Konjonktivit (Kırmızı Göz Hastalığı) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Konjonktivit (Kırmızı Göz Hastalığı): Tanımı ve Belirtileri

Gözün beyaz kısmını ve göz kapaklarının iç yüzeyini örten ince, şeffaf zar olan konjonktiva tabakasının iltihaplanmasıyla meydana gelen bir rahatsızlıktır. Bu durum genellikle gözde kızarıklık, sulanma, kaşıntı ve rahatsızlık gibi belirtilerle kendini gösterir. Halk arasında “kırmızı göz hastalığı” olarak bilinen konjonktivit, oldukça yaygın bir rahatsızlık olup, genellikle bulaşıcıdır ve çocuklardan yetişkinlere kadar herkesi etkileyebilir. Konjonktivitin başlıca nedenleri arasında enfeksiyonlar (bakteriyel, viral), alerjik reaksiyonlar ve tahriş edici maddeler bulunmaktadır.

Konjonktivit (Kırmızı Göz Hastalığı) Nedir?

Gözün konjonktiva adı verilen zar tabakasının iltihaplanması ile oluşan bir göz rahatsızlığıdır. Konjonktiva, göz küresinin beyaz kısmını ve göz kapaklarının iç kısmını örten ince, şeffaf bir zardır. Bu zar, gözün nemli kalmasını sağlayarak dış etkenlere karşı koruma işlevi görür. Ancak enfeksiyonlar, alerjiler ya da tahriş edici maddelerle iltihaplandığında gözde rahatsızlık hissi ve görünür kızarıklık meydana gelir. Halk arasında “kırmızı göz hastalığı” olarak anılan konjonktivit, genellikle gözdeki kızarıklık, sulanma, kaşıntı ve batma hissi gibi kolayca fark edilen belirtilere sahiptir. Konjonktivit, bulaşıcı olabileceği gibi (özellikle viral ve bakteriyel türlerinde) alerjik reaksiyonlar veya kimyasal maddelerden kaynaklanan türleri bulaşıcı değildir. Genellikle hafif seyreden hastalık, uygun tedavi ile hızlıca iyileşebilir; ancak tedavi edilmediği veya nedenleri doğru yönetilmediği takdirde ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Konjonktivit Belirtileri Nelerdir?

Konjonktivit, nedenine bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir. Ancak genel olarak gözdeki iltihaplanmaya bağlı tipik semptomlarla karakterizedir. Bu belirtiler tek bir gözde başlayıp kısa sürede her iki göze de yayılabilir. Konjonktivit belirtileri şunlardır:

• Kızarıklık: Göz beyazının belirgin bir şekilde kızarması, en sık görülen semptomdur.
• Sulanma ve Akıntı: Viral konjonktivitte berrak ve sulu akıntı, bakteriyel türde ise sarımsı-yeşilimsi bir akıntı görülür.
• Kaşıntı ve Yanma: Özellikle alerjik konjonktivitte yoğun kaşıntı ve gözlerde yanma hissi mevcuttur.
• Göz Kapaklarında Şişlik: İltihaplanma nedeniyle göz kapaklarında hafif ila orta dereceli şişlik gözlemlenebilir.
• Işığa Hassasiyet: Gözler parlak ışığa karşı hassaslaşabilir.
• Gözlerde Batma ve Rahatsızlık Hissi: Hastalar genellikle gözlerinde kum varmış gibi bir his tanımlarlar.
• Yapışkanlık ve Kabuklanma: Özellikle bakteriyel enfeksiyonda sabahları göz kapaklarının birbirine yapışması yaygındır.
• Bulanık Görme: Gözdeki akıntı veya iltihap, geçici bulanık görmeye yol açabilir.

Özellikle şiddetli ağrı, görme kaybı veya diğer ciddi semptomlar varsa başka bir göz hastalığı olabileceği için derhal bir göz doktoruna başvurulmalıdır.

Konjonktivit Neden Olur?

