Trikotillomani (Saç Koparma Bozukluğu) Nedir?

Halk arasında saç yolma alışkanlığı olarak bilinen trikotillomani, zihinsel sağlık sorunları arasında yer alır. Genellikle ergenlik ve yetişkinlik döneminde görülen bu durum, tedavi gerektirir. Trikotillomani hastalığına sahip bireyler, stres, kaygı ve endişe hissettiklerinde saçlarını koparma eğilimindedir. Bu durum, kişinin yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkiler yaratır.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedir?

Trikotillomani, saç koparma hastalığı olarak bilinen ve obsesif kompulsif bozukluğa (OKB) ait bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu durumda kişi, kaygı ve stres gibi duyguları yönetmek için saç, kaş ve kirpiklerini yolma eğilimindedir. Zamanla, bu alışkanlık kıl köklerine ve kişinin kendisine zarar verebilir. Hastalığın şiddeti arttığında, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Trikotillomani ve Obsesif Kompulsif Bozukluk Arasındaki Farklar Nelerdir?

Trikotillomani ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) benzer kategorilere girebilen psikolojik rahatsızlıklardır. Ancak bu iki durumda ayırt edici özellikler bulunmaktadır:

• Obsesif kompulsif bozukluk, kişinin kontrol edemediği takıntıları içerirken, trikotillomani de bu durum görülmez.
• Trikotillomani hastaları, stres altında saç, kaş ve kirpik yolma eylemlerini gerçekleştirerek rahatlama hissi yaşayabilir. OKB’de böyle bir rahatlama durumu söz konusu değildir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedenleri Nelerdir?

Trikotillomani hastalığının kesin nedenleri bilinmemektedir. Ancak yapılan araştırmalar, aşağıdaki faktörlerin hastalığa yol açabileceğini göstermektedir:

• Bir başkası aracılığıyla öğrenerek saç koparma veya kırma alışkanlığı edinilebilir.
• Kişinin stres ve kaygı gibi duygularla başa çıkamadığında, saç koparma bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkabilir.
• Kendiliğinden bu alışkanlığı durdurmaya çalışmak, durumu daha da kötüleştirebilir.
• Genetik faktörler de etkili olabilir; DNA mutasyonları sebebiyle gelişebilir.
• Hiperaktivite, yeme bozukluğu gibi diğer psikolojik rahatsızlıklar trikotillomaniyi tetikleyebilir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Belirtileri Nelerdir?

Trikotillomani hastalığının teşhisi için 5 temel kriter vardır. Bu kriterler, diğer psikolojik bozukluklardan ayırt edilmesine yardımcı olur:

• Saç dökülmesine neden olduğu bilindiği halde saçın tekrar tekrar çekilmesi
• Saç yolmanın sosyal hayatı olumsuz etkilediği düşüncesi
• Diğerlerinden farklı olduğunu düşünerek saç yolma eyleminin gerçekleştirilmesi
• Dikkatini başka bir konuya verirken saç koparma eyleminin farkında olmadan yapılması
• Saç olması gereken bölgelerde kellik oluşması gibi belirtiler.

Yukarıdaki belirtileri taşıyan kişilerin, hastalığın ilerlemeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Kişiyi Nasıl Etkiler?

Bu hastalığa sahip çocuklar genellikle daha kolay kurtulurlar. Ancak ergen ve yetişkinlerde çok daha ciddi sorunlara yol açabilir. Trikotillomani’nin psikolojik ve sosyal etkileri şunlardır:

Psikolojik Etkileri:

Saç koparma hastalığı olan bireyler genelde bu durumdan utanç duyarlar. Utanç nedeniyle tedavi almakta çekinceleri olabilir, bu da hastalığın ilerlemesine neden olur. Yaklaşık %20’si saçlarını kopardıktan sonra yeme eğiliminde olup, bu duruma trikofaji denir.

Yenilen saçlar, sindirim sisteminde tıkanmalara yol açabilir ve bu durum, cerrahi müdahale gerektirebilir.

Sosyal Etkileri:

Hastalığın ilerleyen evrelerinde, cilt dokusuna zarar verilebilir. Bazı durumlarda deri nakli gerekebilir. Koparılan saç köklerinde kalıcı kayıplar oluşabilir, bu da kişiyi toplumsal hayattan uzaklaştırabilir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Tedavisi Nedir?

Trikotillomani genellikle psikolojik kökenli bir durumdur, bu sebeple tek bir tedavi yöntemi yoktur. Terapist ve doktor işbirliği içinde, hastaya özel terapiler ve ilaç kombinasyonları önerilir.

Terapi sürecinin başlangıcında, kişinin stres ve kaygı kaynağı ile ilgili açılımlar yapılır. Terapi süresince, sık gözlem gereklidir.

İlaç tedavileri; hastanın diğer sağlık sorunları ve yaşı gibi faktörlere göre belirlenir. Kullanmadan önce hekim tarafından muayene edilmek zorundadır. Tedavide kullanılan bazı ilaç türleri şunlardır:

Antidepresan İlaçlar: Bazı bireylerde saç koparma dürtüsünü azaltabilir.

Antipsikotik İlaçlar: Bu ilaçlar beynin kimyasını dengelemeye yardımcı olur.

Antikonsülvan İlaçlar: Nöbetleri etkileyen hastalıklarda da kullanılabilir.

Nutrasötik İlaçlar: Amminoasit takviyeleri gibi besin desteği ürünleridir.

Trikotillomani Hakkında Sık Sorulan Sorular Nelerdir?

Trikotillomani hastalığı birçok kişide benzer seyirler izler. Bu nedenle sık sorulan sorular aşağıdaki gibidir:

Trikotillomani Hastalığı Bulaşıcı mıdır?

Bu hastalık bulaşıcı değildir, genetik yatkınlık ve psikolojik nedenlerle ortaya çıkar.

Trikotillomani Hastalığı Sonrası Saç Çıkar mı?

Erken teşhis ve tedavi ile saçların çıkma olasılığı yüksektir. Ancak tedavi edilmezse, deri altı dokusunda kalıcı hasar meydana gelebilir.

Trikotillomani Hastalığı Tekrarlar mı?

Hastalık tedavi edilmediği sürece tekrarlama riski vardır.