Hepatit B Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri

Hepatit B, karaciğerde iltihaplanmaya yol açan HBV kaynaklı bir enfeksiyondur. Dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bu hastalık, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Erken teşhis edilmediğinde siroz, karaciğer yetmezliği veya karaciğer kanseri gibi hayati riskler ortaya çıkabilir. Hastalık, akut ve kronik olmak üzere iki farklı biçimde görülebilir. Akut enfeksiyon genellikle kısa sürer ve bağışıklık sistemi tarafından temizlenebilirken, kronik enfeksiyon uzun süre devam eder ve daha ciddi sonuçlar doğurabilir.

Hepatit B Nedir?

Hepatit B, karaciğeri etkileyen ve Hepatit B virüsü (HBV) tarafından oluşturulan ciddi bir viral enfeksiyondur. Bu enfeksiyon, karaciğer dokusunda iltihaplanmaya sebep olur. Hastalığın şiddetine bağlı olarak karaciğerde geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabilir. Hepatit B enfeksiyonu, dünya genelinde yaygın bir halk sağlığı sorunu olup, her yıl milyonlarca kişiyi etkileyerek siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gibi komplikasyonlara neden olabilir. Enfeksiyon iki farklı formda ortaya çıkabilir: akut ve kronik.

Akut Hepatit B, genel olarak kısa süreli bir enfeksiyon olup, bağışıklık sistemi güçlü bireylerde vücut tarafından temizlenebilir. Ancak, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda veya belirli risk gruplarında enfeksiyon kronikleşme eğilimindedir. Kronik Hepatit B, virüsün karaciğerde uzun süre varlığını sürdürdüğünü ifade eder ve karaciğer fonksiyonlarını ciddi boyutta etkileyebilir. Kronik enfeksiyonlar uzun yıllar boyunca belirti göstermeden sürebilir, ancak ilerleyen dönemlerde ciddi komplikasyonlar oluşturabilir.

Hepatit B Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın belirtileri, akut veya kronik forma bağlı olarak farklılık gösterebilir. Akut enfeksiyon genellikle hafif semptomlar ile seyreder ve bazı hastalar hiç belirti göstermez. Ancak belirtiler ortaya çıktığında grip benzeri semptomlar, genel halsizlik ve karaciğer fonksiyonlarındaki değişikliklerle kendini gösterebilir. Kronik enfeksiyonlar uzun süre belirti vermeden ilerleyebilir. Fakat enfeksiyon ilerledikçe karaciğer hasarı ve ilgili komplikasyonlar belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Hepatit B belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir, ancak aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Yorgunluk ve Halsizlik: En yaygın belirtilerden biri olan kronik yorgunluk, hastaların günlük aktivitelerini kısıtlayabilir.
• İştahsızlık: Hepatit B hastalarında iştah kaybı ve yeme alışkanlıklarında azalma görülebilir.
• Bulantı ve Kusma: Karaciğer fonksiyonlarındaki bozulmaya bağlı sindirim sistemi rahatsızlıkları sıkça görülür.
• Karın Ağrısı: Özellikle karaciğerin bulunduğu sağ üst karın bölgesinde rahatsızlık hissedilebilir.
• Sarılık (Jaundice): Cildin ve göz beyazlarının sararması, karaciğerdeki bilirubin seviyelerinin artışıyla ilişkilidir.
• Koyu Renkte İdrar: Karaciğer fonksiyonlarının bozulması nedeniyle idrarın rengi koyulaşabilir.
• Açık Renkte Dışkı: Safra üretiminin azalması, dışkının renginin açılmasına neden olabilir.
• Ciltte ve Gözlerde Kaşıntı: Karaciğerde biriken toksinler ciltte kaşıntıya yol açabilir.
• Kas ve Eklem Ağrıları: Bazı hastalarda grip benzeri kas ve eklem ağrıları görülebilir.
• Ateş ve Titreme: Akut enfeksiyon sırasında hafif ateş ve titreme hissi görülebilir.
• Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali): İleri evrelerde karaciğerin büyümesine bağlı olarak karında dolgunluk hissi oluşabilir.
• Deri Altında Kanama ve Morluklar: Karaciğerin pıhtılaşma faktörlerini üretememesi nedeniyle kolay morarma ve kanama görülebilir.

