri aşırı aktif hale gelir, bu da ortam sıcaklığı ya da fiziksel aktivite gibi etkenlerden bağımsız olarak aşırı terleme ile sonuçlanır. Bu durum, sosyal yaşamı, kendine güveni ve gündelik hayatı olumsuz etkileyebilir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Nedir?

Aşırı terleme, vücudun normalden fazla ter üretmesiyle karakterize edilen bir durumdur. Terleme, vücut sıcaklığını dengelemeye yardımcı olan doğal bir süreçtir. Hiperhidroz hastalarında, ter bezleri gereğinden fazla aktif hale gelir. Ortam sıcaklığının, fiziksel aktivitenin veya stresin etkisinden bağımsız olarak aşırı terleme yaşanabilir. Bu durum, avuç içleri, ayak tabanları, koltuk altları, yüz ve baş bölgeleri gibi spesifik alanlarda yoğunlaşabilir; bazı hastalarda ise tüm vücutta görülebilir. Hiperhidroz, gündelik hayatı zorlaştırabilir ve sosyal ilişkileri olumsuz etkileyebilir. Sürekli nemli eller, terli ayaklar ve giysilerdeki belirgin ter lekeleri, hiperhidrozun yaygın belirtilerindendir. Hiperhidroz, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olmak üzere iki ana türe ayrılır:

• Primer (Birincil) Hiperhidroz: Tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörler etkili olabilir. Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve yaşam boyu devam edebilir. Aşırı terleme sıklıkla ellerde, ayaklarda, yüzde ve koltuk altlarında gözlemlenir ve çoğu zaman vücudun iki tarafında simetrik olarak oluşur. Gece terlemeleri nadiren görülür.
• Sekonder (İkincil) Hiperhidroz: Hastalıklar veya ilaçlar nedeniyle gelişir. Gece terlemeleri sık görülür ve terleme tüm vücutta ya da belirli bölgelerde yoğunlaşabilir. Hiperhidrozun ani başlaması veya yaş ilerledikçe ortaya çıkması genellikle sekonder hiperhidroz belirtisidir.

Fiziksel bir sağlık sorunu olmasının yanı sıra, hiperhidroz, hastalar için psikolojik ve sosyal kaygılara da neden olabilir. Tedavi edilmediğinde, bireyin özgüvenini, iş hayatını ve günlük aktivitelerini olumsuz yönde etkileyebilir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Neden Olur?

Primer hiperhidroz, genetik yatkınlık nedeniyle gelişir ve genellikle avuç içleri, ayak tabanları, koltuk altları ve yüz bölgesinde görülür. Çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve yaşam boyu devam eder. Tam nedeni bilinmiyor, ancak sinir sistemi ile ter bezleri arasında aşırı bir iletişim olduğu düşünülmektedir. Sekonder hiperhidroz ise hastalıklar ya da dışsal faktörlerin etkisiyle oluşur. Menopoz, tiroid hastalıkları, diyabet gibi hormonal değişiklikler, nörolojik hastalıklar (Parkinson, felç), obezite, enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar sekonder hiperhidroza yol açabilir. Aşırı stres, baharatlı yiyeceklerin tüketimi ve aşırı kafein alımı da terlemeyi artıran faktörlerdendir. Bazı bireylerde aşırı terleme, psikolojik etmenler (anksiyete ve stres) nedeniyle tetiklenebilir. Özellikle stresli durumlarda el, yüz ve koltuk altlarında yoğun terleme görülebilir. Hiperhidrozun ani ortaya çıkması veya gece terlemeleri birlikte gözlemlenmesi, bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Bu nedenle detaylı bir değerlendirme gereklidir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Belirtileri Nelerdir?

Hiperhidrozun en belirgin belirtisi, ortam sıcaklığı, fiziksel aktivite veya stres düzeyinden bağımsız olarak aşırı terleme yaşanmasıdır. Primer hiperhidroz genellikle her iki elin aynı anda terlemesi şeklinde simetrik olarak ortaya çıkar. Sekonder hiperhidroz ise vücudun geniş alanlarını etkileyebilir ve genellikle gece terlemeleri ile birlikte görülür. Aşırı terleme sosyal kaygı yaratabilir ve iş ya da özel hayatın olumsuz etkilenmesine sebep olabilir. Aşırı terleme belirtileri şu şekildedir:

• Ellerde, ayaklarda, koltuk altlarında ve yüzde aşırı terleme.
• Ellerin sürekli nemli olması ve el sıkışırken rahatsız edici bir his yaratması.
• Koltuk altlarında belirgin ter lekeleri ve giysilerin sık sık ıslanması.
• Ayaklarda aşırı terleme nedeniyle çorapların sürekli ıslak kalması ve koku oluşumu.
• Yaz-kış fark etmeksizin gün içinde belirgin terleme atakları yaşanması.
• Günlük aktiviteleri zorlaştıran terleme (örneğin yazı yazarken kâğıdın ıslanması, telefon ekranının kayganlaşması).
• Gece terlemeleri ile uyanma (özellikle sekonder hiperhidrozda görülür).
• Sürekli ıslak kalan bölgelerde cilt tahrişi, mantar ve bakteriyel enfeksiyon gelişimi.
• Sosyal ortamlarda aşırı terleme nedeniyle özgüven kaybı ve kaygı bozukluğu.