Patatesin Faydaları ve Zararları: Patates Nasıl Saklanmalıdır?

Patates, çeşitli kullanımlara sahip ve yüksek besin değeri olan bir kök sebzedir. Uygun fiyatı ile birçok ailenin vazgeçilmezi olmuştur. Patlıcangiller ailesine mensup olan patatesin dünya genelinde yaklaşık 2000 farklı çeşidi bulunmaktadır. Yüksek miktarda karbonhidrat ve nişasta içermesi nedeniyle sağlık açısından tereddüt edilse de, aslında lif, potasyum, B6 ve C vitamini yönünden zengin bir gıda kaynağıdır. Antioksidanlar bakımından zengin olan patates, dirençli nişasta ile kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Sindirim sistemine destek sağlar, glutensizdir ve doyurucudur. Patates, pek çok pişirme yöntemine uygun olup bu yöntemlere göre besin değeri ve sağlık yararları değişiklik gösterir. Patatesin kabuğunu soymadan, buharda veya fırında pişirilmesi, en sağlıklı tüketim şeklidir.

Patatesin faydaları

• Bağışıklık sistemini güçlendirir
• Pek çok hastalığa karşı koruma sağlar
• Kalp sağlığını destekleyen bir besindir
• Kan şekerini dengeleyerek diyabet riskini azaltır
• Mide ve bağırsak sağlığını destekler
• Cilt sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratır
• İltihaplanmayı azaltma kapasitesine sahiptir
• Tansiyonu ve kan basıncını dengelemeye yardımcı olur
• Kemiklerin güçlenmesine katkı sağlar

Patates kaç kalori? Besin içeriği nedir?

Patateste hangi besinler bulunur?

Patates, zengin bir vitamin ve mineral kaynağıdır. Ancak pişirme ve hazırlanma yöntemleri besin içeriğini büyük ölçüde etkileyebilir. Patatesin birçok çeşidi bulunmaktadır ve her birinin besin değerleri farklılık göstermektedir. Kabuğu ile fırınlanmış 100 g’lık bir beyaz patateste, bol miktarda kalori ve karbonhidrat bulunmaktadır. Patates, kolesterol içermez ve ayrıca zengin lif, potasyum, magnezyum ve fosfor kaynağıdır. Bunun yanı sıra, bol miktarda folat, kalsiyum, protein, niasin, demir, sodyum, kolin ve çinko ile birlikte C ve B6 vitaminlerini de içerir. (1)

Ayrıca alfa-lipoik asit (vücudun glikozu enerjiye dönüştürmesine yardımcı olur) ve kersetin (anti-enflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip bir flavonoid) barındırır.

Patates neye iyi gelir?

İyi bir antioksidan kaynağıdır

Patates, flavonoidler, karotenoidler ve fenolik asitler gibi antioksidanlar içermektedir. Bu bileşikler, kalp hastalığı, diyabet ve kanser gibi kronik hastalıkların riskini artıran serbest radikalleri etkisiz hale getirme kapasitesine sahiptir.

Antioksidan nedir, ne işe yarar? Hangi besinlerde bulunur?

Kan şekerini dengelemeye yardımcı olur

Patates, dirençli nişasta adı verilen özel bir tür nişasta barındırır. Bu nişasta, ince bağırsakta sindirilmediği için, bağırsaklardaki faydalı bakteriler için besin kaynağı haline gelmek üzere kalın bağırsaklara ulaşır. Araştırmalar, dirençli nişastanın, özellikle kan şekeri kontrolü ve insülin direncinin azaltılması konusunda etkili olduğunu göstermektedir. (2)

Sindirim sağlığını iyileştirebilir

Patateste bulunan dirençli nişasta, sindirim sağlığını desteklemek arzusu taşır. Faydalı bağırsak bakterileri için bir besin kaynağı olan bu nişasta, bakteriler tarafından kısa zincirli yağ asitlerinden “bütirat”a dönüştürülür. Araştırmalarda, bütiratın kolondaki iltihabı azaltma, kolon direncini artırma ve kolorektal kanser riskini azaltma kapasitesine sahip olduğu gözlenmiştir.

