Hemoglobin (HGB): Düşüklüğü ve Yüksekliği Neyi İfade Eder?

Hemoglobin (HGB), kırmızı kan hücrelerinde bulunabilen bir proteindir ve hemen hemen her kan testinde düzeyinin kontrol edildiği bir parametredir. Genellikle kan sayımı ya da hemogram olarak bilinen bir grup testin içinde yer alan hemoglobin, anemi (kansızlık) gibi birçok sağlık sorununun değerlendirilmesinde kullanılabilir. Hemoglobin seviyesinin normal değer aralıkları içinde olması, sağlık açısından kritik bir öneme sahiptir. Düşük veya yüksek hemoglobin tespit edildiğinde, bu durumun nedenlerinin tespit edilmesi ve gerekli tedavi süreçlerinin başlatılması önemlidir.

HGB Nedir?

Hemoglobin, vücutta kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan ve kana kırmızı rengini veren bir maddedir. Yapısında demir minerali bulunduran hemoglobinin görevi, vücudun dokularına ve organlarına kan yoluyla oksijen taşımak; bu dokularda biriken karbondioksiti de akciğerlere geri iletmektir. İçeriğindeki demir nedeniyle, hemoglobin seviyesi demir eksikliğiyle hızlıca düşebilir. Düşük hemoglobin seviyeleri genellikle anemiye işaret ederken, yüksek seviyeler bazı ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. Bu yüzden hemoglobin miktarı tüm sağlık taramalarında kesinlikle araştırılmalıdır. Basit bir kan testi ile hemoglobin ve diğer kan sayımı ölçümleri kolayca yapılabilir.

HGB Düşüklüğü Nedir?

Hemoglobin seviyesinin düşüklüğü genellikle anemi (kansızlık) belirtisidir. Sağlıklı bireyler için bu seviyeler норм olarak kabul edilir. Ancak laboratuvar koşullarına göre referans değerler değişirse, kan testinin yapıldığı yerin referans aralıkları dikkate alınmalıdır. Çeşitli nedenlerle hemoglobin seviyesinin düşmesi anemiye yol açabilir. Dolayısıyla, hemoglobin düşüklüğünde daha geniş testler yapılmalı ve aneminin türü belirlenmelidir.

HGB Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Hemoglobin düşüklüğünde, dokulara taşınan oksijen miktarı düştüğü için bazı olumsuz semptomlar görülebilir. Bunlar arasında:

• Çabuk yorulma
• Nefes darlığı
• İstemsiz kilo kaybı
• Baş dönmesi
• Hızlı ve düzensiz kalp atışları
• El ve ayaklarda üşüme, uyuşma
• Ciltte sarı veya soluk görünüm
• Baş ve göğüs ağrısı

Yukarıdaki semptomlardan bazılarına sahipseniz, en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız önerilmektedir.

HGB Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Hemoglobin düzeyinin düşmesi, genellikle anemi kaynaklıdır. HGB seviyesini düşüren bazı durumlar şunlardır:

• Demir eksikliği anemisi
• Vitamin eksikliği anemileri (B12 vitamini veya folik asit eksikliği)
• Gebeliğe bağlı anemi
• Ailesel akdeniz anemisi (talasemi)
• Bağışıklık sisteminin otoimmün etkisiyle gelişen aplastik anemiler
• Kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla gelişen hemolitik anemiler
• Orak hücreli anemi
• Kemoterapi tedavisi
• Akut kan kaybı
• Sepsis
• Böbrek hastalıkları
• Lösemi, lenfoma veya multipl myelom gibi hastalıklar
• Diğer kronik hastalıklar
• Kullanılan bazı ilaçlar
• Dengesiz ve sağlıksız beslenme
• Tütün ürünlerinin yoğun kullanımı

Bu nedenlerin dışında, yeni doğan bebeklerde doğum sonrası 6-8. haftalarda anemi gelişebilir; bu durum genellikle doğumda mevcut kırmızı kan hücrelerinin azalmasından kaynaklanır ve genellikle geçicidir.

