Vajinal Mantar Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Vajinal mantar enfeksiyonu, kadınların sıkça karşılaştığı ve yaşam standartlarını olumsuz etkileyen cinsel sağlık sorunlarından biridir. Tıbbi terminolojide vulvovajinal kandidiyazis olarak adlandırılan bu durum, vajina çevresindeki mantar (genellikle Candida albicans) türlerinin aşırı çoğalması sonucu meydana gelir. Normalde vücutta dengeli bulunan bu mikroorganizmalar, bazı etkenlerle kontrolsüzce artarak enfeksiyon oluşturur.

Vajinal Mantar Nedir?

Vajinal mantar, vajina florasında doğal olarak bulunan mantar türlerinin, bağışıklık sisteminin zayıflaması veya denge bozulması sonucu anormal bir şekilde artmasıyla oluşan bir enfeksiyondur. En yaygın sebebi, Candida albicans adlı maya mantarıdır. Normal koşullarda zararsız olan bu mikroorganizma, nemli ve sıcak ortamlarda hızla çoğalır ve enfeksiyon belirtilerine yol açar.

Vajinal mantar çoğunlukla cinsel yolla bulaşmaz; ancak cinsel ilişki esnasında tahriş olmuş dokular enfeksiyonun şiddetini artırabilir. Ayrıca, mantar taşıyan bir erkekle ilişki yaşanması enfeksiyonu tetikleyebilir. Mantar enfeksiyonu, her yaş grubundaki kadınları etkileyebilir; ancak üreme çağındaki kadınlarda hormonal değişikliklerden dolayı daha sık gözlemlenir.

Bu enfeksiyon genellikle yüzeysel bir sorundur ve tüm vücuda yayılmaz. Ancak tedavi edilmediğinde veya tekrar ettiğinde, yaşam kalitesinde düşüşe, cinsel ilişkide ağrıya ve psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir. Bu nedenle belirtilerin dikkate alınması ve önlem alınması önemlidir.

Vajinal Mantar Belirtileri

Bazı belirtiler hafif ve geçici olabilir, bazıları ise günlük yaşamı zorlayacak düzeyde yoğunlaşabilir. Vajinal mantar enfeksiyonunun belirtileri, diğer vajinal enfeksiyonlarla karışabileceğinden dikkatle değerlendirilmelidir. En sık görülen vajinal mantar belirtileri şunlardır:

• Şiddetli vajinal kaşıntı: Vajinal mantarın en yaygın belirtisidir. Kaşıntı genellikle vajina çevresinde başlar ve zamanla iç kısımlara yayılabilir. Özellikle gece veya sıcak havalarda daha fazla hissedilir.
• Beyaz ve peynirimsi vajinal akıntı: Akıntı genellikle kokusuzdur ve kıvam yönünden lor peynirini andırır. İç çamaşırında görülmesi mümkündür. Bazı kadınlarda normal akıntıya göre daha yoğun ve parçalı olabilir.
• Vajina çevresinde kızarıklık ve tahriş: Dış genital bölgede kızarma, şişlik ve hassasiyet görülebilir. Tahriş sonucu yanma, batma hissi veya deride soyulma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
• İdrar yaparken yanma veya ağrı: İdrarın dış genital bölgeyle teması sırasında yanma hissi yaşanabilir. Bu genellikle vajinal dokuların tahriş olmasından kaynaklanır.
• Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni): Vajinal dokuların hassaslaşması ve iltihaplanması nedeniyle cinsel ilişki sırasında acı veya rahatsızlık hissi ortaya çıkabilir.
• Genital bölgede ödem (şişlik): Vajina girişinde hafif veya orta derecede şişlik görülebilir. Bu genellikle kaşınma, sürtünme veya alerjik reaksiyon sonucu oluşur.
• Sıklıkla tekrar eden enfeksiyon hissi: Belirtiler bir süre sonra geri geliyorsa veya yılda 3’ten fazla tekrarlıyorsa, bu durumu kronikleşmiş vajinal mantar enfeksiyonu olarak değerlendirmek gerekir.

Bu belirtiler başka vajinal hastalıklarla da karışabileceğinden, kesin tanı için doktora başvurmak ve gerekli testlere girmek önemlidir.

Vajinal Mantar Neden Olur?

En sık rastlanan neden, vajina florasında doğal olarak bulunan Candida albicans mantarının dengesiz bir biçimde artmasıdır. Sağlıklı bir vajinada bu mantar türü, yararlı bakterilerle dengeli bir şekilde bulunur. Ancak bazı faktörler bu dengeyi bozarak mantarın artışına ve enfeksiyon gelişimine neden olabilir.

Antibiyotik kullanımı en yaygın denge bozan faktörlerden biridir. Geniş spektrumlu antibiyotikler, sadece zararlı bakterileri etkilemenin yanı sıra, yararlı laktobasilleri de yok ederek vajinal flora dengesizliğine yol açar. Ayrıca doğum kontrol hapları ve kortizon içeren ilaçlar da hormonlar ve bağışıklık sistemi üzerinden dengeyi etkileyebilir.

