Temporal Arterit (Dev Hücreli Arterit) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Dev hücreli arterit, diğer adıyla temporal arterit, genellikle 50 yaş üstü bireylerde görülen ciddi bir damar iltihabı hastalığıdır. Şakak bölgesindeki büyük arterlerde başlayan iltihap, baş ağrısı veya halsizlik gibi basit belirtilerle sınırlı kalmayıp, tedavi edilmezse kalıcı görme kaybı gibi geri dönüşü olmayan komplikasyonlara yol açabilir. Bağışıklık sisteminin damar duvarına saldırmasıyla ortaya çıkan bu hastalık, otoimmün kökenli olarak kabul edilir ve kadınlarda erkeklere kıyasla daha yaygındır.

Temporal Arterit (Dev Hücreli Arterit) Nedir?

Temporal arterit, diğer adıyla dev hücreli arterit, genellikle başın yan tarafındaki şakak damarlarını etkileyen, bağışıklık sisteminin damarlara saldırmasıyla meydana gelen iltihaplı bir damar hastalığıdır. Bu durum, özellikle orta yaş ve üzerindeki bireylerde görülür ve kadınlarda daha sık rastlanır. Temporal arterit, baş ve boyundaki büyük damarları, hatta göz damarlarını da etkileyebilir. Damar duvarındaki iltihap ve daralma, kan akışını azaltarak ciddi sağlık sorunlarına ve kalıcı görme kaybına yol açabilir. Bu nedenle, temporal arterit erken teşhis ve hızla tedavi gerektiren bir hastalıktır.

Temporal Arterit Belirtileri Nelerdir?

Temporal arterit, vücuttaki önemli damar yapılarından biri olan temporal arterlerde iltihaplanmaya yol açarak çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Hastalık genellikle 50 yaş üzerindeki bireylerde görülür ve sinsice ilerlediği için başlangıçta sıradan baş ağrıları ya da yorgunluk gibi basit şikayetlerle karıştırılabilir. Ancak zamanla belirtiler şiddetlenir ve kişinin günlük yaşamını ciddi biçimde etkileyebilir. Temporal arteritte görülen baş ağrısı genellikle şiddetli, zonklayıcı ve şakak bölgesinde yoğunlaşan bir ağrıdır; bu ağrı çoğu kez saç tararken veya şakaklara basınç uygulandığında artar.

Görme bozuklukları, ani bulanık görme ya da tek gözde körlük gelişimi, hastalığın en tehlikeli belirtilerindendir. Ayrıca, çiğneme sırasında çene ağrısı, iştah kaybı, kilo kaybı, halsizlik, gece terlemeleri ve düşük dereceli ateş de sık rastlanan şikayetlerdir. Bazı hastalarda temporal arterit, boyun, omuz ve kalça bölgelerinde tutukluk ve ağrıya yol açarak polimyalji romatika ile birlikte görülebilir. Bu belirtiler göz ardı edilirse hastalık ilerleyebilir ve kalıcı görme kaybı gibi geri dönüşsüz komplikasyonlara neden olabilir.

Temporal arterit belirtileri şu şekildedir:

• Şakak bölgesinde zonklayıcı, şiddetli ve sürekli baş ağrısı
• Saç derisinde hassasiyet, saç tararken ağrı hissi
• Bulanık görme, çift görme veya ani görme kaybı
• Çene ve dilde ağrı, özellikle çiğneme sırasında artış gösterir
• Halsizlik, yorgunluk ve enerji kaybı
• Ateş ve gece terlemeleri
• İştah kaybı ve istemsiz kilo kaybı
• Boyun, omuz veya kalça bölgelerinde tutukluk ve ağrı
• Başın bir tarafında damarların şişkin ve hassas hissedilmesi
• Depresif ruh hali, genel sağlık durumunda belirgin düşüş

Temporal Arterit Neden Olur?

Temporal arteritin kesin nedeni henüz tam olarak belirlenmemiştir. Ancak hastalık, bağışıklık sisteminin yanlış çalışması sonucu gelişen otoimmün bir süreçle ilişkilendirilir. Normalde zararlı mikroorganizmaları yok etmesi gereken bağışıklık sistemi, bu hastalıkta damar duvarındaki hücrelere saldırır. Bu durum, damar duvarında iltihap, kalınlaşma ve daralma meydana getirir. Daralan damarlar, özellikle beyin ve gözlere giden kan akışını azaltarak ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Temporal arterit, genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve yaşlanmanın damarsal değişimleri ile ortaya çıkar. Bazı enfeksiyonların bağışıklık sisteminde kalıcı değişikliklere neden olarak bu süreci tetikleyebileceği düşünülmektedir. Kadınlarda daha sık görülmesi, hormonal etkenlerin de rol oynayabileceğini düşündürmektedir.

Temporal Arterit Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhis süreci öncelikle hasta öyküsü ve şikayetlerin dikkatlice incelenmesi ile başlar. Özellikle belirtiler arasında şiddetli baş ağrısı, görme bozukluğu ve çiğneme sırasında çene ağrısı öne çıkar. Fizik muayenede şakak damarları kalın, hassas ve nabızsız hissedilebilir. Kan testlerinde genellikle eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ve C-reaktif protein (CRP) değerlerinin yüksek olduğu tespit edilir. Kesin tanı için en güvenilir yöntem, temporal arter biyopsisidir; bu işlemde şakak damarından küçük bir doku örneği alınır ve mikroskop altında incelenerek damar duvarındaki iltihap ve dev hücre birikimi doğrulanır. Ek olarak, ultrason, MR anjiyografi veya PET taraması gibi görüntüleme yöntemleri de damar iltihabını gösterebilir ve tanıyı destekleyebilir.

Temporal Arterit’e Ne İyi Gelir?

Temporal arterit tanısı konulan hastalarda, en önemli nokta erken teşhis sonrasında hızlı tedaviye başlanmasıdır; çünkü tedavisiz bırakıldığında görme kaybı gibi ağır komplikasyonlara yol açabilir. Hastalara ilk aşamada doktor tarafından belirli ilaçlar reçete edilir. Bunun yanı sıra hastanın yaşam tarzında yapacağı değişiklikler de tedaviye destek olur.

Dengeli beslenme, antiinflamatuar özellik taşıyan gıdaların (örneğin omega-3 içeren balık, zeytinyağı, taze sebze ve meyveler) tüketimi önerilmektedir. Kortizon tedavisinin yan etkilerini azaltmak için doktor kontrolünde kalsiyum ve D vitamini takviyeleri alınabilir. Düzenli egzersiz yapmak ve uyku düzenine dikkat etmek de hastanın genel sağlığını korumasına yardımcı olur.