Frengi Nedir? Belirtileri ve Bulaşma Yolları Nelerdir?

Frengi, Treponema pallidum bakterisinin neden olduğu bir enfeksiyondur ve genellikle cinsel temasla bulaşır. Hastalık, genellikle ağrısız yaralarla başlar ve cinsel organlar, rektum veya ağızda görülür. Enfeksiyonun aradan geçen uzun yıllar boyunca belirti vermeden vücutta kalabilmesinin yanı sıra, ilerleyen zamanlarda yeniden aktif hale gelebilir. Tedavi edilmediği takdirde frengi, kalp, beyin veya diğer organlara zarar verebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Frengi (Sifiliz) Nedir?

Frengi, tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur (CYBE). Bu hastalık Treponema pallidum bakterisinden kaynaklanır ve enfeksiyon, birincil, ikincil, gizli ve üçüncül aşamalarda gelişir. Her aşamanın kendine özgü belirti ve semptomları olabilir. Hastalık erken dönemde teşhis edildiğinde tedavi edilmesi daha kolaydır; bu nedenle herhangi bir belirti görüldüğünde bir doktora başvurmak önemlidir. Sifilizin bulaşması ile ilk semptomun başlaması arasında ortalama süre 21 gündür, ancak bu süre 10 ila 90 gün arasında değişiklik gösterebilir.

Frengi Belirtileri Nelerdir?

Frengi (sifiliz) farklı aşamalar halinde gelişir ve semptomlar her aşamada değişkenlik gösterir. Ancak bu aşamalar birbirine karışabilir. Frengi belirtileri her zaman aynı sırayla ortaya çıkmayabilir. Aşamalar ve bu aşamalarda görülebilecek olası belirtiler şöyledir:

• Birinci sifiliz: İlk aşama, frengi taşıyan birine maruz kaldıktan iki ila 12 hafta sonra başlar. Bu aşamada cinsel organlar veya ağızda “şankr” olarak adlandırılan sert, ağrısız yaralar oluşur. Şankr küçük boyuttadadır ve kendiliğinden iyileşebilir, ama bu, enfeksiyonun sona erdiği anlamına gelmez. İlaçla tedavi edilmezse enfeksiyon ikinci aşamaya ilerler.
• İkinci sifiliz: Şankr iyileşirken veya sonradan birkaç hafta içinde döküntüler ortaya çıkabilir. Sifilizin yol açtığı döküntüler çoğunlukla kaşıntısızdır ve pürüzlü, kırmızı veya kırmızımsı kahverengi görünebilir. Döküntüler genellikle gövdenin üst kısımlarında başlar ve zamanla uzuvlara, avuç içlerine ve ayak tabanlarına da yayılabilir. Kızarıklık dışında ağızda ve genital bölgede siğil benzeri yaralar, saç dökülmesi, kas ağrıları, ateş, boğaz ağrısı ve yorgunluk da görülebilir. İkincil sifiliz belirtileri bazen kendiliğinden kaybolsa da, tedavi olmadan aylarca veya yıllarca devam edebilir.
• Gizli sifiliz: Tedavi edilmediğinde hastalık gizli aşamaya geçebilir ve bu aşamada hiçbir belirti görülmez. Gizli aşama yıllarca sürebilir ve belirtiler bir daha geri gelmeyebilir. Ancak tedavi edilmediği takdirde bu durum, büyük sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Üçüncül sifiliz: Tedavi edilmemiş frengi hastalarının %30 ila %40’ında üçüncül sifiliz, yani geç sifiliz komplikasyonları ortaya çıkabilir. Bu aşamada hastalık beyin, sinirler, gözler, kalp, kan damarları, karaciğer ve kemikleri etkileyebilir. Sorunlar, tedavi edilmemiş enfeksiyondan yıllar sonra gelişebilir.

Tedavi edilmediği takdirde frengi, dört aşamadan herhangi birinde beyine ve sinir sistemine yayılabilir, bu durum nörosifiliz olarak adlandırılır. Nörosifiliz, şiddetli baş ağrıları, kas güçsüzlüğü, felç, kafa karışıklığı ve konsantrasyon zorluğu gibi belirtilere neden olabilir. Ayrıca frengi, gözde problemler (oküler sifiliz) yaratarak göz ağrısı, kızarıklık, görme sorunları ve körlük riski doğurabilir. Frengi, kulağa yayıldığında (otosifiliz) işitme kaybı, kulak çınlaması veya baş dönmesine yol açabilir.

Frengi Neden Olur?

