Kusmanın Nedenleri Nelerdir? Kusmaya İyi Gelen Önlemler Nelerdir?

Kusma, mide içeriğinin istem dışı dışarı atılmasıyla sonuçlanan bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Genellikle bu durumdan önce mide bulantısı yaşanır. Birçok patolojik durumun belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Enfeksiyonlar, kafa travmaları, kanser tedavileri, bazı ilaçlar, zehirlenmeler, tıbbi müdahaleler ve hastalıklar sonucunda kusma meydana gelebilir. Kustuktan sonra vücutta aşırı su ve elektrolit kaybı olabileceğinden, yeterli hidrasyon sağlanmalıdır. Mide bulantısı hissedildiğinde, kusmayı önlemeye yönelik bazı yöntemler kullanılabilir. Ayrıca, kustuktan sonra vücuttaki kayıpların ve hasarların telafi edilmesi için çeşitli önlemler alınabilir. Özellikle vücuttaki etkilerini en az düzeye indirmek için birkaç yöntem uygulanmalıdır. Bunlardan en önemlisi, kusma sonrası vücuttan aşırı sıvı kaybını önlemek amacıyla, tolere edilebilecek miktarda su içmektir. Eğer kusma sürekli ve sık yaşanıyorsa, bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Kusma Neden Olur?

Kusma, mide içeriğinin ağız yoluyla istem dışı dökülmesidir. Bu süreçte mide kasları güçlü bir şekilde kasılarak içeriği ağıza doğru iter. Bu özelliği sayesinde vücuttaki zararlı maddeleri uzaklaştırmaya yönelik bir refleks olarak ortaya çıkar. Kusma, çoğunlukla bir hastalıktan çok semptom olarak meydana gelir ve çeşitli tıbbi durumların belirtisi olarak akut veya kronik şekilde gelişebilir. Akut ve kronik kusma, enfeksiyonlar, ağrı, stres, bazı ilaçlar ve hastalıklardan kaynaklanabilir.

Akut Kusma Nedenleri

Akut kusma, iki günden az süren veya aniden ortaya çıkan nöbetler şeklinde gözlemlenir. Bu durumu tetikleyebilecek faktörler şunlardır:

• Hepatit, pankreatit, menenjit ve gastroenterit gibi enfeksiyon hastalıkları
• Gıda zehirlenmesi
• Araç ve deniz tutması
• Diyabetik ketoasidoz
• Apandisit
• Ameliyat sonrası
• Beyin hasarları, sarsıntı, menenjit ve tümörlerin neden olduğu kafa içi basıncı artıran hastalıklar

Kronik Kusma Nedenleri

Kronik kusma, iki günden uzun süren ve tekrarlayan kusma atakları olarak tanımlanır. Genellikle tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Bu rahatsızlığın sebepleri şunlardır:

• Radyoterapi (radyasyon terapisi ile kanser tedavisi)
• Kemoterapi (ilaç tedavisi ile kanser tedavisi)
• Yüksek miktarda vitamin alımı
• Gebelik
• Migren (şiddetli baş ağrıları)
• Çölyak gibi gıda alerjileri
• Reflü gibi üst sindirim sistemi bozuklukları
• Gastroparez (midenin geç boşalması durumu)
• Böbrek taşları
• Bazı ilaçlar
• Anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlar

Kusmaya Ne İyi Gelir?

Kusma, hastalıkların bir belirtisi olmasının yanı sıra, bazı durumlarda refleks olarak da ortaya çıkabilir. Özellikle zehirlenme gibi durumlarda zararlı maddeleri vücuttan atmak amacıyla gerçekleşebilir. Ancak sık tekrarlaması, vücudun su ve elektrolit dengesini bozar. Bu nedenle kusmayı engelleyecek ve zararlarını minimuma indirecek bazı önlemler şunlardır:

• Mide bulantısı hissedildiğinde ayakta ve hareketli aktivitelerden kaçınıp oturmak rahatlatıcı olabilir.
• Zencefilli içecekler mideyi rahatlatabilir.
• Buz parçalarını emmek ve çiğnemek, bulantıyı azaltabilir.
• Baharatlı ve yağlı gıdalardan kaçınmak ve daha hafif besinleri tercih etmek mideyi rahatlatır.
• Zor sindirilen gıdaların tüketiminden kaçınmak, midenin dinlenmesine yardımcı olur.
• Küçük porsiyonlar halinde ve yavaşça yemek, mide bulantısını engeller.
• Stres ve kaygı kaynaklı bulantılar için derin nefes egzersizleri faydalı olabilir.

Çocuklarda Mide Bulantısı ve Kusmaya Ne İyi Gelir?