Aşırı şeker tüketimi, zayıf bağışıklık, diyabet, regl dönemi öncesindeki hormonal değişiklikler, dar sentetik iç çamaşırı kullanımı, sürekli ıslak mayo veya fazla nemli ortamlarda bulunmak, vajinal mantar oluşumunu kolaylaştırır. Gereğinden fazla yıkanma ya da sık sık vajinal duş uygulanması da doğal koruyucu bakterilerin azalmasına sebep olur.

Vajinal Mantar Nasıl Geçer?

Vajinal mantar enfeksiyonu, genellikle uygun tedavi ile kısa sürede kontrol altına alınabilir. Tedavi süreci, enfeksiyonun şiddetine, kişinin genel sağlık durumuna ve enfeksiyonun ilk mi yoksa tekrarlayan mı olduğuna bağlı olarak şekillenir. Hafif ve ilk kez görülen enfeksiyonlar için reçetesiz eczane ürünleri yeterli olabilmektedir; ancak sürekli tekrarlayan ya da şiddetli belirtiler gösteren durumlarda mutlaka doktor kontrolünde ilaç kullanılması gerekmektedir.

Tedavi için genellikle antifungal (mantar önleyici) ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar krem, fitil ya da ağızdan alınan tablet formunda olabilir. Vajinal fitiller doğrudan vajina içine uygulanarak etkisini gösterir ve genellikle 1-3 günlük kürler ile kullanılır. Ayrıca dış genital bölgeye antifungal krem de uygulanarak belirtiler hızla hafifletilebilir.

Tedavi sürecinde bazı yaşam alışkanlıklarında değişiklikler de iyileşmeyi hızlandırabilir. Pamuklu ve bol iç çamaşırı tercih edilmeli, vajinal bölgenin kuru kalması sağlanmalı ve parfümlü sabun gibi ürünlerden kaçınılmalıdır. Cinsel ilişki sırasında ağrı varsa ara vermek de önerilir. Bunun yanı sıra tedavi süresince şeker tüketimi azaltılmalı, su alımı artırılmalı ve bağışıklık sistemi güçlendirilmelidir.

Mantar enfeksiyonu tedavisi sonrası genellikle birkaç gün içinde belirtiler belirgin bir şekilde azalır. Ancak ilaçlar bırakıldıktan sonra semptomlar tekrar ediyorsa veya enfeksiyon 6 ay içinde 4 defadan fazla oluyorsa bu durum “tekrarlayan mantar enfeksiyonu” olarak ele alınmalıdır ve daha uzun süreli bir tedavi planı devreye girmelidir. Bu tür durumlarda doktor önerisi olmadan tekrar ilaç kullanmak doğru değildir.

Vajinal Mantara Ne İyi Gelir?

Vajinal mantar enfeksiyonunu geçirmek için uygulanan ilaç tedavisinin yanı sıra, semptomları hafifletmek ve enfeksiyonun tekrarını önlemek amacıyla çeşitli destekleyici yöntemler de uygulanabilir. Vajinal mantara iyi gelen bazı etkili yöntemler şunlardır:

• Pamuklu ve bol iç çamaşırı kullanımı: Sentetik kumaşlar yerine pamuklu iç çamaşırları tercih edilmelidir. Bol giysiler, vajinal bölgenin nemli kalmasını engelleyerek mantar üremesini zorlaştırır.
• Vajinal bölgenin kuru tutulması: Mantarlar nemli ortamlarda yayılır. Bu nedenle banyo, havuz veya spor sonrası vajinal bölge mutlaka iyice kurulanmalıdır. Islak mayo veya terli iç çamaşırları uzun süre giyilmemelidir.
• Şeker tüketiminin azaltılması: Yüksek şekerli besinler, Candida mantarlarının çoğalmasını artırır. Rafine şeker ve basit karbonhidratlar kısıtlanmalı, dengeli ve lifli besinlerle beslenmeye dikkat edilmelidir.
• Probiyotik takviyesi ve yoğurt tüketimi: Probiyotikler, vajinal florayı düzenleyerek yararlı bakteri dengesini korur. Yoğurt, kefir gibi doğal probiyotik kaynaklarının düzenli olarak kullanılması önerilir. Gerekirse hekim önerisiyle probiyotik kapsüller de alınabilir.
• Vajinal bölgeye sabun ve parfümlü ürünler kullanmamak: Vajina kendi kendini temizleyen bir organdır. Aşırı temizlik ve parfümlü sabunlar, vajinal florayı bozarak mantar enfeksiyonunun gelişmesine zemin hazırlar. Sadece su ile temizlik yeterlidir.
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek: Yeterli uyku, dengeli beslenme, stresin azaltılması ve fiziksel aktivite bağışıklık sistemini destekler. Güçlü bir bağışıklık sistemi, mantar enfeksiyonlarının oluşumunu ve tekrarını engeller.
• Cinsel ilişkiden sonra temizlik alışkanlıklarına dikkat etmek: Cinsel ilişki sonrası genital bölge suyla temizlenmeli ve hijyenik bir havluyla kurulanmalıdır. Gereksiz ürünlerle vajinayı yıkamak mantar riskini artırabilir.