HGB Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Olur?

Hemoglobin düşüklüğünün tedavisi, altta yatan nedenlere ve anemi türüne göre belirlenir. Demir, B12 vitamini veya folik asit eksikliklerinde beslenme planı yapılmalı ve gerekirse takviye alınmalıdır. Diğer hastalıklara bağlı hemoglobin düşüşlerinde, o hastalık için uygulanan tedavi hemoglobin seviyesini de iyileştirebilir. Akut kan kaybı veya talasemi gibi durumlarda kan transfüzyonu gerekebilir. Orak hücre anemisi gibi bazı durumlarda kök hücre nakli düşünülmelidir. Tedavi edilmeyen anemiler, kalp hastalıkları gibi ciddi sorunlara yol açabilir; bu nedenle takip ve tedavi şarttır.

HGB Yüksekliği Nedir?

HGB düşüklüğü gibi daha yaygın bir sorun olmakla beraber, bazı durumlarda HGB seviyelerinin normalden yüksek olduğu da gözlemlenebilir. Sağlıklı bireylerde;

• Erkeklerde 18 g/dL,
• Kadınlarda 15 g/dL,

Normalin üst sınırına yakın yükseklikler bazen tıbbi bir anlam ifade etmez; ancak belirgin yükseklikler veya sürekli devam eden HGB yüksekliği ileride daha fazla araştırma gerektirir.

HGB Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Hemoglobin yüksekliği, ciddi durumlarda belirli semptomlar ile kendini gösterebilir.

Yüksek HGB seviyeleri genellikle düşük seviyelere göre daha az sık görülse de, inceleme yapılması gereklidir.

HGB Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Hemoglobin yüksekliği, nadir görülen bir genetik hastalık olan polisitemiyi ifade edebilir; bu hastalık kemik iliğinden fazla kırmızı kan hücresi üretir. Kanın yoğun olması, kalp krizi ve felç risklerini artırır. Ayrıca, aşağıdaki başka nedenler de olabilir:

• Kalp ve akciğer hastalıkları
• Yüksek irtifada yaşama
• Ciddi yanıklar
• Aşırı kusma veya ishal
• Yoğun fiziksel aktivite
• Aşırı sigara kullanımı
• Steroidler ve performans artırıcı bazı ilaçlar
• Böbrek tümörleri
• Kemik iliğine ilişkin hastalıklar
• Oksijen yetersizliği

Hemoglobin seviyesinin yüksek olması, mutlaka tedavi gerektirir; bu yüzden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması elzemdir.

HGB Yüksekliği Tedavisi Nasıl Olur?

Polisitemi tanısı konmuş hastalar, sürekli test ve ek taramalara ihtiyaç duyar. Tedavi genellikle kan sulandırıcı ilaçların kullanımı etrafında şekillenir. Hemoglobin seviyesi önemli ölçüde yükseldiğinde ise tedavi planı değiştirilebilir. Yanıklar veya yoğun sıvı kaybı nedeniyle ortaya çıkan hemoglobin artışları genellikle geçicidir. Bu durumlardaki sıvı kaybı telafi edilerek hemoglobin yüksekliği önlenebilir. Böbrek tümörleri veya kemik iliği hastalıklarına bağlı hemoglobin artışları ise bu rahatsızlıklara yönelik tedavi protokollerinde irdelenir. Sınırda sayılabilecek hafif yüksekliklerde çok geçici nedenler söz konusu olabileceğinden, gelecekteki kan testine kadar müdahale gerekmeyebilir. Genelde, altta yatan sorunun tespit edilmesi, tedavi sürecinin belirlenmesinde önemli bir aşamadır.

Eğer siz de kan testinde düşük veya yüksek hemoglobin değeri tespit ettiyseniz, nedeni öğrenmek için doktorunuza danışabilir, detaylı muayene ve tetkiklerle daha sağlıklı yaşam sürdürebilirsiniz.