El Ayak Ağız Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

El Ayak Ağız Hastalığı (EAAH), özellikle çocuklarda görülen viral bir enfeksiyondur ve bulaşıcı bir hastalık olarak bilinir. Genellikle Coxsackievirus türü virüslerden kaynaklanan bu hastalık, ağız içinde ağrılı yaralar, ellerde, ayaklarda ve bazen de kalçada döküntülerle kendini gösterir. Hastalık genellikle hafif seyir gösterse de, bağışıklık sistemi zayıf bireylerde veya bebeklerde daha ciddi sonuçlar doğurabilir. Enfeksiyonlar çoğunlukla sonbahar ve yaz aylarında artış gösterirken, doğrudan temas, hava yolu ve kontamine yüzeyler aracılığıyla kolaylıkla bulaşabilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Nedir?

Bu hastalık, özellikle 10 yaş altındaki çocuklarda yaygın olarak gözlemlenen viral enfeksiyondur. Ağız, eller ve ayaklarda ortaya çıkan döküntülerden adını alır ve genellikle Coxsackievirus A16 ve Enterovirus 71 gibi virüslerden kaynaklanır. Genellikle hafif seyir izlese de, bağışıklık sistemi zayıf olan çocuklarda ciddi rahatsızlıklara yol açabilir. Hastalık çocuklarda daha yaygın olsa da, yetişkinlere de bulaşma ihtimali bulunmaktadır. Enfeksiyon genellikle virüsle doğrudan temas veya enfekte yüzeylerle temas yoluyla gerçekleşir. Tükürük, burun akıntısı, dışkı ve hasta bireylerin cilt döküntüleriyle olan temas bulaşmayı artırır.

El Ayak Ağız Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Enfeksiyonun başlangıcından sonra 3-7 gün içinde belirtiler kendini göstermeye başlar. Hastalık, hafif ateş ve genel halsizlik gibi grip benzeri semptomlarla başlar. Ardından ağız içinde ağrılı yaralar ve eller ile ayaklarda döküntüler görülür. Bu belirtiler özellikle çocuklarda yemek yeme ve içme sırasında zorluk yaratabilir. Genellikle semptomlar hafif düzeyde seyredip bir hafta içinde kendiliğinden geçerken, şiddetli vakalarda semptomların ciddiyeti artabilir ve tedavi gerektirebilir. El ayak hastalığı belirtileri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Ateş: Hastalığın ilk belirtisi genellikle hafif ile orta şiddette bir ateşdir. Ateş, birkaç gün sürebilir.
• Boğaz Ağrısı: Virüs boğazda enfeksiyona neden olarak hafif ile orta şiddette boğaz ağrısına yol açabilir.
• İştahsızlık ve Yutma Güçlüğü: Ağız yaraları sebebiyle çocuklar yemek yerken veya sıvı tüketirken zorlanabilirler.
• Halsizlik ve Yorgunluk: Genel bir enerji kaybı ve uyku ihtiyacında artış görülebilir.
• Ağız İçinde Yaralar: Yanakların iç kısmında, dilde veya damakta küçük kırmızı lekeler ve ardından ağrılı yaralar oluşabilir.
• Eller ve Ayaklarda Döküntüler: Avuç içlerinde ve ayak tabanlarında kırmızı döküntüler ve su toplamış kabarcıklar görülebilir.
• Kalçada Döküntüler: Özellikle küçük çocuklarda ve bebeklerde kalça bölgesinde döküntüler veya kızarıklık görülebilir.
• Kaşıntılı veya Ağrılı Kabarcıklar: Ciltte oluşan kabarcıklar kaşıntılı veya ağrılı olabilir.
• Hafif Burun Akıntısı ve Öksürük: Solunum yolu enfeksiyonu belirtileri hastalığa eşlik edebilir.
• Göz Kızarıklığı ve Işığa Hassasiyet: Nadiren gözlerde kızarıklık ve ışığa karşı hassasiyet oluşabilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Neden Olur?

Coxsackievirus A16 ve Enterovirus 71, el ayak hastalığının en yaygın nedenlerindendir. Bu virüsler, doğrudan temas, hava yolu veya enfekte yüzeylerle bulaşabilir. Bağışıklık sistemi tam olarak gelişmemiş çocuklar bu hastalığa daha açıktır. Yetişkinlerin bağışıklık sistemi genellikle bu enfeksiyonlara karşı daha güçlü bir koruma sağlasa da, bazı durumlarda yetişkinler de hastalık kapabilir. Hijyen kurallarına dikkat edilmemesi, hastalığın yayılmasında önemli bir faktördür.