Gözün konjonktiva tabakasını etkileyen çeşitli faktörlerle ilgili olabilir. En yaygın nedenler arasında enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar ve tahriş edici maddelere maruz kalma yer almaktadır. Altta yatan nedene bağlı olarak konjonktivitin bulaşıcılığı ve belirtileri değişiklik gösterebilir. Konjonktivitin nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Viral Enfeksiyonlar: Konjonktivitin en yaygın nedenlerinden biridir. Genellikle soğuk algınlığı veya grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarına eşlik eder. Adenovirüs en yaygın etkenlerden biridir ve oldukça bulaşıcıdır.
• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Bakteriler nedeniyle gelişir. Bu tür konjonktivit genellikle sarı veya yeşil akıntıya ve göz kapaklarının yapışmasına neden olabilir. Bakteriyel konjonktivit tedavi edilmezse korneayı etkileyerek ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
• Fungal ve Parazitik Enfeksiyonlar: Nadir görülmekle birlikte genellikle uzun süreli lens kullanımı veya göz travmalarından sonra ortaya çıkabilir.
• Alerjik Reaksiyonlar: Polen, toz, hayvan tüyü veya kozmetik ürünler gibi alerjenlere maruz kalma sonucu gelişir. Alerjik konjonktivitte gözlerde şiddetli kaşıntı, kızarıklık ve şişlik görülür. Bu tür bulaşıcı değildir.
• Tahriş Edici Maddeler: Kimyasallar, klorlu havuz suyu veya güçlü temizlik ürünlerine maruz kalma, konjonktivanın tahriş olmasına sebep olabilir.
• Kontakt Lens Kullanımı: Hijyen kurallarına uyulmadan kullanılan veya uzun süre takılan kontakt lensler, enfeksiyon ve konjonktivit riskini artırabilir.
• Yeni Doğanlarda Konjonktivit (Neonatal Konjonktivit): Doğum sırasında annenin vajinal kanalında yer alan bakteriler veya virüsler, yenidoğanın gözlerine bulaşabilir. Tedavi edilmezse ciddi görme kayıplarına yol açabilir.
• Otoimmün ve Sistemik Hastalıklar: Sjögren sendromu veya romatoid artrit gibi bağışıklık sistemi ile ilgili bazı hastalıklar konjonktivite yol açabilir.
• Hijyen Eksikliği ve Bulaşma: Kirli ellerle gözlere dokunmak veya enfekte bir kişinin havlusu ve kişisel eşyalarını kullanmak bulaşıcı konjonktivit oluşturabilir.

Konjonktivit Türleri Nelerdir?

Her türün belirtileri, bulaşıcılığı ve tedavi yöntemleri farklılık gösterir. Konjonktivitin doğru bir şekilde sınıflandırılması, uygun tedavi planının belirlenmesi açısından önemlidir. Konjonktivit türleri şunlardır:

• Viral Konjonktivit: Genellikle adenovirüs gibi virüsler tarafından tetiklenir. Grip veya soğuk algınlığına eşlik edebilir. Son derece bulaşıcıdır; direkt temasla veya havlu, yastık gibi ortak eşyaların kullanımıyla yayılabilir.
• Bakteriyel Konjonktivit: Genellikle Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae gibi bakterilerden kaynaklanır. Kontakt lens kullanımı da risk faktörüdür. Bu tür bulaşıcıdır; genellikle direkt temas veya enfekte eşyalarla yayılır.
• Alerjik Konjonktivit: Polen, hayvan tüyü, toz gibi alerjenler nedeniyle oluşur ve bulaşıcı değildir.
• Kimyasal Konjonktivit: Kimyasal maddeler, klor ve temizlik gibi tahriş edici ürünler nedeniyle görülen hastalık, bulaşıcı değildir.
• Neonatal Konjonktivit: Yenidoğan bebeklerde annenin doğum kanalındaki enfeksiyonlar sebebiyle oluşur.
• Kronik Konjonktivit: Sürekli tahrişe neden olan durumlar, çevresel faktörler veya uzun süre tedavi edilmeyen enfeksiyonlar sonucunda görülebilir. Bulaşıcılığı nedenine bağlıdır.

Konjonktivit Nasıl Teşhis Edilir?

Konjonktivit teşhisi, hastanın şikayetlerini dinleyerek ve gözün detaylı muayenesi ile konur. Doktor, gözdeki kızarıklık, sulanma, akıntı ve şişlik gibi belirtileri değerlendirir. Ayrıca hastanın tıbbi geçmişi, semptomların süresi ve alerjenlere ya da enfeksiyonlara maruz kalma durumu sorgulanabilir. Gözdeki akıntının türü, enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa viral mi olduğunu ayırt etmeye yardımcı olabilir. Gerekirse gözden alınan akıntı örneği laboratuvar ortamında incelenir. Bu yöntem, bakteriyel enfeksiyonların spesifik nedenini belirlemek için kullanılmaktadır. Alerjik konjonktivitten şüpheleniliyorsa alerji testleri de yapılabilir. Nadiren, ileri düzeyde belirtiler veya diğer göz hastalıklarıyla karışabilecek durumlarda, göz uzmanı daha ileri testler veya görüntüleme yöntemleri önerebilir.

Konjonktivitten Nasıl Korunulur?

Göz hijyenine dikkat etmek ve bulaşıcı etkenlere karşı korunmak son derece önemlidir. Eller sık sık yıkanmalı ve gözlere dokunmaktan kaçınılmalıdır. Enfekte kişilere ait havlu, yastık kılıfı gibi kişisel eşyalar kullanılmamalıdır. Kontakt lens kullanıcıları, lens temizliğine özen göstermeli ve lensleri tavsiye edilen sürelerden daha uzun süre takmamalıdır. Alerjik konjonktivite karşı korunmak için alerjenlerden uzak durulmalı, polen mevsiminde açık havada uzun süre kalmaktan kaçınılmalıdır. Kimyasal maddelerle çalışırken koruyucu gözlük kullanılması da tahrişe bağlı konjonktivit riskini azaltır.