Hepatit B Nasıl Bulaşır?

Hepatit B, oldukça bulaşıcı bir virüstür. Kan, tükürük, semen gibi enfekte vücut sıvıları aracılığıyla insandan insana geçiş yapabilir. Ayrıca doğum esnasında anneden bebeğe geçiş, steril olmayan tıbbi malzemelerin kullanımı gibi durumlar da bulaşma yollarındandır. Bu virüs, dış ortamda enfeksiyöz özelliklerini uzun süre koruyabildiği için bulaşıcılığı oldukça yüksektir. Hepatit B’nin toplum sağlığı üzerindeki etkilerini azaltmak için erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir. Enfeksiyonun kontrol altına alınması ve koruma yollarının yaygınlaştırılması, karaciğer hastalıklarının önlenmesinde etkili bir strateji sunar. Ayrıca Hepatit B aşısı, virüse karşı en etkili korunma yöntemlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Hepatit B Türleri Nelerdir?

Kısa süreli akut enfeksiyon, bağışıklık sistemi tarafından temizlenebilirken, kronik enfeksiyon ise uzunca bir süre ve karmaşık bir seyir izler. Her iki tür de belirti göstermeden ilerleyebilir veya hafif semptomlarla sınırlı kalabilir. Ancak tedavi edilmediğinde ciddi karaciğer hasarlarına yol açma potansiyeli taşır. Hepatit B türleri şunlardır:

• Akut Hepatit B: Enfeksiyonun başlangıç evresini ifade eder. Genellikle 6 ay içinde bağışıklık sistemi tarafından temizlenir ve çoğu hasta bu dönemde tamamen iyileşip virüse karşı bağışıklık kazanır.
• Kronik Hepatit B: Akut enfeksiyonun bağışıklık sistemi tarafından temizlenememesi durumunda ortaya çıkar ve virüs karaciğerde kalıcı hale gelir. Kronikleşme riski, özellikle doğum sırasında anneden bebeğe geçiş veya erken yaşta enfeksiyon kapma durumlarında daha yüksektir. Tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
• İnaktif Kronik Taşıyıcılık Durumu: Virüs vücutta bulunmasına rağmen karaciğer hücrelerinde aktif bir enfeksiyon yaratmaz. Bu durumda simptom görülmese de hasta virüsü başkalarına bulaştırabilir. Virüs tekrar aktif hale gelebileceği için düzenli kontrol gerektiren bir durumdur.
• Reaktivasyon Dönemi: Kronik Hepatit B hastalarında virüs uzun süren bir inaktivasyon döneminden sonra yeniden aktif hale gelebilir. Bu durum bağışıklık sisteminin zayıflaması veya başka bir enfeksiyon gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
• Fulminan Hepatit B: Nadir görülen bu tür, akut Hepatit B enfeksiyonunun karaciğer yetmezliği ile sonuçlanacak şekilde hızlıca kötüleştiği bir durumdur ve çok ciddi, hayati tehdit oluşturur.

Hepatit B Teşhisi Nasıl Konulur?

Hepatit B teşhisi, virüsün varlığını ve enfeksiyonun seyrini belirlemek için çeşitli kan testleri, görüntüleme yöntemleri ve gerektiğinde biyopsi gibi ileri tetkiklerle konulabilir. Doktor, yorgunluk, iştahsızlık, sarılık gibi belirtilerle birlikte hastanın geçmiş enfeksiyonları veya riskli davranışları değerlendirir. Fiziksel muayene sırasında karaciğerde büyüme, hassasiyet ve sarılık bulguları aranır. Tanının kesinleştirilmesi için en önemli yöntem, kan testleridir. Bu testler, hem Hepatit B virüsünün varlığını hem de enfeksiyonun aktif olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur:

• Hepatit B yüzey antijeni (HBsAg): Virüsün varlığını gösterir; HBsAg pozitifse kişi enfekte olmuştur.
• Hepatit B yüzey antikoru (anti-HBs): Kişinin virüse karşı bağışıklık kazanıp kazanmadığını gösterir; bağışıklık genellikle aşı sonrası veya enfeksiyonun iyileşmesinden sonra gelişir.
• Hepatit B çekirdek antikoru (anti-HBc): Geçirilmiş veya mevcut enfeksiyonun göstergesidir.
• Hepatit B e-antijeni (HBeAg): Virüsün aktif olarak çoğaldığını ve bulaşıcılığın yüksek olduğunu gösterir.
• HBV DNA testi: Virüsün genetik materyalini ölçerek enfeksiyonun ciddiyetini ve tedaviye yanıtı değerlendirmek için kullanılır.

