Raynaud Sendromu Hakkında Bilgi | Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Raynaud sendromu, kan damarlarının kasılması sonucu ekstremitelerde meydana gelen ataklarla karakterize bir durumdur ve kan akışının kesintiye uğraması ile gelişir. Tedavi amacıyla genellikle kan damarlarını genişletici ilaçlar kullanılır. Bu sendrom, el veya ayak parmakları, kulak ve burun gibi yapıların kan akışında kesintiye neden olabilir. Bu ataklar, vazospazm olarak adlandırılır.
Raynaud sendromu, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olarak iki grup altında incelenmektedir. Primer formda herhangi bir altta yatan rahatsızlık bulunmazken; sekonder formda artrit, donma ya da çeşitli otoimmün hastalıklar gibi durumlar atakları tetikler. Raynaud sendromu hakkında daha fazla bilgi için okumaya devam edebilirsiniz.

Raynaud Sendromu Nedir?

Raynaud sendromu, hastanın el veya ayak parmaklarında önce mavi veya beyaz renk değişimi, ardından açık kırmızı bir tona dönüşen bir fenomeni tanımlar. Bu renk değişimi, el ve ayaklardaki küçük damarlardaki kasılmalardan kaynaklanır ve birkaç saniyeden saatlere kadar sürebilir. Ataklar genellikle ortalama 15 dakika kadar sürmektedir.

Raynaud Sendromu Tipleri Nelerdir?

Raynaud sendromu, primer ve sekonder olmak üzere iki türe sahiptir. Primer Raynaud sendromluğu hastaların yaklaşık %80-90’ını kapsar ve bu hastaların herhangi bir altta yatan rahatsızlığı yoktur; bu nedenle bu durum aynı zamanda idiopatik olarak adlandırılır.

Sekonder Raynaud sendromu, spesifik tıbbi durumlara bağlı olarak kan damarlarındaki kasılmalarla karakterizedir. Bu nedenle tedavi planının altta yatan duruma yönelik olması gereklidir. Sekonder Raynaud sendromuna neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:

• Bağ doku hastalıkları
• Periferik arter hastalıkları
• Karpal tünel sendromu
• Tekrarlayan hareketler
• Uzun süreli titreşim maruziyeti
• Tütün kullanımı
• El ve ayak travmaları

Raynaud Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Raynaud sendromunun kesin nedenleri henüz tam olarak belirlenememiştir. Bu hastalarda genellikle el ve ayak damarlarının soğuk ile stresse karşı aşırı duyarlı olduğu gözlemlenir. Soğuk veya stres durumunda damarlar kasılarak kan akışını durdurabilir. Soğuk, atakların en belirgin tetikleyicilerindendir.

Raynaud Sendromu Tetikleyicileri Nelerdir?

Raynaud atakları çoğu zaman öngörülemez, ancak aşağıdaki tetikleyicilerden kaçınılması önerilir:

• Soğuk havalarda dışarı çıkmak
• Ellerin soğuk suyla temas etmesi
• Buzlu içeceklerin tutulması
• Duygusal stres ve diğer stres etmenlerine maruz kalmak

Raynaud Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Raynaud sendromunun belirtileri, bazı bireylerde belirgin olmayabilirken, bazı kişilerde yaşam kalitesini etkileyecek şekilde gelişebilir. Genellikle hastalarda eller etkilenirken, ayak parmaklarının da etkilenmesi %40 oranında gözlemlenir. Raynaud sendromunda, el parmaklarındaki vazokonstriksiyon sonrasında gelişen belirtiler şunlardır:

• İlk aşamada parmaklarda “pallor” yani beyazlama görülür
• Daha sonra kan akışının kesilmesi nedeniyle parmaklar mavi renge döner
• Damarların tekrar genişlemesiyle parmaklar “rubor” adı verilen parlak bir kırmızı renk alır
• Bu renk değişimi sırasında parmaklarda karıncalanma, ödem ve ağrı gelişebilir

Bazı parmaklar etkilense de baş parmakların etkilenmesi nadirdir.

Raynaud Sendromu Tedavisi Nasıldır?

Raynaud sendromu için kesin bir tedavi bulunmamaktadır. Tedavi, semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olmayı hedefler. Orta düzeydeki hastalarda sıcak ve soğuk ortamlar arasında geçişlerde cildin soğuk hava ile temasını önlemek yararlı olabilir. Atak hali söz konusu olduğunda, ılık suya, aşırı sıcak olmamak kaydıyla, el veya ayakların sokulması şikayetleri hafifletebilir. Stres kaynaklı ataklarda ise stres kontrolü yöntemleri önerilir.

Ciddi vakalarda doktorlar çeşitli ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Alfa-1 blokerler
• Dihidropiridin türevi kalsiyum kanal blokerleri
• Topikal nitrogliserin içeren kremler
• Diğer vazodilatör ilaçlar

İlaç tedavisi ile kontrol altına alınamayan durumlarda, daha invaziv seçenekler değerlendirilebilir. Raynaud sendromundaki damar kasılması, bölgedeki sempatik sinir hücreleri tarafından kontrol edilir. Cerrahi olarak bu sinir hücrelerinin damarlarla bağlantısının kesilmesi, atak sıklığını azaltabilir, ancak her durumda başarılı olmayabilir.

Ayrıca, çeşitli kimyasal enjeksiyonlar ile sempatik aktivasyonun bloke edilmesi mümkündür. Bu kapsamda yapılan lokal anestezik ya da botoks enjeksiyonları bazı hastalarda fayda sağlayabilir, fakat bu yararın geçici olduğunu unutmamak gerekir.

Raynaud Sendromu Olanlar Nelere Dikkat Etmelidir?

Raynaud sendromu olan bireylerde ataklar birkaç dakikadan saatlere kadar uzayabilir. Doktorların önerileri doğrultusunda yapılacak çeşitli uygulamalarla atakları önlemek mümkündür:

• Kafein tüketiminden kaçınılması
• Soğuktan korunmak için uygun kıyafet ve ekipman kullanımı
• Tütün ve tütün ürünlerinin kullanılmaması
• Düzenli egzersiz yapılması
• Stresle başa çıkma yöntemlerinin öğrenilmesi

Raynaud sendromunun gidişi, bireyin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Genel olarak sekonder form, primer şekline göre daha ağır seyreder. Sekonder Raynaud sendromu olan bireyler, enfeksiyonlara, cilt ülserlerine ve gangrene daha yatkındır. Bu rahatsızlığın belirtilerini kendinizde ya da çevrenizde gözlemliyorsanız, bir sağlık kuruluşuna başvurarak profesyonel yardım almanız önemlidir. Sağlıklı günler dileriz.