Domatesin Faydaları, Kurutma Yöntemleri ve Suyunun Hazırlanışı

Domates, sağladığı pek çok faydayla süper bir gıda maddesidir. Kalp hastalıklarına ve kansere karşı koruyucu etkileri bulunur. Ayrıca likopen, önemli bir antioksidanın en güçlü kaynaklarından biridir. C vitamini, potasyum, folat ve K vitamini açısından da zengindir. Botanik tanımında meyve olarak kabul edilse de, çoğunlukla sebze gibi tüketilir. Domatesi çiğ, pişirilmiş, kurutulmuş veya sos halinde kullanabilirsiniz; ancak pişirilmiş domatesin besin değeri daha yüksektir. Kolay hazırlanabilen ve oldukça besleyici olan domates suyu, özellikle besin ihtiyacı artan yaşlılar ve sigara kullanan kişiler için önerilmektedir. Domates, pestisit kalıntıları açısından en fazla dikkat edilmesi gereken meyve ve sebzelerden biridir; bu nedenle tüketmeden önce her zaman iyice yıkayın.

Domatesin besin değeri

Domateste hangi vitaminler var?

Antioksidan nedir, ne işe yarar? Hangi besinlerde bulunur?

Domates meyve midir, sebze mi?

Bir gıdanın meyve veya sebze olarak tanımlanması, botanik sınıflaması veya mutfak kullanımına bağlı olarak değişebilir. Domates, mutfakta sebze olarak kabul edilse de, botanik olarak meyve kategorisindedir. Domatese, çiçeklerden oluştuğu ve elma, portakal gibi tohumlardan yetiştiği için meyve denir. Sebzeler ise bitkinin yenilebilecek kök, gövde veya yaprak kısımlarıdır. Mutfakta bitkiler, tat ve kullanım yöntemine göre değerlendirilir; meyveler çoğunlukla tatlılarda, hamur işlerinde ve reçellerde kullanılırken, sebzeler yemek ve salatalarda tercih edilmektedir.

Domatesin faydaları

Kalp sağlığı için önemlidir

Domates, kırmızı rengini veren likopen adlı antioksidanı içerir. Araştırmalar, kan içindeki düşük likopen ve beta-karoten seviyelerinin kalp krizi ve felç olasılığını artırdığını ortaya koymuştur. Kalp sağlığını desteklemek için domates tüketimi, likopen takviyeleri almaktan daha etkilidir. Birçok vitamin ve mineral açısından zengin olan domates, büyük bir C vitamini kaynağıdır. (2)

Kansere karşı koruma sağlar

Gözlemsel çalışmalar, domatesin içeriğindeki likopen ve beta-karotenin yumurtalık, prostat, akciğer ve mide kanseri vakalarında riskin azalmasına yardımcı olabileceğini göstermektedir. Özellikle kadınlar üzerindeki etkisi üzerine yapılan bir araştırma, domateste yüksek karotenoid değerlerinin meme kanserine karşı korunmada etkili olduğunu ortaya koymuştur. (3)

Cildi güneşin zararlı etkilerinden korur

Likopen, cilt için güneş yanığına karşı koruyucu bir rol oynamaktadır. 2011 yılında yapılan bir araştırma, domates salçası ve zeytinyağı karışımının cildi, güneşin yarattığı hasara karşı koruduğunu ve cilt yapısını koruyan kolajen üretimini artırdığını belirtmiştir. (4)

Kolajen nedir? Faydaları nelerdir? Hangi gıdalarda bulunur?

Göz sağlığını destekler

Domatesteki likopen, lutein ve beta-karoten gözleri ışığın yol açtığı hasara, katarakt oluşumuna ve yaşa bağlı makula dejenerasyonuna karşı koruduğu bilimsel olarak kanıtlanmış etkili antioksidanlardır.

Kabızlığa iyi gelebilir

Domates gibi bol su ve lif içeren gıdalar, bağırsak hareketlerini teşvik ederek kabızlık sorununa yardımcı olabilir (1 büyük domates yaklaşık 170 g su ve 1.5 g lif içerir). Domates, genellikle doğal müshil etkisi olan bir meyve olarak değerlendirilir.

Diyabet tedavisine yardımcı olabilir

Domates, tip 1 ve tip 2 diyabet hastaları için faydalı bir gıda maddesi olabilir. Araştırmalar, yüksek lifli gıdaların tip 1 diyabetli bireylerde kan şekeri seviyelerini düşürdüğünü, tip 2 diyabet hastalarında ise kan şekeri, lipid ve insülin seviyelerinde iyileşme sağladığını ortaya koymaktadır. (5)

Hamileler için mükemmel folat kaynağıdır

Folik asit, folatın sentetik hali olup, bebeklerdeki nöral tüp kusurunu önlemeye yardımcı olan bir takviyedir. Hamilelik öncesi ve süresince yeterli folat alımı büyük önem taşımaktadır. Domates harika bir folat kaynağıdır.

Folik asit nedir? Folat vitaminin faydaları ve gebelikte kullanımı

Domatesi nasıl tüketmeliyiz?