Laboratuvar testlerine ek olarak, karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesi için ALT, AST, bilirubin gibi biyokimyasal testler yapılmaktadır. Bu testler, karaciğerin ne derece etkilendiğini ve hasarın boyutunu anlamak için önemlidir. Gerekli durumlarda, karaciğerin yapısal durumunu ve hastalığın evresini değerlendirmek için görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Ultrasonografi, elastografi (FibroScan) gibi yöntemler, karaciğerin boyutunu, dokusunu ve fibrozis seviyesi hakkında bilgi verir. Gerekiyorsa, karaciğer biyopsisi yapılarak dokunun mikroskop altında incelenmesiyle kesin tanıya ulaşılabilir.

Hepatit B Aşısı Nedir?

Hepatit B aşısı, Hepatit B virüsüne (HBV) karşı bağışıklık geliştiren bir aşıdır. Bu ciddi enfeksiyonu önlemek için kullanılır. Aşı, Hepatit B virüsünün yüzey antijenini (HBsAg) içermektedir. Bu antijen, vücutta bağışıklık yanıtı oluşturarak kişiyi virüse karşı korur. Hedef kitle bebekler ve yetişkinlerdir ve Hepatit B’nin yayılmasını engellemenin en etkili yollarından biri olarak kabul edilmektedir. Hepatit B aşısı, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen temel aşılama programlarının bir parçasıdır. Genellikle doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde uygulanır. Bebeklerde bağışıklık kazanmak için genellikle üç doz aşı uygulanır; ilk doz doğumda, ikinci doz 1. ayda ve üçüncü doz 6. ayda yapılır. Yetişkinlerde ise risk grubundaki bireylere üç doz halinde uygulanır. Aşı, kas içine enjeksiyon yoluyla verilmekte ve belirli aralıklarla tekrarlanarak bağışıklık yanıtının artırılması sağlanmaktadır.

Hepatit B Aşısı Yan Etkileri

Aşı, genel itibarıyla güvenli ve etkili bir koruma yöntemi olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde milyonlarca insan üzerinde uygulanmış olan aşı, ciddi sağlık sorunlarına yol açmayan, nadiren de olsa yan etkilere neden olan bir uygulamadır. Yan etkiler genelde hafif düzeyde olup, kısa sürede kendiliğinden geçer. Hepatit B aşısının yan etkileri şu şekilde sıralanabilir:

• Aşının uygulandığı bölgede hafif bir ağrı, kızarıklık veya şişlik görülebilir; bu yan etkiler genellikle kısa süreli olup bir-iki gün içinde kaybolur.
• Bazı bireylerde aşı sonrası düşük dereceli ateş oluşabilir; bu, normal bir bağışıklık tepkisi olarak değerlendirilir.
• Aşı sonrası hafif yorgunluk veya genel halsizlik hissedilebilir.
• Hafif baş ağrısı, Hepatit B aşısının yaygın ancak geçici bir yan etkisidir.
• İştahsızlık, mide bulantısı ya da sindirim rahatsızlığı görülebilir; bu durum genellikle kısa süreli olmaktadır.
• Alerjik reaksiyonlar çok nadir olmakla birlikte, bazen hafif döküntü veya kaşıntı görülebilir.
• Nadiren, kas veya eklemlerde hafif ağrılar meydana gelebilir.
• Lenf bezlerinde geçici hassasiyet oluşabilmektedir.

Çok nadir durumlarda ani başlayan alerjik reaksiyonlar yaşanabilir; bu reaksiyonlar nefes almada zorluk, hızlı kalp atışı, şiddetli döküntü ya da yüzde şişlik gibi belirtilerle ortaya çıkabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.