Ayrıca bütirat, Crohn hastalığı, ülseratif kolit ve divertikülit gibi iltihaplı bağırsak hastalıklarında fayda sağlayabilir. Patatesin yüksek lif içeriği, bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olur, ishali hızla iyileştirir ve ishal sırasında kaybedilen potasyumun geri kazanımını sağlar. (3)

Doğal olarak glutensizdir

Patates, doğası gereği gluten içermez. Bu da onu çölyak hastaları veya gluten duyarlılığı olan kişiler için çok uygun bir seçenek haline getirir. Ancak patatesle yapılan bazı yemeklerin gluten içerebileceğini unutmamak gerekir; bu nedenle tüketmeden önce etiketlerini kontrol etmek önemlidir.

Gluten nedir? Hangi besinlerde bulunur? Zararları ve alerjisi

İltihabı azaltabilir

Patates, alkalize edici ve anti-inflamatuvar özelliklere sahip bir besindir. Vücuttaki iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir. Midede asit oluşumunu azaltarak mide ve on iki parmak bağırsağı ülserlerinin yatışmasına katkıda bulunur. Ayrıca artrit ile ilişkili iltihapları da hafifletebilir.

Kan basıncını düzenler

Patateste bulunan potasyum, kalsiyum ve magnezyum, kan damarlarının genişlemesine ve dolayısıyla kan basıncının düşmesine yardımcı olabilir. Ancak patatesin pişirme şekli oldukça önemlidir. Yağlı ve tuzlu kızartmalar ya da cips şeklinde tüketildiğinde, tam tersine etkiler yaratabilir. Patatesi buharda haşlama veya fırında pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.

Kalp sağlığını destekler

Patateste, kalp sağlığını tehdit eden bir yağ türü olan kolesterol bulunmaz. Ayrıca, içerdiği lif, potasyum, C vitamini, B6 vitamini ve kalp dostu antioksidanlar, kalp sağlığını destekler.

Patates suyunun faydaları nelerdir? Maskesi nasıl yapılır?

Patates çeşitleri

Günümüzde dünya genelinde yaklaşık 5000 farklı patates türü bulunmaktadır. Ülkemizde ise 200’den fazla çeşidi mevcuttur. Bunlar arasında en popüler olanlar şunlardır:

• Nahita (Niğde) patatesi: Türkiye’de en çok tercih edilen patates türüdür. Yemeklerde ve kızartmalarda kullanılır. Yüksek verimlidir.
• Tatlı patates: Tüm dünyada yetiştirilen tatlı patates, diğer çeşitlere göre daha kalın kabuklu, turuncu veya kırmızı renkte ve hafif tatlıdır. Besleyici özellikleri ile dikkat çeker ve glisemik indeksi düşüktür.
• Vitelotte (mor patates): Genellikle tatlı yapımında veya renk verici besin olarak kullanılan mor patates, tatlı patatesin bir çeşididir. Mor patateslerin, beyaz patatesten üç ila dört kat daha fazla antioksidan içerebileceği araştırmalarla gösterilmiştir.
• Fianna (beyaz patates): Kabuğu ve içi açık renkte, hafif ve lezzetlidir. Genellikle cips yapımında tercih edilir.
• Bamba patates: Sarı kabuklu ve besleyici bir türdür. Ülkemizde yaygındır ve genelde yemeklik ya da kızartma olarak kullanılır.
• Lady Rosetta: Kırmızı kabuğu ve sarı iç rengi ile dikkat çeker; genelde kızartmalarda kullanılır ve kabukları ile tüketilmeye uygundur.

Patatesi nasıl saklamalıyız?

