Kök Hücre Tedavisi Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Tedavi seçenekleri araştırılırken, uygulanan tedavinin bireylere zarar vermemesi veya hastalığın etkilerini en aza indirmesi hedeflenir. Özellikle ilaçla tedavi edilemeyen veya tedavi süreçleri kişiye zarar veren hastalıklar için alternatif yöntemler arayışına girilir. Lösemi gibi zorlu tedavi süreçleri gerektiren hastalıkların iyileşme sürecinde, bireylerin kendi hücreleri veya en yakın hücrelerin kullanılması amaçlanır. Bu işleme kök hücre tedavisi denir ve yeni hücrelerle hasarlı hücrelerin onarılması hedeflenir. Kök hücre tedavisiyle ilgili daha fazla bilgi almak için yazımızın devamına göz atabilirsiniz.

Kök Hücre Nedir?

İnsan vücudundaki her hücrenin bir işlevi vardır ve bu işlevler sayesinde yaşam devam eder. Ancak hücrelerin üretilmesi için özel hücrelere ihtiyaç vardır; bu hücrelere kök hücre denir. Kök hücreler bölünerek yavru hücreler oluşturur. Bu oluşan yavru hücreler, yeni kök hücrelere veya vücudun çeşitli işlevlerini sağlayan özel hücrelere dönüşebilirler. Kök hücrelerin vücutta bulundukları yerler ve görevleri şunlardır:

• Beyinde bulunan kök hücreler yeni nöronlar üretir.
• Kemik iliğindeki kök hücreler yeni kan hücreleri oluşturur.
• Kaslarda bulunan kök hücreler, kas dokusunda meydana gelen hasarı onarmak için çalışır.
• Derideki kök hücreler, saç foliküllerini yenileyerek hasarlı cilt dokusunu onarmaya yardımcı olur.

Kök hücrelerin farklı hücrelere dönüşebilme yetenekleri, birçok hastalığın tedavisinde umut vaat eder. Kök hücrelerin sağladığı avantajlar arasında:

• Kök hücrelerin farklı doku ve organlara dönüşümü araştırılarak hastalıklar hakkında daha fazla bilgi edinilebilir.
• Vücuttaki hasar görmüş hücreleri onarmak üzere yönlendirilebilirler.
• İnsanlar için geliştirilen ilaçlar, hastalarda kullanılmadan önce kök hücreler üzerinde test edilebilir.

Yetişkin Kök Hücreler

İnsan vücudunda yaşam süresince kök hücreler bulunmaktadır. Yetişkin kök hücreler, embriyonik aşamadan itibaren vücutta yer alır ve ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilir. Bu hücreler genellikle kemik iliği ve yağ dokusunda az miktarda bulunur.

Embriyonik Kök Hücreler

Embriyonik kök hücreler, yumurtanın döllendikten 3-5 gün sonra oluşan hücre yumağından meydana gelir. Bu kök hücreler, farklılaşma yeteneği açısından yetişkin kök hücrelerden daha yetkin olup daha çeşitli hücre tiplerine dönüşebilirler.

Hematopoietik Kök Hücreleri

Bu kök hücreler, özellikle lösemi tedavisi gören hastaların kemoterapi sırasında kaybettikleri kan hücrelerini yenilemek için kullanılır. Kemoterapi öncesinde hastadan alınan kök hücreler, tedavi sonrası geri enjekte edilir.

Mezenkimal Kök Hücreler

Mezenkimal kök hücreler, vücuttaki her organda bulunmaktadır. Ana görevleri, kemik, yağ ve bağ dokusu oluşturan hücrelere dönüşerek vücudu onarmaktır. Ortopedik hastalıklar ve otoimmün bozukluklar için tedavi araştırmaları devam etmektedir.

