Kalça Protezi: Tanımı, Ameliyat Süreci ve Sonrası Yaşam

Kalça protezi ameliyatı, kalça ekleminin hasar görmüş veya yıpranmış kısımlarının yapay bir implant ile değiştirilmesi olarak tanımlanır.

Kalça protezi ameliyatı, kalça ekleminin hasar görmesi ya da yıpranması durumunda, özellikle kalça kırığı veya şiddetli ağrı mevcutsa önerilebilir. Osteoartrit veya romatoid artrit gibi hastalıklar bu tür sorunlara yol açabilir. Bu ameliyat, hareket kabiliyetini artırma, ağrıyı azaltma, güç kazanma ve yaşam kalitesini iyileştirme açısından oldukça faydalı olabilir.

Kalça Protezi Nedir?

Kalça, uyluk kemiğini pelvise bağlayan bir eklemdir. Uyluğun üst kısmında bulunan yuvarlak bir uç, bir yuvaya oturur. Kalça, vücudun en esnek eklemlerinden biridir ve ileri, geri, yana doğru hareket edebilir. Kalça protezleri, kişinin hasarlı kalça kısmını değiştirmek için kullanılan yapay tıbbi malzemelerdir. Genellikle, diğer tedaviler yetersiz kaldığında ve kişinin yaşamını tehdit eden ciddi kalça hasarı varsa kalça protezi önerilmektedir.

Kalça protezleri metal veya plastik malzemeden yapılır. Ameliyat esnasında çıkartılan eklem parçalarının yerine protez yerleştirilir. Kısmi ve total olmak üzere iki tür kalça protezi bulunmaktadır.

• Total Kalça Protezi: En yaygın olanıdır, tüm kalçayı değiştirmek için kullanılır. Ameliyat sırasında, cerrah hastanın femuruna bir gövde yerleştirip, femur başını ve doğal yuvayı yapay parçalarla değiştirir.
• Kısmi Kalça Protezi: Femur başını veya uyluk kemiğinin bir kısmını değiştirir. Femurun merkezine yerleştirilen bir gövdenin tepesine seramik ya da metal bir top eklenir ve genellikle belirli kırık türlerini onarmak amacıyla yapılır.

Kalça Protezi Ameliyatı Kimler İçin Uygundur?

Kalça ağrısı çeken her bireyin kalça protezi ameliyatına ihtiyacı yoktur. Ancak, ağrı günlük aktiviteleri zorlaştırıyorsa, kalça protezi yaşam kalitesini artırmada etkili olabilir. Total kalça protezi, kalçanın çimento kullanılmadan implante edilmesini ve top şeklindeki parçanın değiştirilmesini içerir. Uzun süreli aşınma ve yıpranma kalça üzerindeki ağrıyı artırarak yürüme zorluğuna yol açabilir. Kalça protezi genellikle, kalça eklemindeki hasar sonucunda hareket kabiliyetinin azalması durumunda önerilir. Dinlenme esnasında bile kalçada ağrı hissedilmesi de bir neden olabilir. Kalça protezi ameliyatının en yaygın nedeni osteoartrit olarak bilinen kireçlenmedir.

• Kalça ağrısı nedeniyle fiziksel aktivitelerde kısıtlanma
• Dinlenme sırasında devam eden ağrı
• Ön kalça ve kasıkta ağrı
• Osteoartrit
• İnflamatuar artrit (romatoid artrit, psoriatik artrit)
• Femoroasetabular impingement
• Kalça kırığı
• Kalça çıkığı
• Legg-Calvé-Perthes hastalığı
• Kaymış femur başı epifizi
• Çocukluk Çağı Kalça Bozuklukları

Ağrıdan kurtulmak, kalça protezi ameliyatının en büyük avantajıdır ve en önemli nedenidir. Kalça protezinin sağlayabileceği faydalar şunlardır:

• İyileşmiş hareket kabiliyeti
• Kalça hasarına bağlı ağrının azalması
• Beden ve bacak koordinasyonunun artması
• Günlük fiziksel aktivitelerin kolaylaşması

Kalça Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Ameliyat öncesinde, prosedür hakkında detaylı bilgi edinilmelidir. Doktor, hastanın yaşı, aktivite seviyesi ve kemiğin kalitesine göre protezlerin uygulanmasını önerir. Ameliyata hazırlık aşamasında, hastalar çeşitli tetkiklerden geçirilir. Bu tetkikler, kişinin tıbbi risklerini değerlendirmek için yapılır. Ameliyat öncesi yapılan tetkikler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Kalça kaslarının gücünün ölçülmesi
• Tıbbi geçmişin değerlendirilmesi
• Fiziksel muayene
• Vücut ağırlığının kontrolü
• Kalp-damar hastalıkları incelenmesi
• Elektrokardiyogram (EKG)

