Tırnak Mantarı: Tanımı, Belirtileri, Teşhisi ve Tedavi Yöntemleri

Tırnak mantarı, halk arasında yaygın görülen bir enfeksiyon türüdür. Hem el hem de ayak tırnaklarında ortaya çıkabilir. Tırnaklardaki mantar problemine genellikle yetersiz el ve ayak hijyeni neden olur. Ayrıca, dar ayakkabılar da tırnak mantarına yol açabilir. Tedavisiz bırakıldığında, enfeksiyon diğer tırnaklara yayılma riski taşır. Böyle bir durumda, en yakın sağlık kuruluşuna başvurularak mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlanmalıdır.

Tırnak Mantarı Nedir?

Tırnak mantarı, tıp literatüründe “onikomikoz” olarak bilinir; dermatofit ve küf mantarı türlerinin tırnaklarda veya tırnak diplerinde enfeksiyona yol açmasıyla meydana gelir. Mantar, genellikle kırık tırnaklardan ya da tırnak ile deri arasındaki kesiklerden geçerek yerleşebilir. Mantarın büyümesi için sıcak, nemli ve karanlık ortamlar gereklidir. Bu sebeple, ortak kullanım alanlarının yetersiz temizlenmesi veya sıkı, hava almayan ayakkabıların uzun süre giyilmesi bu durumu tetikleyebilir.

Tırnaklarda mantar enfeksiyonu, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde (örneğin, AIDS, HIV hastaları; diyabet hastaları ve kanser tedavisi görenler) daha sık görülür. Ayrıca, yaşlı bireylerde bu duruma daha fazla rastlanır.

Tırnak Mantarı Belirtileri Nelerdir?

Tırnak mantarının belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Tırnakta beyaz, sarı, kahverengi veya siyah lekeler veya çizgiler görülebilir.
• Tırnak kalınlaşabilir veya şeklini değiştirebilir.
• Tırnak kırılgandır veya kolayca kırılabilir.
• Tırnak yüzeyinde pürüzlü veya çukurlu yapılar gözlemlenebilir.
• Tırnak normal şekilde yeterince büyümeyebilir.
• Tırnak plağı tırnak yatağından ayrılabilir.
• Tırnak mantarı olan tırnak veya parmakta ağrı hissedilebilir.

Bu belirtiler varsa, tırnak mantarı enfeksiyonu olabilir. Diğer tırnaklara yayılmaması için en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna giderek uzman bir doktordan tedavi alınmalıdır.

Tırnak Mantarı Neden Olur?

Tırnak mantarı enfeksiyonunun birden fazla nedeni bulunmaktadır. Bunların başında, bağışıklığın düşüklüğü, el veya ayakların yetersiz kanlanması ve toplu ortamlardaki hijyen eksikliği gelir.

Bağışıklığın zayıf olduğu durumlarda veya bazı hastalıklarda, mantarın genellikle tırnak çevresindeki dokulardan vücuda girebildiği sıkça görülür. Ayrıca yaşa bağlı olarak tırnaklar zamanla elastikiyet kaybeder ve daha sık kırılma yaşar. Bağışıklık ve kan akışının azalması nedeniyle, yaşlı bireylerde mantar enfeksiyonunun görülme riski genç bireylere göre daha fazladır. Dar, havalandırılmayan ayakkabılar veya ayak terlemesi de bu durumu tetikleyebilir.

Mantar enfeksiyonunun bir diğer nedeni hijyen eksikliğidir. Sıklıkla toplu alanlarda paylaşılan manikür, pedikür aletlerinin yeterince sterilize edilmemesi, mantar enfeksiyonunun yaygın sebeplerindendir. Ayrıca, havuz, soyunma odaları ve ortak tuvaletlerde kullanılan terlikler veya havluların yeterince hijyenik olmaması da enfeksiyona zemin hazırlayabilir. Eğer bir kişide mantar varsa, aynı eşyayı kullanan başka bir kişiye bulaşma ihtimali doğar. Aynı zamanda, bir tırnakta mantar enfeksiyonu varsa, tedavi edilmediği takdirde diğer tırnaklara da yayılma riski bulunmaktadır. Bu nedenle, tırnak mantarı enfeksiyonu olduğunda, hızlı bir şekilde tedavi olunmalıdır.

Tırnak Mantarı Nasıl Teşhis Edilir?

Tırnak mantarından şüphelenildiğinde, teşhis için sağlık kuruluşlarının dermatoloji bölümündeki uzman bir dermatolog ile görüşülmelidir. Dermatolog, öncelikle fiziksel muayene yapar. Tırnak mantarının belirtilerinden biri olan renk veya şekil değişimi, tırnağın kalınlaşması, kırılganlık ve ağrı gibi durumlar değerlendirilir. Gerekli görülürse, tırnaktan alınan örnek mikrobiyolojik inceleme için laboratuvara gönderilir. Fizyolojik muayene ve mikrobiyolojik analiz sonuçları üzerinden tırnak mantarı tanısı konulabilir.

Tırnak Mantarı Tedavi Yöntemleri

Tırnak mantarı enfeksiyonu, fiziksel bir sorun yaratmasının yanı sıra sosyal ve psikolojik açıdan da bireyi olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, tırnak mantarı tanısı konulduğunda hızlı bir tedavi sürecine başlanmalıdır, çünkü bu tür enfeksiyonların tedavisi genellikle uzun sürmektedir. Tırnak mantarı için farklı tedavi yöntemleri mevcuttur ve en uygun olanı, uzman doktor tarafından belirlenir.

Tırnak mantarı tedavi yöntemlerinden ilki, sadece tırnağa uygulanan krem, merhem gibi topikal tedavilerdir. Bu tedavi çeşidi genellikle tırnak mantarının hafif seyrettiği durumlarda etkili olabilir. Ancak, tırnak kalınlaştığında topikal tedavilerin etkisi azalabilir. Ayrıca, topikal uygulamalar arasında tırnak cilası da bulunmaktadır ve genellikle krem ve merhemlerden daha etkili olabilir. Topikal tedavi süreleri genellikle diğer yöntemlere göre daha uzundur. Bu nedenle, alanında uzman doktor tarafından reçete edilen antifungal ilaçlarla birlikte oral (ağız yoluyla alınan) ve topikal tedavi beraber uygulanabilir. İki yöntemin bir arada kullanılması, daha etkili iyileşme sağladığı gözlemlenmiştir.

Diğer bir tedavi yöntemi ise lazer ışığı, fotodinamik tedavi ve ultraviyole (UV) ışını ile yapılan uygulamalardır. Bu tedavi şeklinde, mantar enfekti görülen tırnak veya dokuya doğrudan uygulama yapılır. Lazer uygulamasının hasta tarafından tolere edilebilmesi ve ağrıya ya da hasara yol açmaması için lazerin gücü hastaya göre ayarlanır. Mantar enfeksiyonunun yayılma durumuna göre lazer uygulama sıklığı doktor tarafından belirlenir; dolayısıyla bu süreç kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Lazer tedavisi; ilaç tedavisine göre daha hızlı bir iyileşme sağlayabilir ve genellikle yan etki olasılığı göz önünde bulundurulduğunda hastalar tarafından daha çok tercih edilmektedir.

Tırnaklarda mantar enfeksiyonu durumunda kullanılan eşyalar (terlik, ayakkabı, havlu vb.) tedavi sonrası ya tamamen sterilize edilmeli ya da tekrar kullanılmamalıdır. Çünkü bu eşyalar tam sterilize edilmediğinde tekrar enfeksiyon riski taşır.