• Domatesi çiğ veya pişmiş olarak tüketin fakat kabuklarını soymayın; çünkü kabuk, besin değerinin en yüksek kısmıdır. Çeri domatesler kabuklarıyla birlikte rahatlıkla yenilebilir. Ancak domatesler, pestisit kalıntıları açısından risk taşıdığı için, mutlaka iyice yıkanmalıdır.
• Taze domatesleri oda sıcaklığında saklayın ve çabuk tüketin. Soğutmak, domatesin lezzetini kaybetmesine yol açar.
• Ticari olarak yetiştirilen domatesler genellikle yeşil ve olgunlaşmamış halde toplanır ve sonra suni etilen gazıyla olgunlaştırılır; bu sürecin domatesin doğal aroması üzerinde olumsuz etkisi vardır. Bu nedenle yerel, organik domatesler tercih edilmelidir.
• Olgunlaşmamış domates alırsanız, bir gazete kağıdına sarıp birkaç gün oda sıcaklığında bekleterek olgunlaşmasını sağlarsınız; ancak gündelik kontrol yapmayı unutmayın.
• Domateslerinizi pişirirken ya da çiğ tüketirken bir miktar zeytinyağı ekleyin. Likopen, yağda çözünen bir bileşen olduğundan, zeytinyağı ile birlikte vitaminlerin emilimini artırır.

Günde kaç tane domates yemeli?

Günlük olarak bir orta boy domates veya yedi adet cherry domates tüketebilirsiniz. Ancak aşırı tüketim, özellikle gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olan kişiler için mide asidi, irritabl bağırsak sendromu hastaları içinse şişkinlik ve ishal sorunlarına neden olabilir.

Domates suyunun faydaları

C Vitamini hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Domates suyu neye iyi gelir?

• Antioksidan açısından zengindir,
• Kronik hastalık riskini azaltabilir,
• Kalp hastalığına dair risk faktörlerini iyileştirebilir,
• Prostat ve cilt kanserine karşı koruyabilir.

Domates suyu içmek faydalı mı?

Domates suyu, içeriğindeki bol antioksidan, vitamin ve mineraller sayesinde kronik hastalıklara, kalp rahatsızlıklarına ve bazı kanser türlerine karşı koruyucu olabilir. Ancak dökme halinde satılanlar aşırı sodyum ve şeker içerebilir, bu yüzden kendi domates suyunuzu kendiniz hazırlamalısınız.

Domates suyu nasıl yapılır?

• İstediğiniz miktarda domatesi haşlayın.
• Soğuduktan sonra blenderda karıştırın, istediğiniz kıvama gelene kadar devam edin.
• Besin içeriğini ve tadını artırmak için tuz, zeytinyağı, kereviz, kırmızı biber ve kekik ekleyebilirsiniz.

Domates nasıl kurutulur?

Malzemeler:

• 3-4 kg salçalık roma domatesi
• 2 çay kaşığı kaya tuzu
• 1 tatlı kaşığı kuru fesleğen (isteğe bağlı)
• 1 tatlı kaşığı kuru kekik (isteğe bağlı)

Kekiğin faydaları nelerdir? Kekik yağı neye iyi gelir? Nasıl kullanılır?

Hazırlık: Domatesleri iyice yıkayın. Daha sonra kağıt havlu veya temiz bez ile kurulayın. Saplarını, sapların altındaki sert kısım ve varsa hasarlı bölgeleri temizleyin. Domatesleri uzunlamasına ikiye kesin. Domates 5 cm’den daha uzun ise dörde bölebilirsiniz. Tüm çekirdekleri çıkarın, fakat hamur kısmını bırakın. Fesleğen, kekik ve tuzu iyice karıştırın. Her bir domatesin üzerine bu karışımdan serpiştirin.

Fırında domates kurutma

• Bu işlem yaklaşık 12 saat sürecektir; bu yöntem, nemli ve güneş ışığı alamayan bölgeler için idealdir.
• Bir fırın tepsisinin üzerine pişirme kağıdı serin ve domatesleri kabuklu kısmı aşağıda kalacak şekilde yerleştirin.
• Fırını 60 dereceye ayarlayın.
• Fırına koyduğunuz domatesleri her saat başı kontrol edin ve kuruyanları çıkarın.

Güneşte domates kurutma

• Domatesleri tel bir ızgaranın üzerine veya bir tepsiye dizin. Izgarada dizildiğinde suyun akması daha kolay olacaktır.
• Domatesleri güneşli bir bölgede bırakın.
• Yaklaşık 1 haftada kuruyacaktır.
• Ancak her domatesin su oranı farklı olduğu için, sık sık kontrol edip fazla sertleşmeden kuruyanları ayırın.

Kuru domates nasıl saklanır?

Kurumuş domatesleri kapaklı bir kavanoza koyarak içine biraz zeytinyağı ve birkaç diş sarımsak ekleyin, ardından ağzını sıkıca kapatın. Kavanozu serin ve kuru bir yerde muhafaza edin.

Kerevizin faydaları nelerdir? Kereviz nasıl yenir? Şifalı yemek tarifleri

Domatesin zararları

Domatesin zararları nelerdir?

Yüksek potasyum içeriğinden dolayı beta bloker ilaçları kullanan ve böbrek rahatsızlığı olan bireylerin domates tüketimi konusunda dikkatli olmaları gerekmektedir. Domatesin asidik yapısı, özellikle reflü hastalarında mide asidine, ekşimeye ve bulantıya neden olabilir.

• Kalp rahatsızlıklarında kullanılan beta blokerler, vücuttaki potasyum seviyesini artırabilir. Bu nedenle domates gibi potasyum değeri yüksek besinlerin ölçülü tüketimi önerilir.
• Aşırı potasyum, böbrek fonksiyon bozukluğu olan kişilerde zararlı hatta ölümcül olabilir.
• Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olan hastalar, yüksek asidik gıdalar tükettikleri zaman mide ekşimesi ve bulantı sıkıntısı yaşayabilir.
• Nadir durumlarda alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

Reflü neden olur? Belirtileri, tedavisi ve reflüye iyi gelen besinler

Domates alerjisi