Meme Kanseri Tarama Yöntemleri | Anadolu Sağlık Merkezi

Meme kanserinin yaygınlığının artması, erken evrede tedavi edilebilir olması ve günümüz koşullarında erken tanı imkanlarının mevcut olması, meme kanserinde tarama yöntemlerinin önemini artırmaktadır.

Tarama yönteminin seçimi; hastanın yaşı, meme yapısı ve fizik muayene bulgularına göre belirlenmektedir.

KLİNİK MEME MUAYENESİ

Meme muayenesi, uzman bir doktor tarafından yapılır. Genellikle 40 yaşına kadar 1-3 yılda bir, 40 yaşından sonra ise her yıl düzenli olarak yapılması önerilir. Muayene sıklığı, risk faktörleri ve memede saptanan belirtiler doğrultusunda hekim tarafından belirlenir.

MAMMOGRAFİ

Mammografi, erken tanıda en etkili görüntüleme yöntemlerinden biridir.

Mammografi, düşük dozda X ışını kullanılan özel bir meme röntgen filmidir. Bu yöntem, elle muayene ile tespit edilemeyecek kadar küçük tümörlerin saptanması ve özellikle fibrokistik yapıya sahip kadınların memelerinin yapısının incelenmesi için uygulanır.

Mammografi sırasında ilaç kullanılmaz ve iğne yapılmaz. Meme, iki plak arasına nazikçe sıkıştırılır. Sıkıştırmanın amacı; memenin hareketini engelleyerek görüntü kalitesini artırmak, kalınlığı azaltarak daha az X ışını maruziyeti sağlamak ve üst üste gelebilecek oluşumları açığa çıkararak hatalı sonuçları önlemektir.

Yeni nesil dijital mammografi, X ışını miktarını önemli ölçüde azaltmaktadır.

Mammografi çekimi yatay ve dikey açılardan yapılır.

Bu işlem için özel bir hazırlığa gerek yoktur. Adet döneminin görüntü üzerinde etkisi olmaz; ancak hassasiyet açısından adet döneminin dışındaki zamanlar tercih edilebilir.

Çekim esnasında bel üstü çıplak olmalı ve meme ile koltuk altı bölgesine deodorant, talk pudrası veya losyon sürülmemesi önerilir.

BIRADS (BREAST IMAGING REPORTING AND DATA SYSTEM) MEME GÖRÜNTÜLEME VE RAPORLAMA SİSTEMİ

Mammografi sonucunda izlenecek yolu gösteren bir raporlama yöntemidir.
BIRADS 0: Mamografide bir şey görünmesine rağmen ne olduğu net olarak anlaşılamayan durumdur. Ek tetkiklere ihtiyaç vardır.

BIRADS 1: Mamografi sonucu normaldir.

BIRADS 2: Mamografide görünen, %100 iyi huylu olduğu kesin olarak bilinen durumlardır.

BIRADS 3: Olasılıkla iyi huylu olduğu düşünülen durumdur. 6 ay sonra kontrol önerilir.

BIRADS 4: Mutlaka biyopsi ile desteklenmesi gereken ve kanser olma ihtimali yüksek olan durumlardır.

MEME ULTRASONOGRAFİSİ

Meme yapısı yoğun kadınlar için etkili bir yöntemdir. Genç ve ailesel risk taşıyan kadınlarda, mammografi normal ancak elle hissedilen bir kitle varsa tercih edilmektedir. Mammografide dokuların üst üste geldiği durumlarda tespit edilemeyen oluşumları saptamada etkilidir.

Ultrason, radyasyon içermez. 40 yaş altındaki kadınlarda elle hissedilen kitle durumunda önce ultrasonografi tercih edilmektedir.

Memenin hassas olduğu dönemlerde az miktarda ağrı hissedilmesi mümkündür. Memede enfeksiyon bulguları (ağrı, şişlik, kızarıklık) durumunda ultrason tercih edilir.

Mammografi ya da klinik meme muayenesinde şüpheli bulgular varsa, ek görüntüleme için ultrasonografi tercih edilir.

MANYETİK REZONANS (MR)

Manyetik rezonans, güçlü bir manyetik alan içinde radyo dalgaları kullanılarak görüntü elde edilmesidir. Radyasyon içermez. Vücudun doğal yapısında bulunmayan yapılar ve farklılıklar tespit etmek için kullanılmaktadır. Yumuşak dokuların görüntülenmesinde iyi sonuçlar vermektedir.

MR, mamografi, ultrasonografi ve elle muayene ile tespit edilemeyen odakları %20-%25 oranında belirleyebilmektedir. Özellikle fibrokistik yapıya sahip yoğun memelerde cerrahi planlamada yardımcı olur. Kanserin tekrarlama riskinin olduğu durumlarda yol gösterici nitelik taşır.

Bir memede kanser saptandığında, aynı ya da diğer memede olabilecek oluşumları aramak için sıklıkla kullanılmaktadır.

Genellikle taramada ilk tercih olarak kullanılmaz. Bazı durumlarda ultrasona destekleyici olarak istenir. Ayrıca, yüksek riskli grupta mamografiye ek olarak önerilebilir. MR, memenin yoğunluğundan ve yapısından etkilenmez.

Meme kanseri tedavisi sonrası kontrol ve ileri evre tedavilerde kemoterapinin etkinliğini ölçmek amacıyla da uygulanmaktadır.

MEME BİYOPSİSİ

Görüntüleme yöntemleri ile memede şüpheli bir lezyon tespit edildiğinde, kanser olup olmadığını anlamak için hücresel düzeyde incelemeler yapılması gerekmektedir. Değerlendirme için uygun örnekler, radyoloji eşliğinde çeşitli alet ve cihazlar yardımıyla alınarak meme biyopsisi yapılır.

Lezyon, mamografi, ultrasonografi veya MR’da daha iyi görünüyorsa, o yöntem eşliğinde biyopsi yapılacaktır. Bazen cerrahi yöntem de tercih edilebilir.

Alınan örnek, patoloji laboratuvarında incelenir ve kanser olup olmadığı rapor edilir. Biyopsinin amacı patoloji uzmanının değerlendirmesi için yeterli miktarda örnek almaktır.

Biyopsinin farklı yöntemleri mevcuttur. Radyoloji uzmanı, uygun tekniği, alınacak örneğin miktarını, meme yapısını ve lezyonun durumunu dikkate alarak seçecektir.

Biyopsi sırasında üst beden giysileri çıkarılır. Örnek alınacak bölge, lokal anestezi ile uyuşturulur ve işlem sırasında ağrı hissedilmemesi hedeflenir. İşlem sonrası gün içinde veya ertesi gün hafif ağrı olabilir; gerekirse doktor tavsiyesiyle ağrı kesici kullanılabilir. İşlem sonrasında örnek alınan bölge kapatılır ve kanama açısından izlenmesi gereklidir.