Palyatif Bakım: Nedir, Nasıl Uygulanır ve Gereksinimleri Nelerdir?

Palyatif bakım, yaşam boyu süren tedavi süreçlerinde hasta ve ailelerin karşılaştığı olumsuzlukları, hastalığa bağlı komplikasyonları azaltarak yaşam kalitesini artırmada son derece etkili bir yaklaşımdır.

Kronik hastalıklar, yaşam boyu tedavi gerektiren zorlu sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Hastalar, yetişkinlik döneminden yaşlılığa kadar kronik hastalıklarla mücadele ederken; sürekli hastane ziyaretleri ve yorucu tedavi süreçleri gibi faktörler nedeniyle fiziksel ve psikolojik olarak yıpranabilir. Bu durum, stres ve benzeri etkenler eklenerek tedaviye olan uyumu azaltabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir. Ciddi bir kronik hastalıkla yaşayan bireyler, hem semptomların hafifletilmesi hem de tedavi sürecindeki iletişim eksikliklerini en aza indirmek için hastane ve ev arasında bir destek katmanına gereksinim duyar. Son yıllarda artan ihtiyaç ve talep doğrultusunda, palyatif bakım uygulamaları bu destek katmanını sağlamaktadır. Palyatif bakım, hastalar ve aileleri için olumsuz durumları azaltıp yaşam kalitesini artırmada büyük bir rol oynamaktadır.

Palyatif Bakım Nedir?

Palyatif bakım, ciddi bir hastalıkla başa çıkması gereken hastalar için semptomları hafifletme, yaşam kalitesini artırma ve stres düzeyini azaltma amaçları doğrultusunda uygulanan özel bir tıbbi destektir. Hem hasta hem de ailesi için önemli olan bu bakım, hastanın tedavi süreçlerine yönelik ilave bir destek katmanı oluşturur ve tedavi sürecini iyileştirir. Bu bakım, doktorlar, hemşireler ve diğer sağlık uzmanlarından oluşan bir ekip tarafından sağlanır. Bakım süreci, hastalığın gelişimine değil, hastanın bireysel ihtiyaçlarına odaklanarak planlanır, böylece hastanın tedaviye uyumu artar. Her yaştan ve hastalık evresinden hastalar palyatif bakımdan yararlanabilir.

Palyatif Bakım Nasıl Alınır?

Palyatif bakım, ciddi hastalığı olan bireyler için hastalıklarının her aşamasında erişilebilen bir hizmettir. Çocuklar, gençler ve yetişkinler palyatif bakım alabilir. Palyatif bakım talep eden hastalar, bu hizmeti sunan sağlık kuruluşlarına başvurmalıdır. İlk muayene genellikle sağlık kuruluşlarında yapılır, hastanın detaylı tıbbi hikayesi alınır ve mevcut sağlık durumu hakkında bilgi edinilir. Ardından fiziksel muayeneler gerçekleştirilir ve gerekirse tanı testleri uygulanır. Palyatif bakım ekibi, mevcut tedaviler hakkında değerlendirme yaparak hastanın yaşam kalitesini artırmaya yönelik bir bakım planı oluşturur. Bu süreçte ağrıları azaltma ve hasta ile ailesinin psikolojik olarak desteklenmesi öncelikli hedeflerdir. Belirlenen palyatif bakım planı, birinci basamak palyatif bakım ekibiyle koordine edilerek uygulanır. Araştırmalar, palyatif bakımın erken dönemde başlanmasının, yaşam kalitesini artırdığı, depresyon ve anksiyete gibi sorunları önlediği ve hasta ile aile konforunu artırdığına dair bulgular sunmaktadır.

Palyatif Bakım Şartları Nelerdir?

Destekleyici bakım olarak bilinen palyatif bakım, ciddi hastalığı bulunan ve yardıma ihtiyaç duyan bireylere sunulur. Özellikle ileri yaştaki bireyler, kronik hastalıkları nedeniyle palyatif bakıma daha fazla ihtiyaç duyar. Palyatif bakım hizmetleri hastanelerde, evlerde, birinci basamak sağlık kuruluşlarında veya yaşlı bakım evlerinde sağlanabilir. Hasta bağımlılığı, enteral ya da parenteral beslenme gereksinimi, ciddi ağrı, düşme ve inkontinans gibi durumlar, palyatif bakım için öncelikli kabul koşullarıdır. Ayrıca son dönem kanser hastaları, kronik nörolojik hastalıklar, kas hastalıkları ve şiddetli demans gibi sorunları olan hastalar da öncelikli gruplar arasındadır. Genel olarak, tedavi edici bir çözümü olmayan ciddi kronik hastalığı bulunan bireylerin palyatif bakım alması önerilmektedir. Bunun yanı sıra her yaştan, ciddi sağlık sorunu olan bireyler de palyatif bakım hizmeti alabilir. Kabul şartları, hizmet alınacak kuruma göre değişebilir.

Palyatif Bakımda Ne Yapılır?

Palyatif bakım, sağlık ekibi tarafından hastanın yaşam tarzı ve ihtiyaçlarına göre planlanır. İlk adımlar arasında hastanın yaşadığı semptomların ele alınması ve buna yönelik önleyici tedavilerin yapılması yer alır. Bu sayede hastanın yaşam kalitesi artırılır. Palyatif bakım ile hafifletilebilecek bazı semptomlar şunlardır:

• Ağrılar
• Mide bulantısı ve kusma
• Depresyon
• Kaygı ve sinirlilik hali
• Solunum güçlükleri
• Anoreksi
• Uyku problemleri
• Yorgunluk
• İshal ve kabızlık gibi sindirim sorunları

Tedavi sürecinde, hasta ve aile tarafından verilecek kararlarda palyatif bakım ekibi destek sağlar. Nefes teknikleri, hobiler, rehabilitasyon uygulamaları ve psikoterapi gibi teknikler, bakım sürecinde yer alır. Hastanın hedefleri ve dilekleri doğrultusunda destek sağlanırken, vasiyetname gibi talepler için de yönlendirmeler yapılır. Palyatif bakım ekibi, hastanın mevcut tıbbi tedavi süreçleriyle sürekli iletişim ve koordinasyon içerisinde çalışır.

Palyatif Bakım Hangi Hastalıklara Bakar?

Palyatif bakım, yaşam kalitesini etkileyen herhangi bir ciddi kronik hastalığın varlığında uygulanabilir. Çocuk, yetişkin veya yaşlı her birey için uygun bir destek sunar. Uygulandığı yaygın hastalık türleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Kanserler
• Kalp hastalıkları
• Felç (inme)
• Kistik fibrozis
• Doku ve işlev bozukluğu yaratan kas ve sinir hastalıkları
• Kök hücre nakli gerektiren kan ve kemik iliği hastalıkları
• Son dönem karaciğer hastalığı
• Böbrek yetmezliği
• Alzheimer hastalığı ve demans
• Kronik akciğer hastalıkları
• Parkinson hastalığı
• Doğumsal hastalıklar
• Çeşitli sebeplerle hareket kısıtlılığı veya yatağa bağımlılık yaratan kronik hastalıklar

Bunlar palyatif bakım desteğine sıkça ihtiyaç duyan hastalık gruplarıdır; diğer hastalık türleri de palyatif bakım gerektirebilir. Yaşam boyu tedavi gerektiren kronik hastalıklara sahip, kaliteli yaşam süremeyen bireyler palyatif bakıma yönlendirilmek üzere başvurabilirler. Eğer siz veya yakınlarınız palyatif bakım hizmetlerine ihtiyaç duyuyorsanız bilgi alabilir ve başvuruda bulunabilirsiniz.