Kalça protezi için çeşitli ameliyat yöntemleri mevcuttur. Minimal invaziv teknikler, geleneksel cerrahiden daha az invaziv yaklaşımlardır. Minimal invaziv kalça protezi ameliyatı, kalça eklemi çevresinde daha az ve küçük kesikler kullanır. Bu yöntemler, genellikle minimal veya orta derecede deformasyona sahip hastalar için uygundur ancak büyük değişim gerektiğinde açık ameliyat tercih edilir.

Total kalça artroplastisi planlandığında, cerrah kalçanın gerekli parçalarını plastik ve metalden yapılmış sağlam bir implant ile değiştirir. Femur başı da bu süreçte değiştirilir. Ameliyat, genel veya epidural anestezi altında yapılabilir. Epidural anestezi, vücudun alt kısmını uyuşturma yöntemidir, genel anestezi gerektirmeyen hastalarda tercih edilebilmektedir. Cerrahlar, ameliyat sırasında arkadan veya önden kesilerle çeşitli prosedürler uygular. Ameliyatın tamamlanması genellikle 60-90 dakika sürer. Prosedür aşamaları şunlardır:

• Ameliyat öncesinde anestezi uygulanır.
• Cerrah kalça üzerinden kesi yapar.
• Kesi ile hasar görmüş kalça kısımları çıkarılır.
• Femur başı, asetabulum ve diğer gerekli bölümler implant ile değiştirilir.
• Kesi alanları dikilir.

Ameliyat sonrasında, kalçanın sabit tutulabilmesi için bir pansuman uygulanır ve kesiklerin dikişleri yaklaşık 10-14 gün sonra alınır. Eğer cerrah, yarayı kapatmak için yapıştırıcı kullandıysa, uç dikişler yaklaşık bir ay içerisinde yavaş yavaş düşer.

Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Yaşam

Kalça protezi veya revizyon ameliyatı sonrası iyileşme süreci kişiden kişiye değişir. Önemli olan, hareket etmeye devam etmek ve yavaş yavaş daha aktif hale geçmektir.

Ameliyattan sonra hastanede birkaç gün kalmanız gerekebilir. Ameliyat sonrası ilk 4-6 hafta boyunca, yürümenin kolaylaşması için koltuk değneği kullanılabilir. Çoğu hasta, ameliyatın hemen ardından bir yürüme desteği yardımıyla yürümeye teşvik edilir. Ortalama olarak 2-3 ay içinde normal aktivitelere dönme süreci başlar. Ancak, implant sonrası tam normal hayata dönüş bir yılı bulabilir. İlk 3 ay süreyle alçak sandalyelerde oturmak, koşmak, çömelmek ve zıplamaktan kaçınılması önerilir.

Bireyin kalça implantına alışması için doktor önerisiyle bir egzersiz programına başlaması gerekebilir. Cerrah, ameliyat sonrası hangi aktivitelerin yapılabileceği hakkında bilgi verir ve gerekli ilaçları reçete eder. Kalça protezi takıldıktan sonra dikkat edilmesi gerekenler:

• Reçete edilen ilaçların düzenli kullanımı
• Aşırı kilo almaktan kaçınmak
• Yürüme destek araçları kullanmak
• Doktor kontrolünde fiziksel aktivitelerde bulunmak
• Terapötik egzersiz desteği almak
• Fizik tedaviye başlamak
• Klozet yüksekliği artırma aparatı kullanmak
• Banyoda tutamak takmak
• Duş için oturma yeri kullanmak
• Ayakkabıları, uzun süre eğilme gerektirmeyecek şekilde seçmek
• Yara bölgesinin temiz ve kuru tutulmasını sağlamak
• Gerekli durumlarda doktor ile iletişime geçmek

İyileşme sürecinin zaman alabileceği unutulmamalıdır. Hastalar, ameliyat öncesi aktivite seviyelerine dönmüş gibi hissetmenin genellikle en az 4-6 ay sürdüğünü gözlemleyebilirler. Masa başı işlerinde çalışanların, işten en az 4 hafta izin alması gerekebilir ve komplikasyonlar durumunda bu süre uzayabilir. İzin süresinin ne kadar olacağı ise doktor tarafından hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak belirlenir.