Geçirgen Bağırsak Sendromu: Tanımı, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Her bireyin bağırsakları yarı geçirgendir. Bağırsaklardaki mukoza tabakası, yiyeceklerdeki su ve besin maddelerini kan dolaşımında emme amacıyla yapılandırılmıştır. Ancak bazı kişilerde bağırsak geçirgenliği ya da aşırı geçirgenlik farklılık gösterebilir.

Geçirgen bağırsak sendromu, bağırsak bariyerinin bozulması sonucu bağırsaklardaki toksinlerin kan akışına karışmasına sebep olan bir dizi belirti ile ilişkilendirilir. Şu an için resmi bir tıbbi tanı olmasa da, bağırsak geçirgenliğinin artışının bazı semptomlara ve sağlık sorunlarına katkı sağladığı düşüncesi, artan araştırmalarla desteklenmektedir. Bu hastalığın teşhisi ve tedavisi için çeşitli yöntemler mevcuttur, fakat belirtileri net bir şekilde tanımlanmış değildir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedir?

Geçirgen bağırsak sendromu, bağırsakların iç yüzeyini etkileyen bir gastrointestinal bozukluktur. Geçirgen bağırsak, bağırsak geçirgenliğinin göreceli bir kavramı olup nesnelerin bağırsak astarından geçebilme yeteneğini ifade eder. Bu sendrom, bağırsak geçirgenliğinin yalnızca gastrointestinal hastalığın bir belirtisi değil, aynı zamanda bağımsız bir neden olarak gelişebileceğini öne süren bir teoridir. Bağırsak bariyeri bozulduğunda, toksinlerin kan dolaşımına girdiği öne sürülmektedir.

Bağırsak geçirgenliği; inflamatuar bağırsak hastalığı ve çölyak hastalığı gibi sindirim sistemi üzerindeki çeşitli inflamatuar ve otoimmün hastalıkların bilinen bir özelliğidir. Bu durumlarda bilim insanları, bağırsak geçirgenliğinin bir neden değil, bir semptom olabileceğini düşünmektedir. Bu hastalıklar, bağırsaklarda kronik inflamasyona yol açarak zamanla bağırsak bariyerinin aşınmasına neden olur. Bu hastalıklara yönelik teşhis konulmadan önce bile bağırsak geçirgenliği gözlemlenmiştir. Bu durum, bağırsak geçirgenliğinin bu hastalıklardan bağımsız olarak gelişebileceği ve hatta katkıda bulunabileceği spekülasyonlarına yol açmıştır. Ancak bu vakalarda, bağırsak geçirgenliğinin tek başına hastalığa sebep olacak kadar güçlü bir etkiye sahip olmadığı sonucuna varılmıştır. Bunun yerine, hastalığın erken bir belirtisi olabileceği düşünülmektedir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak geçirgenliğinin artması ile sonuçlanan geçirgen bağırsak sendromu, bağırsak zarı hasar gördüğünde zararlı maddelerin kan dolaşımına sızmasına yol açar. Bağırsak geçirgenliğiyle doğrudan ilişkili belirli bir semptom yoktur. Ancak genellikle bağırsak astarındaki hasar nedeniyle belirti ortaya çıkar. Geçirgen bağırsak sendromu belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Şişkinlik
• Gaz
• İshal
• Kabızlık
• Yorgunluk
• Cilt problemleri (örneğin akne)
• Gıda hassasiyeti
• Anksiyete
• Depresyon
• Eklem ağrısı
• Frekansla enfeksiyon geçirme
• Baş ağrısı
• Karışıklık ve konsantre olma zorluğu
• Demans

Geçirgen bağırsak sendromu belirtilerinin şiddeti değişiklik gösterebilir ve çölyak gibi bazı sağlık sorunlarıyla örtüşebilir, bu da tanıyı zorlaştırabilir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Neden Olur?

Geçirgen bağırsak sendromunun kesin nedeni hala araştırılmakta, ancak çeşitli faktörlerin etkili olduğuna inanılmaktadır. Geçirgen bağırsak sendromu nedenleri hakkında daha fazla bilgi için aşağıda listelenen maddelere göz atabilirsiniz:

• Düşük beslenme: İşlenmiş gıdalar ve şeker açısından zengin yiyecekler.
• Kronik stres: Bağırsak dengesini ve bariyer fonksiyonunu bozabilir.
• İlaçlar: NSAID gibi bazı ilaçlar bağırsak astarına zarar verebilir.
• Enfeksiyonlar ve toksinler: Bağırsaktaki bakteriyel dengesizlikler.
• Genetik faktörler: Bireyleri bağırsak geçirgenliği sorunlarına yatkın hale getirebilir.