Kök Hücre Tedavisi Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

Kök hücre tedavisi, bazı hastalıkların iyileşmesine yardımcı olabileceği gibi, bazı hastalıklarda yaşam süresini uzatabilir. Vücudun yeterli kan hücresi üretemediği, kemik iliği ya da kan hücrelerinin hastalandığı durumlarda kök hücre tedavisi tercih edilebilir. Kök hücre tedavisi hem kan hastalıkları hem de kanser dışı hastalıklar için kullanılabilmektedir. Kök hücre tedavisinin uygulanabileceği hastalıklar arasında:

• Lösemi
• Talasemi
• Orak hücreli anemi
• Hodgkin lenfoma
• Multipl myeloma
• Testis kanseri
• Kemik iliği yetmezliği
• Alzheimer
• Multiple skleroz
• Tenisçi dirseği
• Osteoartrit
• Kornea rejenerasyonu

Kök Hücre Tedavisi İle İlgili Bilmeniz Gerekenler

Kök hücreler, özel işlevli hücrelerin oluşumunu sağlar ve hasarlı dokuların yenilenmesine de yardımcı olurlar. Kök hücre tedavisi, birçok alanda kullanılmakta ve araştırmalar devam etmektedir. Kök hücre tedavisinde her hücre kullanılmaz; kök hücrenin kendini yenileyebilme ve ayırma yeteneğine sahip olması gerekmektedir. Uygun kök hücreler, belirli bir organa veya dokuya enjekte edilerek o bölgenin yenilenmesine ve o bölgedeki hastalıkla mücadele etmeye yardımcı olur. Kök hücreler, kemik iliği veya kordon kanından alınabileceği gibi laboratuvar ortamında da geliştirilebilir.

Kök hücre tedavisinin bir uzman tarafından önerilmesi durumunda, mutlaka bu konuda deneyimli bir hastanede uygulanmalıdır. Alınan kök hücreler, laboratuvar ortamında nakil yapılacak dokuya uygun bir şekilde hazırlanır. Ayrıca, vücuda enjekte edilen kök hücreler, sorunlu bölgeyi tespit etmez; nakil yapılan organ içerisinde çalışmalıdır. İnsan vücudu sürekli olarak yenilense de, kök hücre tedavisi, hastalığın tedavi sürecine destek olabilmektedir. Çünkü yenilenme hızı ve kök hücre miktarı, hastalıkla savaşmak için yeterli olmayabilir. Tedavi için genellikle yetişkin kök hücreler tercih edilir. Bu kök hücreler, kemik iliği ve yağ dokudan toplanabilirken, embriyonik kök hücreler genellikle laboratuvar araştırmalarında kullanılmaktadır. Ancak, bu hücrelerin elde edilmesi için tüp bebek merkezlerindeki döllenmiş yumurtalara ihtiyaç vardır.

Kök hücre tedavisi sırasında cerrahi bir müdahale gerektirmediğinden anestezi kullanılmaz ve komplikasyon riski düşüktür. Ancak, bu durum kök hücre tedavisinin tamamen risksiz olduğu anlamına gelmez. Enjeksiyonlar, enfeksiyon ya da sinir hasarına neden olabilir, bu nedenle uygulamayı gerçekleştiren doktorun deneyimi önemlidir. İşlem sonrası hastanın normal hayatına dönüş süresi genellikle kısadır. Ancak, işlem öncesinde mutlaka doktora kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmelidir. Tedavi sonrası, kişi birkaç hafta hafif ağrı hissedebilir. Fakat, enjekte edilen kök hücrelerin etkisi hemen görülmez; iyileşme süreci, genellikle 6 aydan 1 yıla kadar devam edebilir.

Kök hücreler, bazı hastalıkların tedavisinde resmi olarak kullanılmakta ve pek çok hastalığın tedavisi için araştırmalar sürmektedir. Ancak, bu tedavi seçeneği tercih edilmeden önce, işlemi gerçekleştirecek doktor ve hastanenin iyi bir şekilde seçilmesi gerekmektedir.