El Ayak Ağız Hastalığı Bulaşıcılığı

Bu hastalık oldukça bulaşıcı viral bir enfeksiyondur ve genellikle çocuklar arasında hızla yayılır. Enfekte birinin burun akıntısı, tükürüğü, dışkısı, cilt döküntüleri veya enfekte yüzeylerle doğrudan temas yolu ile bulaşma gerçekleşir. Hava yoluyla bulaşma da mümkündür; özellikle enfekte bir kişinin hapşırması veya öksürmesi durumunda havaya yayılan damlacıklar aracılığıyla hastalık başkalarına geçebilir. Bulaşıcılık genelde belirtiler başlamadan birkaç gün önce başlar ve semptomların devam ettiği süre boyunca sürer. Bu nedenle, hastalık çoğu zaman fark edilmeden yayılabilir.

Hijyen eksikliği virüsün bulaşmasının önemli bir nedenidir. Özellikle çocukların ellerini ağızlarına götürmesi, ortak oyuncaklarla oynaması veya kontamine yüzeylere dokunması hastalığın yayılmasını kolaylaştırır. Kreşler, okullar ve oyun alanları gibi toplu yaşam alanları virüsün hızlı yayılabileceği ortamlardır. Bu nedenle hastalık salgınlar halinde görülebilir. Yaz ve sonbahar aylarında daha yaygın olan hastalık, yıl boyunca bulaşıcı olabilir. Enfekte bireylerin dışkıları, hastalık belirtileri geçtikten sonra bile birkaç hafta boyunca virüs taşıyabilir. Bu sebeple tuvalet hijyenine dikkat edilmeli ve hasta bakımında bulunanların ellerini sık sık yıkamaları önemlidir. Virüs, dayanıklı bir yapıya sahip olduğu için ortamda uzun süre canlı kalabilir ve başkalarına bulaşabilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

El Ayak Ağız Hastalığı, klinik değerlendirme ile teşhis edilir. Hastalığın belirgin belirtileri olan ağız içindeki yaralar, ellerde ve ayaklarda döküntüler, hafif ateş ve boğaz ağrısı, teşhis açısından önemli ipuçlarıdır. Deneyimli bir doktor, hastanın fiziksel muayenesinde bu semptomları inceleyerek hastalığı tanımlayabilir. Özellikle çocuklarda görülen bu belirtiler, diğer viral enfeksiyonlarla benzerlik gösterebilir. Bu yüzden doktor, ayrıntılı bir tıbbi öykü alarak belirtilerin başlangıç zamanını, hastalığın seyrini ve bulaşma risklerini değerlendirir. Genellikle hastalığın kesin teşhisi için laboratuvar testlerine ihtiyaç duyulmaz. Ancak semptomların başka bir hastalıkla karıştırılma riski durumunda, doktor kan testleri veya boğaz kültürü gibi ek tetkikler isteyebilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Hangi Hastalıklara Sebep Olur?

Hafif seyirli bir viral enfeksiyon olarak bilinse de, bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara veya diğer hastalıklara neden olabilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bebekler ve yaşlılarda bu komplikasyonlar daha sık görülmektedir. Enfeksiyona yol açan virüsler, vücudun farklı sistemlerini etkileyerek çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabilir. Nadir görülmekle birlikte, erken teşhis ve tedavi ile önlenebilir. El Ayak Hastalığı, aşağıdaki durumlara sebep olabilmektedir:

• Beyin İltihabı (Ensefalit): Virüs nadiren de olsa beyinde iltihaplanma yaratabilir; baş ağrısı, bilinç bulanıklığı ve nörolojik belirtilerle ortaya çıkabilir.
• Kalp Kasında İltihaplanma (Miyokardit): Enterovirus 71 enfeksiyonunda kalp kası iltihabı riski bulunur; çarpıntı, nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Menenjit (Beyin Zarı İltihabı): Viral menenjite yol açabilir; ateş, ense sertliği, baş ağrısı ve bulantı gibi belirtilerle şekillenir.
• Pulmoner Ödem: Nadir durumlarda, ciddi akciğer komplikasyonları gelişebilir; nefes darlığı ve oksijen seviyelerinde düşüş ile karakterizedir.
• Kronik Döküntüler: Ciltteki döküntüler genellikle kısa sürede iyileşirken, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde kalıcı hale gelebilir.
• Orta Kulak İltihabı(Otitis Media): El Ayak Ağız Hastalığı sırasında meydana gelen enfeksiyonlar orta kulak iltihabına yol açabilir.
• Ağız ve Boğaz Enfeksiyonları: Ağız yaraları ve enfeksiyonlar, beslenme problemlerine neden olabilir.
• Dehidrasyon: Ağız yaraları yüzünden yetersiz sıvı alımı, ciddi bir susuzluk riski oluşturabilir.
• Tırnak Problemleri: Hastalık sonrası bazı bireylerde tırnaklarda geçici dökülme veya deformasyon görülebilir.
• Sekonder Bakteriyel Enfeksiyonlar: Döküntülerin kaşınması sonucu ciltte bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir.

Ciddi komplikasyonların görülme riski nedeniyle, hastalığın semptomlarının dikkatle takip edilmesi önemlidir. Eğer hastalık belirtileri şiddetliyse veya beklenenden uzun sürüyorsa, mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireylerde hızlı müdahale hayati öneme sahiptir.