Frenginin sebebi Treponema pallidum bakterisidir. Enfekte bir kişinin bakterilerinin vajinal, anal veya oral seks yoluyla yayılması sonucunda hastalık oluşur. Frengi nedenleri şu şekilde özetlenebilir:

• Cinsel temas
• Doğum sırasında anne-bebek geçişi
• Enfekte kan ürünlerinin paylaşılması
• Kan nakli

Frengi Nasıl Bulaşır?

“Frengi nasıl bulaşır?” sorusuna, enfekte birinin vücudundaki frengi yarası ile doğrudan temas yoluyla cevap verilebilir. Bakteriler ayrıca cildinizdeki kesiklerden veya mukoza zarlarından da girebilir, bu genelde cinsel aktivite sırasında gerçekleşir. Ayrıca intravenöz (enjekte) ilaç kullanımında iğne paylaşımı yoluyla da bulaşabilir.

Hamile kadınlar frengi taşıyorsa, bebeklerinde konjenital (doğumdan itibaren) frengi gelişebilir. Emzirme sırasında da bebekler hastalığı alabilir. Frengi, klozetler, kapı kolları, yüzme havuzları, jakuziler, küvetler, paylaşılan kıyafetler veya yemek takımları yoluyla bulaşmaz.

Frengi Nasıl Teşhis Edilir?

Frengi teşhisi için doktor fizik muayene gerçekleştirmelidir. Aşağıdaki testler doğrultusunda frengi teşhisi konulabilir:

• Kan testleri: Doktor ofisinde veya bir halk sağlığı kliniğinde hızlı bir test yapılabilir; bu, frengiyi teşhis etmenin ana yoludur.
• Beyin omurilik sıvısı testleri: Doktor nörosifiliz olabileceğini düşünüyorsa, omurilikten alınan sıvıyı test edebilir.
• Karanlık alan mikroskobu: Frengi bakterileri, cilt yarasından veya lenf nodundan alınan sıvıda mikroskop altında görülebilir.

Erkeklerde Frengi

Cinsel yolla bulaşan bir hastalık olan frengi, hem kadınlar hem de erkekler arasında görülebilir. Kadın ve erkeklerdeki frengi süreci benzer olmakla birlikte, erkeklerde bazı farklılıklar gözlemlenebilir. Erkeklerde frengi farklılıkları şunlardır:

• Belirgin şankr: Erkeklerde belirtiniz şankr olarak bilinen yaralardır. Peniste beliren şankr genellikle ağrısızdır.
• Kasıklarda lenf bezi şişliği: Frenginin erken dönemlerinde kasıklarda veya genital alanda lenf bezi şişliği gözlemlenebilir.
• İdrar yaparken yanma ve anormal akıntı gibi belirtiler olabilir.

Kadınlarda Frengi

Frengi, bakterilerden kaynaklanan bir hastalık olduğu için her iki cinsiyette de görülebilir. Kadınlarda frengi, erkeklerden farklı olarak şunlardır:

• Daha az belirgin şankr: Kadınlarda şankr, erkeklere göre daha az görülebilir ve gözle görülmeden iyileşebilir.
• Vajinal akıntı: Anormal kokulu vajinal akıntı gözlemlenebilir.
• Pelvik ağrı: Bazı kadınlarda pelvik bölgede ağrı olabilir.

Frengiden Korunma Yolları

Frengiye karşı aşı bulunmamaktadır. Ancak frenginin yayılmasını önlemede yardımcı olabilecek frengiden korunma yolları şunlardır:

• Güvenli cinsel ilişki: Frengi bakterileriyle temastan kaçınmanın yollarından biri, cinsel ilişkiye girmemektir. Yeni bir kişiyle cinsel ilişkiye girmeden önce frengi ve diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar açısından test yaptırmak önemlidir.
• Lateks prezervatif kullanımı: Prezervatifler, frengi bulaşma riskini azaltabilir. Ancak prezervatifler yalnızca enfekte kişinin yaralarını kapatıyorsa etkilidir; diğer doğum kontrol yöntemleri frengi riskini azaltmaz.
• Aşırı duş almaktan kaçınmak: Aşırı duş almak, vajinada bulunan faydalı bakterileri ortadan kaldırabilir ve bu da enfeksiyon riskini artırabilir.
• Dikkatli bir şekilde emzirmek: Meme bezlerinde yaralar varsa, emzirme sırasında frengi ebeveynden bebeğe geçebilir. Bunu önlemek için, yara olan göğüsten sütü pompalamak ya da elle sağmak daha uygun olacaktır.