Ayrıca, bağırsak geçirgenliğinin artması, kısmen sindirilmemiş gıda parçalarının, toksik atıkların ve bakterilerin doğrudan kan dolaşımına geçmesine izin vererek alerjilere ve diğer kronik hastalıklara neden olabilir. Bağışıklık sistemi, yabancı maddelerin etrafında antikorlar oluşturarak tepki verir. Bu tür kümeler vücudun çeşitli yerlerine yayılabilir ve egzama, astım, artrit, hassas bağırsak sendromu, migren gibi çeşitli semptomlara sebep olabilir. Bağışıklık sisteminin sürekli olarak baskı altında kalması, sonunda bağışıklık sisteminin zayıflamasına, kronik rahatsızlıklara ve otoimmün hastalıklara (romatoid artrit, tiroidit, kardiyovasküler hastalıklar) yol açabilir. Karaciğer üzerindeki yük de, kanı detoksifiye etme sürecinde artmaktadır. Gıdaların en iyi şekilde sindirilebilmesi için zaruri olan mide asidi ve pankreas enzimleri azalır ve bu da sağlığı daha fazla tehdit eder. Ayrıca, stres sırasında adrenal bezlerden aşırı miktarda kortizol salgılanması, geçirgen bağırsak sendromunu ağırlaştırabilir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Piyasada mevcut olan birçok test, geçirgen bağırsak sendromunu teşhis etme potansiyeline sahiptir. Ancak bu testler klinik olarak kanıtlanmamıştır. Geçirgen bağırsak sendromu teşhisi, birkaç farklı yöntemle yapılabilir. Genellikle dışkı veya idrar örnekleri kullanılarak geçirgen bağırsak sendromu testleri gerçekleştirilir. Dışkı testleri, bağırsaktaki bakteri, parazit ve patojen türlerini ölçer. Bu testler, mikrobiyom dengesizliğinin olup olmadığını ortaya çıkarabilir.

Geçirgen bağırsak sendromunu teşhis etmek için yapılan idrar testleri, mannitol ve laktuloz içeren bir çözümün içilmesini ve ardından bu maddelerin idrarla atılan miktarlarının ölçülmesini içerir. Laktuloz, sağlıklı bir bağırsak astarından geçişi engelleyen büyük bir moleküldür. İdrardaki yüksek laktuloz seviyeleri, geçirgen bağırsak teşhisine işaret eder.

Bununla birlikte, sızdıran bağırsak sendromu, klinik bir teşhis olarak tanımlanır. Bu, belirtilere dayanarak yapılan bir teşhis anlamına gelir. Endoskopik bir prosedür, inflamasyonu belirlemek ve biyopsi almak suretiyle geçirgen bağırsak tanısını onaylamaya yardımcı olabilir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Geçirgen bağırsak sendromu karmaşık bir durumdur, ancak tedavisi genellikle çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Geçirgen bağırsak sendromu tedavi yöntemleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Gluten, şeker ve süt ürünleri gibi problem yaratan gıdaların diyet dışı bırakılması faydalıdır.
• Bağırsakları tahriş etmeyen gıdaların tercih edilmesi önerilir; örneğin, lahana turşusu, kimchi, yoğurt, kefir ve turşu gibi fermente gıdalar tüketilebilir.
• L-glutamin (bağırsak astarını onarıcı özellik taşır), D vitamini, çinko ve omega-3 yağ asitleri (balık yağı gibi) takviyeleri kullanılabilir.
• İyi bağırsak bakterilerini yeniden üretmek amacıyla probiyotiklerin tüketilmesi önerilir.
• Kırmızı et ve süt ürünlerinin alımı kısıtlanabilir.
• Şeker, yapay tatlandırıcılar ve fazla tuz kısıtlanabilir.
• Uyku düzenine dikkat edilmelidir.
• Düzenli fiziksel egzersiz yapmak yararlıdır.
• Stresi azaltmak önemlidir.