Çocuklarda bulantı ve kusma sıkça görülen bir durumdur. Genellikle enfeksiyonlar ve kısa süreli hastalıklarla ilişkilidir. Genellikle kendiliğinden düzelir. Ancak çocuklar, yetişkinlere göre daha fazla susuz kalma riski taşır. Bu nedenle hastalık esnasında çocuğun elektrolit ve su dengesini korumak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Çocuğun su içmesine teşvik edilmelidir.
• Çocuk rahatladığında, az miktarda gıda takviyesi yapılabilir.
• Yumuşak gıdalar; tahıllar, krakerler ve ekmek, sindirimi daha kolay olduğundan tercih edilebilir.
• Çocuklardaki kusma genellikle enfeksiyon kaynaklıdır, bu nedenle çocukların elleri sıkça yıkanmalıdır.
• Eğer ishal varsa, şekerli yiyecek ve içecekler verilmemelidir; bu durum ishali kötüleştirir.

Bebeklerde sık sık regürjitasyon (mide ve yemek borusu arasındaki kapakçığın açılarak mide içeriğinin ağıza gelmesi) görülebilir. Bu, bebeğin mide kaslarının tam olarak gelişmemiş olmasından kaynaklanır. Bu durumu önlemek için aşağıdaki uygulamalar yapılabilir:

• Bebek, dik pozisyonda beslenmelidir.
• Beslenmeden sonra bebek hemen yatırılmamalı, desteklenip dik tutulmalıdır.
• Bebek beslendikten sonra zıplatma gibi hareketlerden kaçınılmalıdır.
• Yemeklerin ağıza gelmesini önlemek amacıyla bebek maması koyulaştırılmalı ve kıvamlı hale getirilmelidir.
• Kusma sonrası rahatsızlık hissediliyorsa, bebeğe ufak miktarlarda su veya süt verilerek hidrasyon sağlanmalıdır.
• Eğer bebek emziriliyorsa, kusma sonrası anne sütüne devam edilmelidir.
• Bebeğe ait beslenme araç ve gereçlerinin iyi bir şekilde sterilize edildiğine emin olunmalıdır.

Hamilelerde Kusmaya Ne İyi Gelir?

Hamilelik döneminde, günün herhangi saatinde mide bulantısı ve kusma yaşanabilir. Özellikle sabahları bu durum daha sık görülür ve “sabah bulantısı” olarak bilinir. Hamilelikteki bu belirtiler, fiziksel ve hormonal değişimlerden kaynaklanır. Genellikle hamileliğin ilk üç ayında yaygın olup, çoğu kadında üçüncü ay sonunda düzelir; ancak bazıları için bu süreç kalıcı olabilir. Bu dönem boyunca mide bulantısı ve rahatsızlığı azaltmak için şu önlemler alınabilir:

• Yatakta birkaç kraker bulundurmak ve yataktan kalkmadan önce yemek, mideyi rahatlatabilir.
• Öğünleri küçük porsiyonlara ayırmak ve atlamamak mide bulantısını önleyebilir.
• Baharatlı ve yağlı yiyecekleri tüketmekten kaçınmak faydalı olacaktır.
• Ara öğünlerde şekerli, besleyici değeri düşük atıştırmalıklar yerine fındık, elma, peynir, yoğurt ve fıstık ezmesi gibi protein zengini yiyecekler tercih edilmelidir.
• Keskin ve rahatsız edici kokulardan kaçınılmalıdır.
• Sabah uyanıldığında odayı havalandırmak ve temiz hava almak bulantıya iyi gelir.
• Yemek sonrası değil, oturup yürüyüş yaparak rahatlamak daha iyi sonuç verir.
• Hamilelikte gerekli vitaminlerin, ara öğünlerle birlikte alınması mideyi daha az rahatsız eder.

Hangi Durumda Doktora Başvurulmalıdır?

Kusma genellikle zararsız bir rahatsızlık olarak kabul edilir ve vücudun kendini toparlama çabası olarak ortaya çıkar. Fakat sık yaşanması, vücut kayıplarını arttırabilir ve bu kayıplar ciddi boyutlara ulaşırsa yaşamsal risk taşıyabilir. Bu nedenle aşağıdaki durumlarda doktora başvurulması gerekmektedir:

• Eğer iki günden fazla sürüyorsa,
• Göğüs ve karın ağrısı ile birlikteyse,
• Ciddi baş ağrıları varsa,
• Baş dönmesi ve bilinç kaybı durumları oluyorsa,
• Ateş varsa,
• Dehidrasyon belirtileri (baş ağrısı, ağız kuruluğu, aşırı susama) gözlemleniyorsa,
• Kas krampları yaşıyorsanız,
• Kusmukta kan varsa,
• İshal mevcutsa,
• Uzun süreli idrara çıkamama durumu varsa.

Bebeklerde kusma genellikle fizyolojik bir durumdur. Ancak sık tekrar eden kusmalar, bebeğin büyümesi ve gelişmesi üzerinde olumsuz etki yapabileceğinden, idrar miktarında azalma ya da ağlarken gözyaşı gelmemesi gibi belirtiler varsa doktora başvurulmalıdır. Eğer bebeğiniz ve siz bahsedilen semptomları sürekli yaşıyorsanız, bir sağlık uzmanına danışmalısınız. Mide bulantısı ve kusma sonrası alınması gereken önlemler hakkında bilgi edininiz.