• Patates alırken hasar görmüş veya yeşil olanları tercih etmeyin.
• Patatesleri asla buzdolabında saklamayın. Bu durum solanin seviyesinin artmasına yol açabilir.
• Onları serin ve karanlık bir yerde muhafaza edin; ışıklardan korumak için bir çuval veya plastik torba kullanabilirsiniz.
• Ortalama bir mutfak patatesi saklamak için sıcak olabilir; eğer daha serin bir yer yoksa sadece ihtiyacınız olan miktarda alın.
• Patatesler, soğanlarla birlikte saklanmamalıdır çünkü her ikisi de bir diğerinin çürümesine katkıda bulunan gazlar yayar.
• Patateslerin genellikle 2 aya kadar raf ömrü vardır, ancak bozulmuş patatesler çevresindeki diğerlerini etkileyebilir. Kalan patateslerin bozulmasını önlemek için çürümüş olanları ayıklayın.

Tatlı patatesin faydaları nelerdir? Besin değeri ve diyet tarifleri

Patatesi nasıl tüketmeliyiz?

• Bakteri birikimini önlemek için paketlenmemiş ve yıkanmamış patatesleri tercih edin. Yıkanmış patateslerin kabuklarındaki koruyucu tabakalar kaybolur.
• Doğru pişirildiğinde ve ölçülü tüketildiğinde patates, son derece besleyici, doyurucu ve iyi bir lif kaynağıdır.
• Patatesin kabuğunda pek çok besin bulunmaktadır; bu nedenle soymadan tüketmek tercih edilmelidir.
• Pişirme yöntemlerinden en sağlıklı olanı buharda veya fırında pişirme yöntemleridir. Haşlama, içerdiği C ve B vitaminlerinin kaybına sebep olabilir.
• Patateslerinizi akan su altında fırçalayarak temizleyin ve paslanmaz çelik bir bıçak ile çürük veya filizleri kesin.

Yeşil patates zehirli mi?

Patatesler, ışığa maruz kaldıklarında klorofil üretirler ve bu da onların yeşil renk almasına neden olur. Klorofilin kendisi zararsızdır, ancak yüksek miktarda “solanin” bulunabileceğini gösterir ki bu da zararlı bir bitki bileşiğidir. Yüksek seviyelerde solanin toksik olabilir ve sindirim sistemine zarar verebilir. (4)

Solanin zehirlenmesi için gereken miktar, kişinin bireysel toleransına ve vücut ölçeğine göre değişir. Ancak yaklaşık 100 g’lık bir patateste 20 mg solanin, 100 kg ağırlığındaki bir kişiyi hasta edebilir. Solanin, kabukta en yoğun olarak bulunur. Bir patatesin kabuğunu soyarak veya yeşil kısımlarını keserek toksik etkisini azaltabilirsiniz. Ancak yeşil bir patatesin pişirilmesi veya kızartılması, solanin seviyesini düşürmez.

İltihaba neden olan besinler! İltihap kurutan şifalı bitkiler ve kürler

 

Patatesin zararları

• Fazla tüketildiğinde ya da cips veya kızartma şeklinde hazırlandığında kilo alımına neden olabilir.
• Patatesin sürgünleri ve yaprakları zehirlidir ve kesinlikle yenmemelidir.
• Yeşil patateslerde yüksek miktarlarda bulunan solanin, dolaşım ve solunum sorunlarına, baş ağrılarına, kas kramplarına ve ishale yol açabilir.
• Patates cipsi, patates kızartması ve işlenmiş patates ürünleri, kanser oluşumuna katkıda bulunabilen nörotoksik bir bileşen olan akrilamid içerir. Ayrıca akrilamidin genetik ve üreme sağlığı üzerinde olumsuz sonuçları olabilir.
• Yüksek potasyum içeriği nedeniyle beta bloker ilaç kullananlar ve böbrek hastalığı olan bireyler, patates tüketiminin dozuna dikkat etmelidir.

NOT: Bu içerik sağlık uzmanlarının katkısı ile hazırlanmış ve dil modeli ile düzenlenmiştir. Sitemizdeki bilgiler tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Sağlığınız ile ilgili tüm durumlarda, tanı ve tedaviye yönelik işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız.