Egzama Nedir? Nedenleri ve Nasıl Geçer?

Egzama, cilt yüzeyinde kuru ve kaşıntılı lezyonlara yol açan yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Genetik ve çevresel pek çok faktör egzamanın nedeni olabilir. Bu hastalık bulaşıcı değildir; ancak alerjenler veya tahriş edici maddeler ile temas edildiğinde belirtiler şiddetlenebilir. Belirtiler arasında yoğun kuruluk, kaşıntı, deri döküntüleri, ödem ve şişlik, kalın kırmızı lezyonlar bulunmaktadır. Bazı durumlarda belirtiler çok rahatsız edici olabilir, bu da kişinin yaşam kalitesini ve günlük aktivitelerini etkileyebilir. Bu nedenle belirtilerin yönetimi amacıyla çeşitli tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Egzama Nedir?

Egzama, diğer bir adıyla atopik dermatit, son yıllarda belirgin bir artış göstermiş bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla çocukluk döneminde görülse de, her yaş grubunda bireyleri etkileyebilir. İleri yaştaki vakalarda genellikle astım ve alerjik rinit gibi diğer alerjik hastalıklar eşlik eder. Ayrıca egzama, bu hastalıkların habercisi olarak da ortaya çıkabilir. Kronik bir rahatsızlık olan egzama, iltihaplı bir cilt problemi olarak alevlenme ve iyileşme dönemleriyle seyreder.

Epidermis, cildin en dış katmanıdır ve vücudun çevre ile ilk temas ettiği bölgedir. Epidermis bariyerinin işlevindeki bozukluklar, genetik, immünolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile egzamanın ortaya çıkmasına neden olabilir. Egzamanın birçok türü bulunmaktadır ve her bir türün cilt bariyerinin işlevini etkileyen belirli tetikleyicileri vardır. Egzama türleri arasında atopik, kontakt, dishidrotik, nörodermatit, stasis, nümerik ve seboreik dermatit yer almaktadır. Aynı anda birden fazla egzama türü görülebilmektedir.

Egzama Belirtileri Nelerdir?

Egzama belirtileri vücudun herhangi bir yerinde belirebilir. En sık eller, boyun, yüz, yanaklar, dudaklar, dirsekler, ayak bilekleri, dizler, ayaklar ve kulak içi çevresinde görülmektedir. Daha az sıklıkla meme uçları, göğüsler, vajina çevresi ve penis etrafında dagamış olabilir. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilse de, çoğunlukla şu şekilde sıralanabilir:

• Kuru ve çatlamış cilt,
• Kaşıntılı lezyonlar,
• Cilt rengine bağlı değişiklik gösteren döküntüler,
• Ciltte ödem ve şişlik,
• Sızıntı ve kabuklanma,
• Kalınlaşmış cilt,
• Göz çevresindeki cildin koyulaşması,
• Deride enfeksiyona duyarlılık,
• Tekrar eden göz kızarıklığı ve yaşarması (konjonktivit),
• Kanda artmış IgE düzeyi,
• Uyku sorunları,
• Depresyon ve anksiyete,
• Terleme ile artan kaşıntı,
• İltihaplı ve solgun cilt.

Egzama Neden Olur?

Egzamanın nedenlerini tek bir faktörle açıklamak mümkün değildir. Herbir egzama türünü tetikleyebilecek bir ya da birden fazla neden bulunmaktadır. En yaygın nedenler arasında ailede geçmişte görülmüş egzama öyküsü, stres ve belirli çevresel tetikleyicilere maruz kalmak yer almaktadır. Her yaş grubunda görülebilen egzama için, alerjisi, saman nezlesi veya astımı olan bireylerin riski daha yüksektir. Egzama nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Aşırı aktif bağışıklık sistemi, cilt bariyerinin kurumasına ve kaşınmasına, dolayısıyla egzamanın gelişmesine yol açabilir.
• Cildin nemini koruyan filaggrin adı verilen proteinde meydana gelen genetik değişiklik, kuru ve kaşıntılı cilt oluşumuna neden olabilir. Ailesinde egzama öyküsü bulanan kişiler risk altındadır.
• Kuru hava veya aşırı sıcak ya da soğuk ortamlara maruz kalmak ekzamanın tetikleyicileri arasında yer alır.
• Bazı sabunlar, vücut yüz yıkama ürünleri, kimyasal içerikli çamaşır deterjanları ve yumuşatıcılar, yüzey temizleyicileri ve dezenfektanlar ekzama çıkışına yol açabilir.
• Yün veya polyester gibi kumaşların kullanıldığı giysi ve çarşaflar kaşıntıya ve egzama gelişimine neden olabilir.
• Gıda alerjileri özellikle küçük çocuklarda şiddetli egzama oluşumunda etkili olabilir.
• Toz akarları ve diğer alerjenler ciltte reaksiyonlar oluşturabilir.
• Duygusal stres egzamanın alevlenmesini tetikleyebilir.

Egzamaya Ne İyi Gelir?

Egzama cildine sahip bireyler oldukça hassas bir cilde sahiptir. Bu nedenle hassas cilt bakım ürünleri egzamanın neden olduğu alevlenmeleri kontrol altına alabilir. Kaşıntıyı azaltmak ve iltihaplı cildi sakinleştirmek için uygulanabilecek yöntemler şunlardır:

• Bir dermatolog veya eczacıdan alınan tavsiyelere göre kişiye uygun nemlendirici ile cilt düzenli olarak nemlendirilmelidir. Nemlendirme için banyo yağları, kremler, losyonlar, merhemler ve spreyler kullanılabilir. Tahrişe neden olabilecek boyalar, parfümler ve kimyasal içerikler içermeyen ürünler tercih edilmelidir. Ayrıca, giyinmeden önce nemlendiricinin cilde tamamen nüfuz etmesi için bir süre beklenmelidir.
• Kaşıntı, egzamanın belirgin bir belirtisidir ve hastalığın kötüleşmesine de yol açabilir. Cilt kaşındığında, bu bölgeyi kaşımak yerine nazik bir şekilde bastırarak veya hafifçe vurarak kaşıma hissi geçiştirilmeye çalışılmalıdır. Kaşınma hissi önlenemezse, bölgenin örtülü tutulması önerilir. Cilt tahrişini önlemek için tırnakların kısaltılmış olması önemlidir. Ayrıca çocuklara gece boyunca çorap ve eldiven giydirilmesi önerilir.
• Duşlar sıcak su yerine ılık su ile alınmalıdır. Duş sonrası cilt henüz nemliyken krem veya losyon uygulanması daha etkili bir nemlendirme sağlar.
• Nazik, sabunsuz, boya ve parfüm içermeyen bir cilt temizleyici tercih edilmelidir. Sert sabunlar cildin doğal yağ dengesini bozabilir. Temizleyicinin ciltten tamamen arındırılması gerektiği unutulmamalıdır.
• Serin, bol ve dokusu pürüzsüz giysiler tercih edilmelidir. Sert, sıkı ve pürüzlü kumaşlar ciltte kaşıntıya sebep olabilir. Ayrıca sıcak havalarda veya egzersiz sırasında hafif giysiler giyilmelidir. Bu giysilerin yıkanmasında sert deterjanlar ve yumuşatıcılar kullanılmamalıdır.
• Stres ve kaygı yönetimi için destek alınabilir. Çünkü stres ve diğer duygusal zorluklar egzamanın nüks etmesine yol açabilir. Stres ve kaygıyı yönetmek, duygusal sağlığı düzeltmek için atılacak adımlar cilt sağlığı üzerinde olumlu bir etki yapabilir.

Egzama Nasıl Önlenir?

Egzama alevlenmelerini veya yayılmasını önlemek için atılabilecek bazı basit adımlar bulunmaktadır. Bu adımlar şu şekilde sıralanabilir:

• Cilt düzenli olarak nemlendirilmelidir.
• Ilımlı su ile duş almak tercih edilmelidir, sıcak su kaçınılması gereken bir durumdur.
• Günlük su tüketimi önemlidir; vücudun susuz kalmaması gerekmektedir.
• Pamuklu giysiler tercih edilmeli, yünlü giysilerden kaçınılmalıdır.
• Kuru hava koşullarında cilt nemlendirilmesine ekstra özen gösterilmelidir.
• Tahriş edici maddeler ve alerjenlerden kaçınılmalıdır.
• Stres yönetimi için profesyonel destek alınabilir.

Egzama, oldukça yaygın ve rahatsız edici bir cilt rahatsızlığıdır. Kişinin yaşam kalitesini, eğitim ve iş yaşamını olumsuz etkileyebilir. Uykuya dalmayı zorlaştırabilir, dikkati dağıtabilir ve sosyal ortamlarda huzursuzluk hissi yaratabilir. Bu nedenle belirtiler ortaya çıktığında bir uzman doktor veya dermatolog ile görüşülmesi önerilmektedir.